Việt Nam-Cuba: 65 năm đoàn kết son sắt, hợp tác toàn diện vì tương lai bền vững

Thủ tướng Phạm Văn Đồng và Bí thư thứ Nhất Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Cuba, Thủ tướng Chính phủ cách mạng Cuba thăm thị trấn Đông Hà (Quảng Trị) bị chiến tranh phá hủy, đang được khôi phục lại, tháng 9/1973. (Nguồn: TTXVN)

Mối quan hệ Việt Nam - Cuba là một trong những mối quan hệ đặc biệt hiếm có trong lịch sử quan hệ quốc tế. Đó không chỉ là sự gắn bó và tương đồng về lợi ích giữa hai quốc gia, mà là sự hội tụ của lý tưởng cách mạng, của hoàn cảnh lịch sử, của khát vọng độc lập, tự do, và của tình cảm chân thành giữa những con người cùng chia sẻ chung một giá trị: kiên cường, bất khuất, nhân văn và tiến bộ. Hai dân tộc cách nhau nửa vòng trái đất, nhưng trái tim luôn chung nhịp đập, cùng hướng về một tương lai tươi sáng.

Sát cánh khi chiến trường khói lửa

Ngay từ cuối thế kỷ XIX, Anh hùng dân tộc Cuba José Martí đã viết về Việt Nam với sự ngưỡng mộ sâu sắc, khắc họa hình ảnh một dân tộc cần cù, sáng tạo, có nền văn hóa lâu đời và tinh thần đấu tranh bất khuất. Ông đã gieo hạt giống hữu nghị và tình đoàn kết đầu tiên giữa hai dân tộc, trở thành người Cuba đầu tiên giới thiệu về Việt Nam đến nhân dân Cuba nói riêng và Mỹ Latinh nói chung.

Tiếp nối tư tưởng ấy, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Lãnh tụ Fidel Castro đã đặt nền móng vững chắc cho mối quan hệ đặc biệt giữa hai nước. Trong những năm tháng chiến tranh ác liệt, Cuba không chỉ sát cánh cùng Việt Nam bằng lời nói, mà bằng hành động quả cảm, bằng sự hy sinh và bằng trái tim nóng bỏng của tình anh em.

Bộ trưởng Ngoại giao Lê Hoài Trung. (Ảnh: Nguyễn Hồng)

Năm 1960, Cuba là quốc gia đầu tiên ở Tây bán cầu thiết lập quan hệ ngoại giao với nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Năm 1969, Cuba thiết lập quan hệ với Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam và đặt “Đại sứ quán trong rừng” tại Tây Ninh, một biểu tượng đầy cảm động về sự hiện diện của tình hữu nghị giữa chiến trường ác liệt.

Năm 1973, Lãnh tụ Fidel Castro đã bất chấp hiểm nguy, trở thành nguyên thủ nước ngoài đầu tiên đến thăm vùng giải phóng miền Nam Việt Nam, thể hiện tinh thần quốc tế cao cả và khẳng định niềm tin sắt đá vào thắng lợi của nhân dân Việt Nam. Câu nói bất hủ của vị Lãnh tụ Cách mạng Cuba: “Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình” đã trở thành biểu tượng khắc sâu trong tâm khảm của hàng triệu người Việt Nam. Trong các diễn đàn quốc tế, Cuba luôn đi đầu trong việc vận động, kêu gọi sự ủng hộ của cộng đồng quốc tế, góp phần tạo nên một phong trào đoàn kết rộng lớn chưa từng có ủng hộ Việt Nam.

Không chỉ về mặt tinh thần, Cuba còn hỗ trợ Việt Nam bằng cả vật chất, tri thức và sức người. Cuba đã xây dựng trường học, bệnh viện, cơ sở sản xuất nông nghiệp, cung cấp thuốc men, đào tạo hàng ngàn cán bộ, cử chuyên gia sang giúp Việt Nam trong thời kỳ khó khăn. Những công trình như Khách sạn Thắng lợi tại Hà Nội, Bệnh viện Việt Nam - Cuba tại Đồng Hới, hay các chương trình đào tạo sinh viên Việt Nam tại Cuba là hình mẫu của sự hợp tác và sẻ chia, của tình cảm thủy chung và son sắt giữa hai dân tộc.

