Việt Nam-Singapore: Quan hệ Đối tác Chiến lược thực chất và hiệu quả

Cùng là thành viên ASEAN nằm ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương phát triển năng động, với sự gần gũi về địa lý, tương đồng về văn hóa, chia sẻ nhiều lợi ích chung, cùng thích ứng với những thay đổi lớn lao của khu vực và thế giới, quan hệ hữu nghị và Đối tác chiến lược Việt Nam-Singapore phát triển ngày càng mạnh mẽ, thực chất và hiệu quả.

Hơn 5 thập kỷ quan hệ hữu nghị truyền thống tốt đẹp

Ngược dòng thời gian, ngay sau khi Hiệp định Paris về lập lại hòa bình ở Việt Nam được ký kết (tháng 1/1973), Singapore là một trong những quốc gia đầu tiên thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (nay là Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam) vào ngày 1/8/1973.

Năm 2013, Singapore lại trở thành một trong những nước thành viên ASEAN đầu tiên thiết lập quan hệ Đối tác Chiến lược với Việt Nam, mở ra kỷ nguyên mới hợp tác cùng có lợi, tôn trọng và tin cậy giữa hai nước.

Thủ tướng Lý Quang Diệu đón Thủ tướng Phạm Văn Đồng thăm hữu nghị chính thức Singapore, ngày 16/10/1978. Trong chuyến thăm này, hai bên ra Tuyên bố chung khẳng định những nguyên tắc chỉ đạo quan hệ. (Ảnh: Xuân Lâm/TTXVN)

Kể từ khi hai nước thiết lập quan hệ Đối tác Chiến lược vào tháng 9/2013, quan hệ Việt Nam-Singapore đã đi vào chiều sâu trên cả 5 trụ cột: gồm làm sâu sắc quan hệ chính trị tin cậy lