Việt Nam-Nhật Bản: Hướng đến giai đoạn mới với tầm cao mới

Điểm đến cho chuyến thăm song phương đầu tiên của bà Kamikawa Yoko sau khi nhậm chức Bộ trưởng Ngoại giao Nhật Bản (tháng 9/2023) là bốn nước Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam.

Dấu mốc 50 năm quan hệ ngoại giao và năm kỷ niệm 2023 được hai bên điểm lại trên tinh thần ghi nhận những thành tựu nổi bật của quan hệ song phương suốt nửa thế kỷ qua. Trong các buổi tiếp Bộ trưởng Kamikawa Yoko, Lãnh đạo cấp cao Việt Nam khẳng định, hai nước có nhiều điểm chung và dư địa để tiếp tục đưa quan hệ song phương phát triển với tầm cao mới.

Cam kết nỗ lực cụ thể

Có thể khẳng định thời gian qua, giao lưu, hợp tác giữa hai nước được triển khai một cách toàn diện, sâu rộng, trong đó có trao đổi đoàn cấp cao.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính dự Hội nghị thượng đỉnh G7 mở rộng, làm việc tại Nhật Bản tháng 5/2023. Đây là lần thứ hai Nhật Bản mời Việt Nam tham dự Hội nghị thượng đỉnh G7 mở rộng.

Ngày 20/9, Hoàng thái tử Akishino và Công nương bắt đầu chuyến thăm chính thức Việt Nam, không lâu sau chuyến thăm của Chủ tịch Thượng viện Nhật Bản Otsuji Hidehisa (4-7/9). Các chuyến thăm này góp phần tăng cường giao lưu hữu nghị, sự tin cậy, hiểu biết giữa hai nước.

Trong khuôn khổ chuyến thăm, ngoài hội đàm với Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn, Bộ trưởng Ngoại giao Nhật Bản Kamikawa Yoko đã chào Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và gặp Trưởng ban Đối ngoại Trung ương Lê Hoài Trung.

Chọn Việt Nam là điểm đến sau chưa đầy một tháng nhậm chức, Bộ trưởng Kamikawa Yoko đã cụ thể hóa cam kết, nỗ lực hỗ trợ Việt Nam thực hiện mục tiêu, tầm nhìn chiến lược dài hạn đến giai đoạn năm 2030-2045 với bốn lĩnh vực trọng điểm, bao gồm: làm sống động lại hợp tác ODA, trọng tâm là phát triển cơ sở hạ tầng chiến lược; mở rộng hợp tác đầu tư, thương mại; hợp tác trong lĩnh vực mới như chuyển đổi số, năng lượng xanh; hợp tác về đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao.

Bên cạnh các vấn đề hợp tác song phương, hai bên trao đổi về tình hình khu vực và quốc tế đáng chú ý gần đây, khẳng định phối hợp chặt chẽ cùng đóng góp vào hòa bình, ổn định của khu vực, tiếp tục ủng hộ lẫn nhau tại các diễn đàn đa phương, tổ chức quốc tế.

Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng khẳng định, Việt Nam sẵn sàng hợp tác chặt chẽ với Nhật Bản đóng góp vào thành công của Hội nghị cấp cao kỷ niệm 50 năm ngày thiết lập quan hệ ngoại giao ASEAN và Nhật Bản vào tháng 12/2023.

ODA thế hệ mới - một trụ cột hợp tác

Nhật Bản là nước tài trợ ODA lớn nhất cho Việt Nam. Nguồn vốn ODA của xứ sở mặt trời mọc góp phần quan trọng trong việc phát triển các dự án cơ sở hạ tầng trọng điểm, tạo động lực lan tỏa tích cực, thúc đẩy quá trình phát triển kinh tế - xã hội một cách bền vững; hỗ trợ chuyển giao công nghệ tiên tiến, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho Việt Nam.

Tại cuộc hội đàm trong khuôn khổ Hội nghị thượng đỉnh G7 mở rộng hồi tháng Năm, Thủ tướng Phạm Minh Chính và Thủ tướng Kishida Fumio đánh giá cao việc hai bên hoàn thành thủ tục cam kết vốn chương trình ODA thế hệ mới cho phục hồi kinh tế sau đại dịch Covid-19 với quy mô 50 tỷ Yen (hơn 8.500 tỷ đồng).

Hai nhà lãnh đạo đã nhất trí giao các bộ, ngành phụ trách trao đổi về khả năng Nhật Bản cung cấp ODA thế hệ mới với tính ưu đãi cao, thủ tục đơn giản, linh hoạt cho các dự án phát triển hạ tầng chiến lược quy mô lớn của Việt Nam như đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, đường sắt đô thị, chống biến đổi khí hậu, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và y tế.

Trong trao đổi với Bộ trưởng Kamikawa Yoko, Thủ tướng Phạm Minh Chính và Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn đặc biệt nhấn mạnh nội dung xoay quanh ODA thế hệ mới với thông điệp nổi bật: Việt Nam đề nghị Nhật Bản thúc đẩy và triển khai có hiệu quả ODA thế hệ mới cho các dự án phát triển hạ tầng chiến lược quy mô lớn của Việt Nam như đường bộ, đường sắt.

Đánh giá cao nguồn vốn ODA Chính phủ Nhật Bản dành cho Việt Nam thời gian qua, Thủ tướng Phạm Minh Chính đề nghị hai bên hợp tác chặt chẽ thúc đẩy tiến độ các dự án đường sắt đô thị tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, dự án Bệnh viện Chợ Rẫy cơ sở 2…

Có thể nói, trong bối cảnh kinh tế khu vực và thế giới phải đối mặt với nhiều thách thức, khó khăn, hợp tác kinh tế Việt Nam-Nhật Bản nói chung, trong đó hợp tác ODA là một trụ cột, tiếp tục có những đóng góp tích cực, quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam.

Thúc đẩy hợp tác ASEAN-Nhật Bản

Việt Nam là một trong các điểm dừng chân trong chuyến công du Đông Nam Á lần này của Bộ trưởng Kamikawa Yoko trong bối cảnh Nhật Bản sẽ là chủ nhà của Hội nghị cấp cao đặc biệt ASEAN - Nhật Bản vào cuối năm nay. Đây là một bước quan trọng nhằm tăng cường quan hệ giữa Nhật Bản và ASEAN, nhất là sau khi thông qua Tuyên bố chung thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện ASEAN - Nhật Bản tại Hội nghị cấp cao ASEAN - Nhật Bản lần thứ 26 tháng Chín vừa qua.

Đối với Nhật Bản, ASEAN đóng một vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy hòa bình, ổn định và phát triển trong khu vực. ASEAN còn là một trong những đối tác chiến lược quan trọng của Nhật Bản và mối quan hệ này không chỉ dựa trên cơ sở kinh tế mà còn bao gồm các khía cạnh đa dạng như an ninh, văn hóa và chính trị, giáo dục đào tạo, giao lưu nhân dân. Trong một dịp trả lời phỏng vấn báo chí, Bộ trưởng Kamikawa Yoko cho biết Nhật Bản dự định xây dựng tầm nhìn mới về quan hệ Đối tác chiến lược giữa Nhật Bản và ASEAN dịp Hội nghị cấp cao đặc biệt sắp tới.

Chia sẻ với phóng viên ngay sau những cuộc tiếp xúc cấp cao của Bộ trưởng Kamikawa Yoko tại Hà Nội, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nhật Bản Kobayashi đánh giá, Việt Nam ngày càng có vai trò quan trọng trong khu vực và quốc tế với một chính sách ngoại giao yêu chuộng hòa bình, đề cao luật pháp quốc tế, Hiến chương Liên hợp quốc. Việt Nam đồng thời là thành viên tích cực của ASEAN, cùng các thành viên ASEAN mở rộng quan hệ với các đối tác, đưa ASEAN trở thành nhân tố nòng cốt cho hòa bình, ổn định khu vực.

Một sự trùng hợp thú vị, gần như cùng thời điểm với chuyến thăm Hà Nội của người đứng đầu Bộ Ngoại giao Nhật Bản, tại thủ đô Tokyo những ngày cuối tuần qua, hơn 85.000 người đã tham gia Vietnam Phở Festival 2023 lần đầu tiên tại đất nước mặt trời mọc. Tiếng vang của sự kiện một lần nữa làm khăng khít thêm tinh thần gắn kết hữu nghị giữa người dân hai nước.

Cùng với thành công chuyến thăm Việt Nam của Bộ trưởng Nhật Bản để thấy rằng nhịp cầu hai nước luôn liền mạch, ở các cấp, các phương diện, đủ mạnh mẽ để bước những bước tiến xa hơn, như bà Kamikawa Yoko khẳng định, hai nước hội tụ đầy đủ các điều kiện để đưa quan hệ lên một tầm cao mới.

Trong trao đổi với Bộ trưởng Kamikawa Yoko, Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn đề nghị Nhật Bản có các biện pháp tạo điều kiện thuận lợi, đơn giản hóa thủ tục trong cấp thị thực cho công dân Việt Nam như đưa Việt Nam vào danh sách các nước được cấp thị thực điện tử; cấp thị thực dài hạn (5-10 năm) đối với người Việt Nam đã vào Nhật Bản nhiều lần và không vi phạm pháp luật; từng bước tiến tới miễn thị thực cho công dân Việt Nam.

Hà Phương