Việt Nam quy hoạch hai tuyến đường sắt tốc độ cao, hướng tới phát triển hạ tầng giao thông hiện đại

Theo Quyết định điều chỉnh Quy hoạch mạng lưới đường sắt thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến 2050 do Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà ký ban hành, Việt Nam sẽ có hai tuyến đường sắt tốc độ cao.

Tuyến thứ nhất là Bắc - Nam, kéo dài từ ga Ngọc Hồi (Hà Nội) đến ga Thủ Thiêm (TP.HCM) với tổng chiều dài 1.541 km, được xem là trục giao thông huyết mạch quốc gia.

Tuyến thứ hai là Hà Nội - Quảng Ninh, bắt đầu từ ga Cổ Loa (kết nối với đường sắt đô thị số 4 của Hà Nội), đi qua ga Gia Bình tại cảng hàng không quốc tế Gia Bình (Bắc Ninh) và kết thúc tại ga Hạ Long Xanh (Quảng Ninh). Tuyến này sẽ kết nối trực tiếp với mạng lưới đường sắt khu vực Hải Phòng - Hạ Long - Móng Cái, tạo thành hành lang vận tải tốc độ cao vùng Đông Bắc.

Ảnh minh họa

Trước đó, vào tháng 7/2025, Tập đoàn Vingroup đã đề xuất đầu tư tuyến đường sắt tốc độ cao Hà Nội - Quảng Ninh với tốc độ thiết kế 350 km/h, khổ đường 1.435 mm, điện khí hóa toàn tuyến và khai thác chủ yếu tàu khách. Hướng tuyến được đề xuất từ ga Cổ Loa đến sân bay Gia Bình, sau đó đi qua Hải Phòng, Yên Tử (Quảng Ninh) và kết thúc tại phường Đại Yên, tỉnh Quảng Ninh.

Dự kiến, tuyến Hà Nội - Quảng Ninh có 4 nhà ga chính gồm Cổ Loa, Gia Bình, Yên Tử và Hạ Long, với khả năng mở rộng thêm ga Yên Viên nếu tuyến đi qua khu vực này. Tổng diện tích sử dụng đất khoảng 308 ha, vốn đầu tư ước tính 5,4 tỷ USD (tương đương hơn 133.000 tỷ đồng), và thời gian thực hiện trước năm 2030.

Trong điều chỉnh quy hoạch lần này, Chính phủ cũng điều chỉnh lộ trình đầu tư sớm hơn đối với một số tuyến đường sắt quan trọng. Cụ thể, tuyến Hà Nội - Đồng Đăng (Lạng Sơn) sẽ được đầu tư trước năm 2030, với quy mô đường đôi, khổ 1.435 mm, dài 156 km. Tương tự, tuyến Hải Phòng - Hạ Long - Móng Cái dài khoảng 187 km cũng được đưa vào kế hoạch triển khai trước năm 2030, thay vì sau năm 2030 như quy hoạch trước đó.

Một số tuyến khác như Tháp Chàm - Đà Lạt và An Bình - Sài Gòn (Hòa Hưng) - Tân Kiên cũng nằm trong nhóm được nghiên cứu đầu tư sớm, nhằm tạo mạng lưới giao thông đường sắt kết nối các vùng kinh tế trọng điểm, phát huy hiệu quả khai thác logistics, du lịch và vận tải hành khách.

Theo quy hoạch, đến năm 2050, Việt Nam sẽ nâng cấp và mở mới 7 tuyến đường sắt quốc gia, tập trung vào việc phát triển tuyến tốc độ cao Bắc - Nam, cùng các tuyến kết nối cảng biển cửa ngõ quốc tế như Hải Phòng và TP.HCM.

Các tuyến quan trọng được ưu tiên gồm Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng và Biên Hòa - Vũng Tàu, nhằm hỗ trợ vận chuyển hàng hóa, thúc đẩy xuất nhập khẩu và phát triển công nghiệp cảng biển.

Bên cạnh đó, quy hoạch cũng đặt trọng tâm vào kết nối quốc tế, với các tuyến đường sắt liên vận Việt Nam - Trung Quốc, Việt Nam - Lào và Việt Nam - Campuchia, đảm bảo đồng bộ hạ tầng, kỹ thuật và tiến độ triển khai với các nước trong khu vực, phù hợp với các hiệp định vận tải xuyên biên giới mà Việt Nam đã tham gia.

Ngoài ra, Chính phủ còn điều chỉnh định hướng kết nối đường sắt với các cảng và sân bay lớn, gồm Nghi Sơn (Thanh Hóa), Hiệp Phước (TP.HCM), Tân Sơn Nhất, Long Thành (Đồng Nai), cùng sân bay Gia Bình (Bắc Ninh) và sân bay thứ hai vùng Thủ đô Hà Nội.

Hệ thống cũng sẽ được kết nối với các cảng cạn lớn như Văn Lâm (Hưng Yên) và Gia Bình (Bắc Ninh), nhằm hoàn thiện chuỗi vận tải đa phương thức, nâng cao năng lực logistics quốc gia.

Tùng Nguyễn