Việt Nam quyết tâm phát triển thủy sản bền vững

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường. Ảnh: TTXVN

Ngày 22/3, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường đã có cuộc hội đàm với Cao ủy Liên minh châu Âu (EU) phụ trách môi trường, hàng hải và thủy sản, Karmenu Vella tại trụ sở Ủy ban châu Âu ở Brussels, Vương quốc Bỉ.

Nhân dịp này, phóng viên TTXVN tại Brussels đã phỏng vấn Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường về kết quả buổi làm việc, quyết tâm của phía Việt Nam để EU bãi bỏ thẻ vàng đối với thủy sản Việt Nam cũng như những vấn đề còn tồn tại và phương hướng xây dựng ngành thủy sản Việt Nam phát triển bền vững trong tương lai.
Phóng viên: Xin Bộ trưởng cho biết nội dung chủ yếu và kết quả buổi làm việc với Cao ủy EU phụ trách môi trường, các vấn đề về hàng hải và thủy sản, đặc biệt là những nội dung liên quan đến việc EU cảnh cáo thẻ vàng với thủy sản Việt Nam?
Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường: Cuộc làm việc với Cao ủy EU phụ trách Môi trường có một trong hai nội dung liên quan đến các biện pháp, các hành động của Việt Nam thực hiện sau khi EU rút thẻ vàng cảnh báo về thủy sản. Phải nói rằng sau ngày 23/10/2017, chúng ta đã tập trung các chương trình hành động một cách quyết liệt và đồng bộ.

Từ việc hoàn thiện thể chế, đó là chín nội dung mà EU khuyến nghị thông qua về đánh bắt, khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU), chúng ta đã đưa những nội dung căn cốt đó vào trong Luật thủy sản sửa đổi nhằm mục đích xây dựng ngành khai thác thủy sản phát triển một cách bền vững.

Sau khi được Quốc hội thông qua vào cuối năm 2017, chúng ta đã triển khai xây dựng các văn bản dưới luật, tập trung xây dựng các nghị định và thông tư hướng dẫn. Đồng thời với quá trình đó, Thủ tướng chính phủ đã có những quyết định và chỉ thị để triển khai ngay chứ không chờ đến khi hoàn thành các văn bản dưới luật.
Nhóm thứ hai là các giải pháp hành động, chúng ta đã tập trung tuyên truyền nhằm chuyển đổi nhận thức của các đối tượng tham gia quản lý và khai thác trong lĩnh vực thủy sản. Từ người dân, các doanh nghiệp, các cấp chính quyền địa phương đến các bộ ngành liên quan đều phải cùng có trách nhiệm tham gia.

Bên cạnh đó, Thủ tướng Chính phủ cũng đã quyết định thành lập một tổ công tác trong đó Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn trực tiếp là tổ trưởng, phối kết hợp cùng với các thành viên khác, các bộ ngành khác để đôn đốc các địa phương thực hiện cho được những nội dung căn cốt kể trên.
Phải nói rằng chúng ta đã vào cuộc rất quyết liệt và điều này đã đem lại những kết quả khả quan. Sau thời gian tích cực triển khai, đến giờ phút này chúng ta đã thu được những kết quả bước đầu rất tích cực. Tóm lại, có thể nói là trong bốn tháng vừa qua thì chương trình hành động do Việt Nam tiến hành đã có kết quả rất tích cực.

Và tại buổi làm việc với Cao ủy Môi trường thì phía EU cũng ghi nhận những kết quả bước đầu của Việt Nam. Tuy nhiên, trong thời gian tới vẫn còn nhiều vấn đề mà chúng ta phải tiếp tục tích cực hơn để đạt những kết quả đích thực và bền vững.

Tại buổi làm việc, tôi đã đề nghị với Cao ủy EU tập trung phối hợp và chia sẻ với Việt Nam trên các nội dung như hỗ trợ về kỹ thuật, đào tạo nguồn nhân lực cũng như các mặt khác để chúng ta có thể làm tốt nhất, phấn đấu đến mục tiêu cuối cùng là xây dựng được nghề cá của chúng ta với hoạt động khai thác có trách nhiệm và mang tính bền vững.
Phóng viên: Thưa Bộ trưởng, hiện nay ngành thủy sản Việt Nam đang gặp những khó khăn gì trong việc khắc phục các nội dung khuyến nghị của EU?
Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường: Mặc dù chúng ta đã quyết tâm rất cao và có được kết quả ban đầu nhưng thực sự nhiệm vụ phía trước vẫn còn rất khó khăn.

Thứ nhất là nghề cá của chúng ta trước đây là nghề cá nhân dân với trình độ đánh bắt và cơ sở vật chất trong đó các phương tiện khai thác phần nhiều chưa được hiện đại.

Thứ hai, các thiết chế hạ tầng từ bến cảng đến các thiết bị khai thác chưa đáp ứng được yêu cầu của nghề cá hiện đại.

Bên cạnh đó, để có các trang thiết bị, kể cả thiết bị định vị và trang thiết bị khác phục vụ cho công tác khai thác và quản lý hiện đại và bền vững là điều còn phải cố gắng nhiều. Một điểm khó khăn nữa là nguồn nhân lực và các nguồn lực cần tiếp tục được đầu tư để phục vụ cho chiến lược phát triển lâu dài.

Điểm quan trọng thứ ba là phải nhận thức rõ rằng tài nguyên biển là hữu hạn, do đó chúng ta phải có thêm nhiều biện pháp, ví dụ như một bộ phận phải chuyển hướng sang nuôi trồng để giảm tải áp lực về khai thác.

