Việt Nam sẽ có sàn chứng khoán riêng cho mô hình khởi nghiệp
Thứ trưởng Bộ KH-CN Hoàng Minh cho hay Việt Nam sẽ là thúc đẩy mô hình 'toàn dân khởi nghiệp', nơi ai cũng có thể khởi nghiệp dựa trên công nghệ và sáng tạo.
Thúc đẩy mô hình “toàn dân khởi nghiệp”
Trong bối cảnh các quốc gia đang bước vào giai đoạn tái cấu trúc chiến lược phát triển dựa trên công nghệ sâu, các dòng vốn mạo hiểm cũng đang dịch chuyển theo hướng đầu tư vào công nghệ lõi, công nghệ chiến lược hoặc có tiềm năng thương mại hóa cao.
Trước xu thế đó, Việt Nam đã chuyển nhận thức đối với đầu tư mạo hiểm từ “rủi ro” sang “cơ hội”; xây dựng văn hóa khởi nghiệp sáng tạo; sử dụng vốn mồi để kích hoạt dòng vốn tư nhân thiết lập một thị trường vốn thế hệ mới tăng cả về quy mô lẫn chất lượng...
Tại Diễn đàn về đầu tư cho khởi nghiệp sáng tạo sáng 13.12, trong khuôn khổ Techfest Việt Nam 2025, Thứ trưởng Bộ KH-CN Hoàng Minh cho hay dòng vốn đầu tư mạo hiểm đang có xu hướng suy giảm.
Thứ trưởng Bộ KH-CN Hoàng Minh
Từ quy mô khoảng 600 tỉ USD vào năm 2021, dòng vốn này đã giảm xuống khoảng 350 tỉ USD vào năm 2022, và dự kiến chỉ còn khoảng 300 tỉ USD trong năm 2023 và 2024.
Việt Nam cũng không nằm ngoài xu hướng này. Dòng vốn đầu tư mạo hiểm giảm từ khoảng 1,5 tỉ USD vào năm 2021 xuống còn khoảng 500 triệu USD trong năm ngoái.
Ngoài ra, Việt Nam vẫn phải đối diện với những hạn chế. Tinh thần dám mạo hiểm, dám thất bại, dám dấn thân và chấp nhận rủi ro chưa lan tỏa sâu rộng; số lượng doanh nghiệp và tổ chức cá nhân khởi nghiệp quy mô lớn vẫn còn nhỏ.
Theo ông Minh, đã đến lúc Việt Nam cần có một Chiến lược Quốc gia về ĐMST. Chiến lược này không thể sao chép từ quốc gia khác mà phải dựa trên đặc trưng riêng, văn hóa và mục tiêu phát triển của Việt Nam.
Ông Minh cũng bày tỏ: Quan điểm của Việt Nam là thúc đẩy mô hình "toàn dân khởi nghiệp", nơi ai cũng có thể khởi nghiệp dựa trên công nghệ và sáng tạo. Trong đó, Chính phủ xác định rõ rằng các startup là mô hình đặc biệt, chấp nhận độ rủi ro cao, tạo ra tăng trưởng nhanh chóng.
Để hỗ trợ những mô hình này, Nhà nước không chỉ dừng lại ở chính sách mà quyết định tham gia trực tiếp vào hệ sinh thái. Việc hình thành quỹ đầu tư mạo hiểm cấp quốc gia và địa phương là thông điệp mạnh mẽ về sự tham gia trực tiếp của Chính phủ.
Quỹ sẽ ưu tiên tập trung đầu tư vào các công nghệ chiến lược. Thậm chí, quỹ còn được phép đầu tư ra nước ngoài để tiếp cận công nghệ mới, sản phẩm mới, và thu hút nhân tài, trí tuệ Việt Nam về nước.
Các chuyên gia thảo luận tại diễn đàn
Ngoài ra, ông Minh cũng cho hay Việt Nam đang đề xuất và triển khai hình thành sàn giao dịch chứng khoán chuyên biệt cho các tổ chức, cá nhân khởi nghiệp và quỹ đầu tư Việt Nam.
“Sàn giao dịch này dự kiến sẽ được ban hành trong chương trình Chính phủ trong thời gian tới, giúp tránh tình trạng thoái vốn qua các kênh không thuận lợi”, Thứ trưởng Minh thông tin.