Tổng Bí thư Tô Lâm hội đàm với Bí thư thứ Nhất Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Cuba, Chủ tịch nước Cộng hòa Cuba Miguel Diaz-Canel Bermudez trong chuyến thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam, tháng 9/2025. (Nguồn: Nhân Dân)

Hợp tác toàn diện trong thời kỳ mới

Bước vào giai đoạn mới, hai nước tiếp tục kế thừa và phát huy di sản quý báu ấy. Chuyến thăm cấp Nhà nước tới Cuba của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm vào tháng 9/2024 và chuyến thăm cấp Nhà nước đến Việt Nam của Bí thư thứ Nhất, Chủ tịch nước Miguel Diaz-Canel tháng 9/2025 đã mở ra một chương mới trong quan hệ hợp tác toàn diện. Hai bên đã thống nhất nhiều nội dung quan trọng, ra Tuyên bố chung về tăng cường quan hệ đoàn kết truyền thống, hữu nghị đặc biệt và hợp tác toàn diện trong thời kỳ mới.

Trong năm Hữu nghị Việt Nam - Cuba 2025, các hoạt động hợp tác được triển khai sâu rộng trên nhiều lĩnh vực, từ chính trị - ngoại giao, quốc phòng - an ninh, kinh tế - thương mại - đầu tư, đến tư pháp - lập pháp, văn hóa và giao lưu nhân dân. Các cơ chế đối thoại song phương được duy trì linh hoạt và hiệu quả, các đoàn cấp cao liên tục được trao đổi, thể hiện sự tin cậy và gắn bó giữa hai nước.

Với kinh nghiệm và năng lực của mình trong lĩnh vực năng lượng và an ninh lương thực, Việt Nam luôn sẵn sàng hỗ trợ Cuba. Các dự án hợp tác giữa hai nước trong lĩnh vực sản xuất lúa gạo, ngô, thủy sản đã mang lại hiệu quả thiết thực, góp phần nâng cao năng lực tự cung, tự cấp lương thực cho Cuba. Đặc biệt, vụ thu hoạch đầu tiên của dự án hợp tác sản xuất lúa gạo tại Cuba giai đoạn 2025-2027 đã đạt năng suất 7,2 tấn/ha, cao gấp hơn 4 lần mức trung bình địa phương. Thành công này đến từ việc áp dụng đồng bộ công nghệ Việt Nam, bao gồm giống lúa lai, phân bón, thuốc trừ sâu và kỹ thuật canh tác tiên tiến.

Trong lĩnh vực kinh tế - đầu tư, Việt Nam tiếp tục giữ vững vị trí là đối tác thương mại lớn thứ hai và đối tác đầu tư lớn nhất của Cuba tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Doanh nghiệp Việt Nam tham gia sâu rộng vào việc sản xuất nhu yếu phẩm, sản phẩm tiêu dùng, vật liệu xây dựng… những dự án hợp tác này không chỉ giúp Cuba giảm nhập khẩu lương thực và nhu yếu phẩm mà còn tạo ra chuỗi giá trị tại chỗ, giúp tiết kiệm chi phí vận chuyển và giảm phụ thuộc vào thị trường quốc tế. Hai nước đang xúc tiến thành lập liên doanh sản xuất dược phẩm công nghệ cao tại Việt Nam, nhận chuyển giao công nghệ sinh phẩm và hóa dược từ Cuba, hướng tới phát triển các sản phẩm y tế an toàn, hiệu quả, phục vụ nhân dân hai nước và xuất khẩu ra thị trường châu Á.

Cùng với đó, các hoạt động giao lưu văn hóa, nghệ thuật, chiếu phim tài liệu, hội thảo lý luận… đã làm phong phú thêm mối quan hệ giữa hai dân tộc. Đoàn Nghệ sĩ Nhà hát Ballet Quốc gia Cuba, Đoàn nghệ thuật thiếu nhi “La Colmenita” đã đến Việt Nam biểu diễn trong năm 2025, để lại nhiều ấn tượng sâu sắc trong lòng khán giả Việt Nam. Hai bên cũng đã tổ chức trình chiếu tập 4 và tập 5 phim tài liệu “Hai trái tim chung nhịp đập” vào ngày 13/2/2025, tái hiện sinh động hành trình gắn bó giữa hai dân tộc. Đặc biệt, chương trình vận động toàn quốc “65 năm nghĩa tình Việt Nam - Cuba” do Trung ương Hội Chữ thập đỏ Việt Nam phát động trong 65 ngày đã quyên góp được 650 tỷ đồng với khoảng 2 triệu lượt ủng hộ, thể hiện tình cảm sâu sắc của nhân dân Việt Nam dành cho nhân dân Cuba anh em.

Trong bối cảnh thế giới và khu vực đang trải qua những biến động nhanh chóng, phức tạp, đặt ra nhiều thách thức về an ninh, phát triển và bản sắc dân tộc. Việt Nam và Cuba càng cần phát huy nội lực, tăng cường phối hợp, học hỏi lẫn nhau, đồng hành cùng phát triển.

