Viết chính luận bằng 'nhịp thở' của Quốc hội và đời sống

- Từ giải B ở mùa giải thứ ba đến giải A – giải cao nhất ở mùa giải thứ tư, hành trình ấy mang lại cho anh những cảm xúc gì đặc biệt?

- Tôi thực sự rất vui mừng và hạnh phúc khi liên tiếp được vinh danh tại Giải báo chí Diên Hồng, đặc biệt là trong một năm có rất nhiều ý nghĩa như năm nay khi Quốc hội đang tổ chức nhiều hoạt động hướng tới kỷ niệm 80 năm Ngày Tổng tuyển cử đầu tiên của nước ta (6/1/1946 – 6/1/2026). Từ khoảnh khắc bước lên sân khấu nhận giải cho đến tận bây giờ, tôi vẫn liên tục nhận được những cuộc gọi, những tin nhắn chúc mừng từ bạn bè, đồng nghiệp, người thân. Có lẽ, điều khiến tôi xúc động nhất là cảm giác được chia sẻ niềm vui nghề nghiệp với những người đã luôn đồng hành, tin tưởng và ủng hộ mình trong suốt quá trình làm báo.

Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn trao Bằng chứng nhận giải A cho Nhà báo Ngô Khiêm - đại diện nhóm tác giả loạt bài “Khi Quốc hội đi trước một bước về thể chế”

Tôi thấy mình thật may mắn và cũng rất tự hào khi trong hơn 3.500 tác phẩm dự thi, Ban tổ chức chỉ lựa chọn 5 giải A, và tôi là một trong số đó. Đó không chỉ là niềm vinh dự cá nhân, mà còn là sự ghi nhận đối với nỗ lực bền bỉ theo đuổi dòng báo chí chính luận - một dòng báo khó, kén người viết và cũng kén độc giả.

Khi bình tĩnh nhìn lại buổi lễ trao giải, khoảnh khắc khiến tôi nhớ nhất là lúc mình là người đầu tiên bước ra từ “ô cửa” bí mật. Tiếng vỗ tay vang lên, cảm giác ấy vừa hồi hộp, vừa hạnh phúc và thực sự rất khó quên.

- Anh không phải là phóng viên nghị trường, không thường xuyên tác nghiệp tại Quốc hội, điều đó có khiến anh gặp nhiều khó khăn khi triển khai các tác phẩm ?

- Đúng là tôi không có điều kiện theo sát Quốc hội với tư cách phóng viên nghị trường, không trực tiếp dự các phiên họp tại phòng họp báo hay hành lang Quốc hội. Nhưng điều đó không có nghĩa là tôi đứng ngoài đời sống nghị trường.

Mỗi kỳ họp Quốc hội diễn ra, tôi đều theo dõi rất kỹ: hôm nay Quốc hội thảo luận nội dung gì, ai phát biểu, phát biểu theo hướng nào, vấn đề nào đang được quan tâm. Có thể nói, dù không trực tiếp đưa tin, nhưng “nhịp đập” của Quốc hội thì tôi luôn cố gắng nắm bắt một cách đầy đủ và liên tục.

Nhà báo Ngô Khiêm tại Lễ trao giải Báo chí Diên Hồng lần thứ Tư

Viết về chính luận, đặc biệt là lĩnh vực lập pháp là một thách thức rất lớn. Nếu không cẩn trọng, bài viết rất dễ trở thành sự sao chép, trích dẫn báo cáo khô cứng. Vì vậy, tôi luôn tự đặt cho mình một yêu cầu: phải thoát ra khỏi báo cáo, phải nhìn các vấn đề lập pháp từ góc độ của đời sống, của người dân.

Bởi phía sau mỗi bài viết là độc giả - những người không chỉ cần thông tin mà cần sự lý giải, dẫn dắt và “chế biến” của nhà báo để có thể hiểu và tiếp nhận những vấn đề tưởng chừng rất khô khan.

Ngoài ra, tôi cũng may mắn khi có mối quan hệ thân thiết với nhiều chính khách, nhiều ĐBQH đương nhiệm và nguyên ĐBQH. Những cuộc trao đổi thẳng thắn, những chia sẻ hậu trường với họ đã giúp tôi có thêm kiến thức, chiều sâu và những góc nhìn đa chiều về hoạt động lập pháp.