Tiếp đó là việc phải bố trí lại lao động, nhất là những lao động không còn đủ điều kiện vươn khơi, đặc biệt là khơi xa thì phải tổ chức lại, mở thêm ngành nghề mới để tạo sinh kế cho bộ phận ngư dân phải chuyển nghề.
Tóm lại là còn rất nhiều vấn đề mà chúng ta tiếp tục phải làm. Những việc mà chúng ta phải làm không chỉ đơn thuần gói gọn trong chín nội dung khuyến nghị về IUU mà điều quan trọng là phải có các biện pháp phấn đấu để có một nghề khai thác thủy sản bền vững và hiệu quả cho ngư dân ta cũng như các thành phần tham gia khai thác, và điều quan trọng là phải bảo vệ môi trường.
Phóng viên: Chuyến thăm của Bộ trưởng có ý nghĩa như thế nào trong việc tháo gỡ khó khăn cho hoạt động xuất khẩu thủy sản Việt Nam vào thị trường EU?
Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường: Chuyến thăm này thực sự rất hữu ích khi diễn ra vào thời điểm gần năm tháng sau khi EU rút thẻ vàng cảnh báo đối với thủy sản Việt Nam. Thông thường cứ sáu tháng EU sẽ kiểm tra và đánh giá lại một lần, trên cơ sở đó để có những hành động tiếp theo.

Chúng ta đã quyết tâm và rất chủ động trên nhiều khía cạnh, và với chuyến thăm này ta có dịp làm cho phía bạn hiểu thêm về quyết tâm của Việt Nam, thuyết phục bạn chia sẻ những kết quả đó cũng như thấu hiểu những gì còn bất cập do yếu tố khách quan.
Thực sự năm tháng là thời gian rất ngắn, chúng ta chưa thể khắc phục hết mọi vấn đề. Phía bạn cho biết sẽ phối hợp với Việt Nam, có thể sẽ ủng hộ về tài chính hay chia sẻ những gói trợ giúp kỹ thuật cần thiết.

EU cũng nhất trí trong tương lai sẽ giúp đỡ chúng ta trong thể chế hóa các văn bản dưới luật, cụ thể bạn sẵn sàng tham gia đóng góp để khi các văn bản này đi vào triển khai sẽ mang tính khả thi cao, sát với thực tiễn thông lệ quốc tế.

Biết rằng các nguồn lực của ta còn khó khăn, phía bạn bày tỏ có thể đưa ra những gói hỗ trợ để tăng cường phối hợp với Việt Nam trong tập huấn kỹ thuật và đào tạo nguồn nhân lực lâu dài.

Chúng tôi cho rằng với chuyến đi này, ta đã làm cho phía bạn nhận thức rõ hơn rằng với sự tích cực và quyết liệt, chúng ta đã thu được những kết quả ban đầu đáng khích lệ. Phía bạn cũng chia sẻ những khó khăn do khách quan để cùng chúng ta phối hợp xử lý.

Và một điểm quan trọng nữa là việc thống nhất các phương pháp để từ nay cho đến khi bạn cử đoàn sang kiểm tra các kết quả mà chúng ta đã đạt được cũng như việc phối hợp trong giai đoạn sau, trên cơ sở đó sẽ thống nhất với nhau về vấn đề lộ trình, cách thức để làm sao hai bên cùng theo dõi sát thực tế diễn biến tình hình, không để xảy ra tình trạng mỗi bên hiểu theo một cách.

Đấy là những kết quả rất quan trọng của chuyến đi này.
Phóng viên: Trong tương lai, ngành thủy sản VN phải làm gì để phát triển bền vững và đáp ứng tiêu chuẩn của các thị trường khó tính như EU?
Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường: Đúng là ngành khai thác thủy sản của chúng ta muốn phát triển một cách bền vững thì còn rất nhiều việc phải làm.

Tôi khẳng định không chỉ với thị trường EU mà tại tất cả thị trường trên thế giới chúng ta đều phải phấn đấu đến một đích chung, đó là khai thác một cách hiệu quả, phát triển những giá trị hợp lý và bền vững nhất. Đấy là mục tiêu của chúng ta, mà muốn đạt được mục tiêu bao trùm tổng thể đó thì còn phải cố gắng rất nhiều.
Thứ nhất là tiếp tục hoàn thiện thể chế Luật thủy sản mới được thông qua. Chúng ta cũng sẽ tiếp tục hoàn thiện các văn bản dưới luật, từ nghị định, thông tư đến các văn bản pháp luật khác cần phải đồng bộ.

Tiếp đó phải rà soát lại những kiến nghị, có sự đầu tư kể cả từ cấp trung ương, địa phương và đặc biệt là huy động hình thức xã hội hóa để mọi người cùng tham gia hoàn thiện các thiết chế hạ tầng của ngành thủy sản phục vụ cho sự phát triển.

Một điều cần nữa là phải tiếp tục đào tạo nguồn nhân lực, cả trong lĩnh vực nghiên cứu, quản lý và thực thi. Rõ ràng là đào tạo nguồn nhân lực chiếm một vị trí rất quan trọng cho phát triển bền vững.
Ngoài ra, cần tiếp tục tăng cường giáo dục, thuyết phục để tất cả các thành phần kinh tế trong đó có ngư dân của ta nghiêm túc chấp hành các chủ trương chính sách pháp luật, các doanh nghiệp Việt Nam phải đủ mạnh để đảm bảo không chỉ hiệu quả kinh tế mà còn hội nhập thành công và bền vững.

Và điểm cuối cùng là tăng cường hợp tác quốc tế, đây là một nội dung không chỉ chúng ta hội nhập mà còn có thể tận dụng những kinh nghiệm đi trước của quốc tế, các bài học và công nghệ và kể cả về nguồn lực, trên cơ sở đó để xây dựng ngành khai thác thủy sản Việt Nam phát triển một cách bền vững.

Kim Chung (P/v TTXVN tại Brussels)