Chúng ta tin tưởng rằng, với sự ủng hộ và đồng hành của các thế hệ lãnh đạo và nhân dân hai nước, Việt Nam và Cuba sẽ tiếp tục mở rộng hợp tác trên các lĩnh vực mới như công nghệ xanh, năng lượng tái tạo, chuyển đổi số, sinh dược, y tế, du lịch, giáo dục, nông nghiệp công nghệ cao và phát triển bền vững. Những lĩnh vực này không chỉ phù hợp với xu thế toàn cầu mà còn phát huy thế mạnh tiềm năng của cả hai quốc gia, hứa hẹn mang lại những thành quả thiết thực cho sự phát triển kinh tế - xã hội và nâng cao đời sống nhân dân.

Lễ tôn vinh, khen thưởng tập thể, cá nhân tiêu biểu của Chương trình “65 năm nghĩa tình Việt Nam - Cuba”, ngày 18/10/2025. (Nguồn: Báo Nhân Dân)

Ngọn lửa soi đường cho tương lai

Nhân dịp kỷ niệm 65 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Cuba (2/12/1960 - 2/12/2025), chúng ta một lần nữa nhìn lại chặng đường đã qua để thấy rằng tình đoàn kết Việt Nam - Cuba không chỉ là tài sản quý báu của lịch sử, mà còn là nguồn cảm hứng bất tận cho hiện tại và tương lai. Đó là minh chứng sống động cho sức mạnh của lòng tin, của lý tưởng cách mạng, của khát vọng vươn lên và của tình cảm chân thành giữa những con người cùng chia sẻ chung một giá trị: độc lập, tự do, công bằng và nhân ái.

Trong bối cảnh thế giới đang đối mặt với những thách thức chưa từng có, từ biến đổi khí hậu, dịch bệnh toàn cầu, bất ổn địa chính trị đến khoảng cách phát triển ngày càng gia tăng, tình đoàn kết Việt Nam - Cuba chính là lời nhắc nhở mạnh mẽ rằng: chỉ có sự gắn bó, sẻ chia và hợp tác chân thành giữa các dân tộc mới có thể tạo nên một thế giới công bằng, nhân văn và bền vững.

Chúng ta không quên rằng, chính trong những thời khắc cam go nhất của lịch sử, hai dân tộc đã kề vai sát cánh, cùng vượt qua bão tố. Và hôm nay, khi đứng trước những cơ hội và thách thức mới, chúng ta càng cần tiếp tục giữ vững niềm tin, củng cố tình hữu nghị, làm sâu sắc hơn nữa mối quan hệ đặc biệt Việt Nam - Cuba, để mối quan hệ ấy mãi mãi là biểu tượng của tình bạn quốc tế mẫu mực, là di sản quý báu mà các thế hệ hôm nay có trách nhiệm gìn giữ và phát huy.

Nhân dịp trọng đại này, chúng ta tưởng nhớ và tri ân sâu sắc công lao to lớn của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Lãnh tụ Fidel Castro và các thế hệ lãnh đạo tiền bối hai nước đã dày công vun đắp nên mối quan hệ đặc biệt này. Đồng thời, chúng ta bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới nhân dân hai nước đã luôn đồng hành, chia sẻ ngọt bùi, cùng nhau viết nên bản anh hùng ca của tình đoàn kết quốc tế.

Tôi xin gửi tới những người anh em Cuba lời chúc mừng nồng nhiệt, lời cảm ơn chân thành và lời hứa sắt son: Việt Nam đã, luôn và sẽ mãi mãi đồng hành cùng chung chiến hào với Cuba như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định “Việt Nam và Cuba cách xa nhau hàng vạn dặm nhưng lòng dân hai nước gần gũi như anh em một nhà”. Tình đoàn kết Việt Nam - Cuba là ngọn lửa vĩnh cửu, là sức mạnh vượt qua mọi thử thách, là nền tảng để chúng ta cùng nhau xây dựng một tương lai tươi sáng, tự chủ và đầy hy vọng trong kỷ nguyên mới.

Vì hạnh phúc của nhân dân, vì lý tưởng cao đẹp của hai dân tộc chúng ta sẽ tiếp tục bước đi, vững vàng, tự tin và đầy khát vọng. Việt Nam và Cuba, đoàn kết nhất định thắng!

(Bài viết của Bí thư Trung ương Đảng, Bộ trưởng Ngoại giao Lê Hoài Trung cho Đặc san kỷ niệm 65 năm thiết lập quan hệ Ngoại giao Việt Nam-Cuba do Báo Thế giới và Việt Nam phát hành)

Lê Hoài Trung