- Loạt bài “Khi Quốc hội đi trước một bước về thể chế” đã giúp nhóm tác giả đoạt giải A năm nay. Ý tưởng và cảm hứng để nhóm thực hiện loạt bài này đến từ đâu?

- Ý tưởng loạt bài này đến với tôi từ phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm trong buổi gặp mặt các thế hệ ĐBQH qua các thời kỳ nhân dịp kỷ niệm 80 năm Quốc khánh (2/9/1945 – 2/9/2025). Tổng Bí thư nhấn mạnh: “Quốc hội phải luôn đi trước một bước về thể chế, làm tốt vai trò kiến tạo, dẫn dắt, mở đường cho phát triển đất nước”. Cùng với đó là nhận định xuyên suốt, rất trúng và rất “đúng” của người đứng đầu Đảng ta: “Điểm nghẽn của điểm nghẽn chính là thể chế”.

Quan sát thực tiễn hoạt động của Quốc hội Khóa XV, tôi nhận thấy tinh thần “đi trước một bước về thể chế” được thể hiện rất rõ qua cách xây dựng các đạo luật theo hướng “mở”, đổi mới, sáng tạo, dứt khoát từ bỏ tư duy “không quản được thì cấm”. Đó là một bước chuyển rất quan trọng trong tư duy lập pháp.

Trong quá trình viết bài, tôi còn có dịp đọc lại truyện ngắn “Ngày đắc thắng” của nhà báo, nhà thơ Thâm Tâm, đăng trên tờ báo Quốc hội đặc biệt ra đời nhân Ngày Tổng tuyển cử đầu tiên. Qua những dòng văn giàu hình ảnh ấy, không khí tổng tuyển cử cách đây 80 năm hiện lên vô cùng sinh động, hào hùng, với hình ảnh cử tri cả nước hồ hởi hướng về ngày hội lớn của non sông. Chính không khí ấy đã gợi lại trong tôi rất nhiều cảm xúc, thôi thúc tôi cầm bút viết loạt bài “Khi Quốc hội đi trước một bước về thể chế” bằng tất cả tình yêu nghề, ý thức trách nhiệm của một nhà báo và cũng là của một người công dân, một cử tri.

- Được biết, 2025 được xem là một năm “bội thu” giải thưởng của anh, với hơn 10 giải báo chí từ Trung ương đến các bộ, ngành. Anh có thể chia sẻ bí quyết nghề nghiệp của mình để có được những thành công đó?

- Năm 2025 - năm kỷ niệm 100 năm Báo chí cách mạng Việt Nam - tôi tự đặt cho mình mục tiêu thử sức nhiều hơn, đi xa hơn ở các mảng đề tài khác nhau. Tôi rất may mắn khi các tác phẩm của mình được ghi nhận ở nhiều giải thưởng, từ Giải Báo chí Quốc gia, Giải báo chí toàn quốc về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí của Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam đến các giải của bộ, ngành như: Thanh tra Chính phủ, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Công Thương, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Tư pháp, Bộ Công an…

Các đề tài có thể khác nhau về lĩnh vực, nhưng với tôi, chúng có chung một sợi dây kết nối: Đó là tinh thần chính luận và khát vọng phản ánh các vấn đề cốt lõi của đời sống xã hội. Trong mỗi tác phẩm, tôi luôn cố gắng để yếu tố chính luận không khô cứng mà được hòa quyện với cảm xúc và hơi thở văn học.

Tôi vẫn luôn ghi nhớ lời căn dặn của nhà báo Hồng Vinh, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Tổng Biên tập Báo Nhân Dân: “Làm báo chính luận không được viết máy móc, khô khan mà phải sinh động, hấp dẫn như viết một bài văn, thậm chí là một bài thơ”. Có lẽ, đó cũng là “bí quyết” lớn nhất mà tôi luôn cố gắng theo đuổi trong hành trình làm báo của mình.

-Xin cảm ơn anh!

Hải Thanh