Việt Nam - EU hướng tới nâng cấp quan hệ

Năm 2025 đánh dấu tròn 35 năm kể từ khi Liên minh châu Âu (EU) và Việt Nam thiết lập quan hệ ngoại giao.

Đại sứ EU tại Việt Nam, ông Julien Guerrier trao đổi với báo chí nhân dịp Việt Nam và EU kỷ niệm 35 năm thiết lập quan hệ ngoại giao. Ảnh: Dương Ngọc

Phát biểu nhân dịp này, Đại sứ EU tại Việt Nam, ông Julien Guerrier nhấn mạnh: "Trong 35 năm qua, EU và Việt Nam đã xây dựng một quan hệ đối tác dựa trên sự tin cậy, những giá trị chung và cam kết mạnh mẽ đối với tiến bộ. Chúng tôi mong muốn tiếp tục cùng Việt Nam xây dựng một tương lai tham vọng hơn nữa - mang lại lợi ích thiết thực cho người dân hai bên và góp phần vào hòa bình, ổn định và thịnh vượng khu vực cũng như toàn cầu."

Một trong những cột mốc nổi bật trong quan hệ song phương là Hiệp định Thương mại tự do EU-Việt Nam (EVFTA), có hiệu lực từ năm 2020. Đây là hiệp định đầu tiên của EU với một quốc gia đang phát triển, giúp kim ngạch thương mại song phương tăng khoảng 40% và thu hút đầu tư từ EU vào Việt Nam từ 22 tỉ euro lên hơn 30 tỉ euro.

Bên cạnh kinh tế, EU cũng là đối tác hàng đầu của Việt Nam trong quá trình chuyển dịch sang mô hình phát triển xanh và bền vững. Thông qua Chiến lược Cửa ngõ Toàn cầu, EU đang triển khai các chương trình hỗ trợ Việt Nam phát thải thấp và thích ứng với biến đổi khí hậu, bao gồm hỗ trợ ngân sách trị giá 142 triệu euro cho lĩnh vực năng lượng sạch và các khoản tài chính hỗn hợp với hơn 100 triệu euro viện trợ không hoàn lại.

Đáng chú ý, EU đang hợp tác với Việt Nam trong Thỏa thuận Chuyển dịch Năng lượng Công bằng (JETP), với kỳ vọng huy động đến 4 tỉ euro vốn vay ưu đãi từ các ngân hàng phát triển châu Âu, minh chứng cụ thể là dự án thủy điện tích năng Bác Ái.

Tính đến nay, EU đang triển khai hơn 300 triệu euro viện trợ không hoàn lại tại Việt Nam, và dự kiến bổ sung thêm 160 triệu euro đến năm 2027. Hợp tác không chỉ giới hạn trong hạ tầng hay năng lượng mà còn mở rộng sang giáo dục, chuyển giao tri thức, tăng cường tiếp cận công lý, và hỗ trợ các sáng kiến cộng đồng như kinh tế tuần hoàn, đổi mới sáng tạo xanh và hỗ trợ do phụ nữ dẫn dắt.

Trong lĩnh vực nhân đạo và phòng chống thiên tai, EU thông qua Tổng vụ Bảo vệ Dân sự và Hoạt động Nhân đạo châu Âu (ECHO) đã tài trợ các chương trình giảm thiểu rủi ro thiên tai, xây dựng hệ thống cảnh báo sớm và cứu trợ khẩn cấp tại các khu vực bị ảnh hưởng nặng.

Hợp tác quốc phòng và an ninh cũng đang được củng cố, với việc Việt Nam ký Thỏa thuận Tham gia Khuôn khổ (FPA) năm 2019 - thỏa thuận đầu tiên EU ký với một nước ASEAN - tạo điều kiện để Việt Nam tham gia các sứ mệnh gìn giữ hòa bình do EU dẫn dắt.

Hướng tới tương lai, hai bên đang xúc tiến nâng cấp quan hệ lên mức Đối tác Chiến lược Toàn diện, với trọng tâm là chuyển đổi xanh, chuyển đổi số, nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và hợp tác trong các lĩnh vực mới như bán dẫn, an ninh mạng, an ninh hàng hải và quản lý khủng hoảng.

Trong bối cảnh Việt Nam đẩy mạnh hiện đại hóa nền kinh tế, cải cách hành chính và tăng cường đầu tư vào hạ tầng số, giao thông và năng lượng, EU khẳng định cam kết đồng hành lâu dài. Các doanh nghiệp châu Âu cũng đang đóng vai trò quan trọng trong tiến trình này, và một môi trường đầu tư minh bạch, ổn định sẽ là yếu tố then chốt để thu hút nguồn vốn chất lượng cao.

Về thời điểm nâng cấp quan hệ Việt Nam - EU lên Đối tác Chiến lược toàn diện, Đại sứ Guerrier cho biết hai bên đang thảo luận và thống nhất nội hàm nhằm đảm bảo tầm nhìn dài hạn. Theo ông, EU kỳ vọng khuôn khổ mới sẽ đưa quan hệ song phương phát triển "sâu hơn, rộng hơn và đa chiều hơn".

Nhân dịp kỷ niệm 35 năm thiết lập quan hệ ngoại giao vào cuối tháng 11, Đại sứ bày tỏ hy vọng hai bên có thể sớm đi đến quyết định trong vài tháng tới, có thể gắn với chuyến thăm của lãnh đạo cấp cao EU đến Việt Nam.

EU ghi nhận nỗ lực của Việt Nam trong việc gỡ thẻ vàng IUU

Đại sứ Julien Guerrier cho biết EU đánh giá cao sự hợp tác của Việt Nam trong gần 8 năm qua nhằm gỡ bỏ thẻ vàng IUU. Ông ghi nhận Việt Nam đã cải tổ toàn diện khung pháp lý về khai thác thủy sản, hiện chỉ còn cần nâng cao hiệu quả thực thi.

Một điểm nhấn là việc triển khai hệ thống giám sát hành trình (VMS) cho tàu cá từ 15 m trở lên. Đại sứ cũng đánh giá cao sự chỉ đạo quyết liệt từ Chính phủ và Thủ tướng, với các cuộc họp định kỳ cùng lãnh đạo địa phương và việc áp dụng chế tài mạnh với các hành vi vi phạm.

Việt Nam đã gửi báo cáo cập nhật lên EU vào tháng 10, song vẫn còn một số nội dung cần làm rõ, đặc biệt là dữ liệu truy xuất nguồn gốc và hành trình khai thác. EU khẳng định sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ để sớm đạt được kết quả cụ thể, hướng tới gỡ bỏ thẻ vàng.

Dương Ngọc