Việt Nam bàn giải pháp thanh toán xuyên biên giới trong kỷ nguyên số

Theo Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS), quy mô thanh toán xuyên biên giới toàn cầu đạt gần 200.000 tỷ USD năm 2024 và có thể lên tới 320.000 tỷ USD vào năm 2032. Nhu cầu này đến từ thương mại, du lịch, kiều hối và các dịch vụ số.

Tại Việt Nam, Ngân hàng Thế giới (World Bank) ghi nhận lượng kiều hối năm 2024 đạt khoảng 16-18 tỷ USD, tương đương 4% GDP, đưa Việt Nam vào nhóm 10 quốc gia nhận kiều hối lớn nhất thế giới. Bên cạnh đó, hơn 17 triệu khách quốc tế giai đoạn 2024-2025 và khoảng 500.000 freelancer Việt Nam làm việc cho thị trường toàn cầu cũng tạo sức ép về nhu cầu thanh toán nhanh, rẻ và minh bạch.

Sự kiện thu hút gần 200 người tham dự đến từ Cơ quan Quản lý Nhà nước, các định chế tài chính và các công ty công nghệ

Chủ nhiệm Ủy ban Ứng dụng Fintech VBA - Trần Huyền Dinh chỉ ra rằng hệ thống giao dịch hiện nay còn nhiều hạn chế. Mạng ngân hàng đại lý qua SWIFT, xương sống của thanh toán B2B có chi phí cao và thời gian xử lý kéo dài. Các dịch vụ chuyển tiền quốc tế như Western Union nhanh hơn nhưng phí đắt, thiếu minh bạch. Trong khi đó, thẻ quốc tế như Visa, Mastercard lại khiến tổng chi phí toàn cầu phát sinh tới hàng trăm tỷ USD mỗi năm.

Từ những hạn chế trên, công nghệ blockchain và stablecoin được coi là lựa chọn tiềm năng. Theo Coin Metrics, năm 2024 stablecoin đã ghi nhận giá trị giao dịch hơn 26.000 tỷ USD với gần 6 tỷ giao dịch, trong đó khoảng 8% đến từ các hoạt động thanh toán thực như kiều hối, thương mại điện tử, chi trả cho freelancer và doanh nghiệp.

Giám đốc Phát triển Tether - Matthew Crow nhận định, stablecoin không thay thế các hạ tầng hiện hữu mà có thể hoạt động song song, giúp giảm chi phí, rút ngắn thời gian và tăng tính minh bạch. “Đặc biệt tại các nền kinh tế đang phát triển như Việt Nam, nơi kiều hối và lao động số chiếm tỷ trọng lớn, stablecoin có thể trở thành một công cụ bổ sung hữu ích”, ông nói.

Tại Việt Nam, một số mô hình thử nghiệm đã được triển khai. Tiêu biểu là dự án Basal Pay của AlphaTrue Solutions tại Đà Nẵng. Đây là mô hình đầu tiên trong khuôn khổ sandbox được cấp phép chuyển đổi tài sản mã hóa sang tiền pháp định. Dự án ứng dụng blockchain kết hợp regtech, tích hợp quy trình phòng chống rửa tiền, chi phí thấp hơn khoảng 30% so với kênh truyền thống, đồng thời cung cấp dữ liệu thực tiễn cho cơ quan quản lý.

Các chuyên gia cùng thảo luận về chủ đề “Thanh toán xuyên biên giới - Hướng đi cho Việt Nam

Một trong những điểm nhấn tại hội thảo là nội dung về hành lang pháp lý. Việc Quốc hội thông qua Luật Công nghiệp Công nghệ số và Chính phủ ban hành Nghị quyết 05/2025/NQ-CP về thí điểm thị trường tài sản mã hóa được các chuyên gia nhận định là nền tảng để Việt Nam thử nghiệm mô hình tài chính công nghệ mới trong môi trường kiểm soát.

Ông Phan Đức Trung - Chủ tịch VBA cho rằng, đây là cơ sở để doanh nghiệp và cơ quan quản lý tích lũy dữ liệu, kinh nghiệm, từ đó xây dựng chính sách phù hợp thông lệ quốc tế. Ông nhấn mạnh: “Công nghệ mới như blockchain có thể giúp ngân hàng thương mại tăng sức cạnh tranh, đồng thời đảm bảo an toàn hệ thống nếu được áp dụng đúng cách".

Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam - Phan Đức Trung, nhấn mạnh những cơ hội mới của thị trường thanh toán xuyên biên giới

Các chuyên gia quốc tế cho rằng Việt Nam có nhiều lợi thế như nguồn nhân lực công nghệ trẻ, thị trường fintech năng động, sự hỗ trợ từ hợp tác quốc tế. Tuy nhiên, thách thức lớn nằm ở việc cân bằng giữa đổi mới sáng tạo và tuân thủ pháp lý trong bối cảnh chuẩn mực toàn cầu liên tục nâng cao. Báo cáo IMF năm 2025 ghi nhận 80% ngân hàng trung ương đang nghiên cứu hoặc thử nghiệm tiền kỹ thuật số (CBDC), cho thấy một “cuộc đua” hạ tầng thanh toán toàn cầu mà Việt Nam cần theo sát.

Lệ Giang