Chấp nhận rủi ro để đổi mới sáng tạo
Phó chủ tịch UBND TP. Hà Nội Trương Việt Dũng cho rằng đầu tư cho khởi nghiệp ĐMST là đầu tư cho tương lai, là đầu tư cho những doanh nghiệp mới, ngành công nghiệp mới mang lực cạnh tranh mới của Việt Nam.
Phó chủ tịch UBND TP. Hà Nội Trương Việt Dũng
Theo ông Dũng, chưa bao giờ các văn bản pháp luật về KH-CN được ban hành nhiều như thời gian qua. Cùng với Luật Thủ đô, sắp tới TP.Hà Nội sẽ ra mắt quỹ đầu tư mạo hiểm với số vốn ngân sách bỏ ra ban đầu là 600 tỉ đồng, dự kiến kế hoạch có thể nâng lên 2.000 tỉ đồng.
“Chúng tôi cũng đã gửi thư mời đến các nhà đầu tư trong và ngoài nước tham gia. Đây là sự thay đổi lớn về tư duy. Chúng tôi chấp nhận rủi ro, thể hiện niềm tin mãnh liệt, sự đổi mới mãnh liệt của đất nước Việt Nam nói chung và TP.Hà Nội nói riêng”, ông Dũng nói.
Lãnh đạo TP. Hà Nội cho hay Việt Nam đang bước vào kỷ nguyên mới với mục tiêu tăng trưởng 2 con số. Với Hà Nội, để đạt mục tiêu này, thành phố cần tăng trưởng 7,7 tỉ USD mỗi năm, ở giai đoạn 2029-2030 là 11 tỉ USD/năm. Do đó, bên cạnh việc làm mới các động lực tăng trưởng truyền thống thì không còn con đường nào khác là chú trọng vào KH-CN.
“Không nền kinh tế nào tăng trưởng bền vững nếu chỉ dựa vào đầu tư công, khai thác tài nguyên. Năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) mới là động lực cốt lõi cho tăng trưởng dài dạn”, ông Dũng nói.
Ông Dũng nhấn mạnh: "Vấn đề hôm nay không còn là có ĐMST hay không, mà có đủ quyết tâm để làm đến cùng hay không?", đồng thời nêu rõ Nhà nước không làm thay thị trường, mà đóng vai trò kiến tạo và chia sẻ rủi ro ban đầu; chấp nhận rủi ro cao hơn thông lệ, tập trung đầu tư vào ĐMST, công nghệ lõi…
Ông David Lewis, Chủ tịch kiêm CEO Energy Capital Việt Nam
Ông David Lewis, Chủ tịch kiêm CEO Energy Capital Việt Nam nhiều quốc gia, ví dụ Singapore, đã triển khai thành công cơ chế hợp tác công - tư (PPP) trong đầu tư mạo hiểm. Ở mô hình này, Chính phủ đóng vai trò cung cấp nguồn "vốn hạt giống" ban đầu và trong mô hình này, mối liên kết giữa nhà nước, viện trường, doanh nghiệp và quỹ đầu tư rất chặt chẽ.
Một ví dụ khác tại Mỹ, các quỹ đầu tư mạo hiểm, đặc biệt là khu vực tư nhân, thường gắn chặt với hệ sinh thái Silicon Valley, qua đó tiếp cận các sản phẩm công nghệ được thương mại hóa từ viện nghiên cứu và trường đại học.
Theo đó, để các quỹ đầu tư có thể phát triển hiệu quả tại Việt Nam, điều kiện tiên quyết là phải có một hệ sinh thái đầy đủ, đồng bộ và mô hình kết hợp giữa khu vực công và tư của Singapore rất đáng để Việt Nam tham khảo.
Ông Samuel Ang, chuyên gia cấp cao, Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), nhắc đến khái niệm "linh dương đồng cỏ" - những doanh nghiệp có tốc độ tăng trưởng nhanh và vươn ra thị trường toàn cầu.
“Một doanh nghiệp "linh dương đồng cỏ" có thể đóng góp tới 40% số việc làm mới trong nền kinh tế. Những lĩnh vực như AI, bán dẫn hay công nghệ cao thường được xem là "đồng cỏ" cho các doanh nghiệp loại này”, ông Samuel Ang nói.
Theo chuyên gia của ADB, việc đầu tiên các địa phương cần làm xây dựng danh sách doanh nghiệp "linh dương đồng cỏ". Sau đó, quỹ đầu tư của Nhà nước hoặc quỹ đầu tư quốc gia cần tham gia hỗ trợ vốn ban đầu, giúp doanh nghiệp tiếp cận nguồn lực và đẩy nhanh tốc độ phát triển.
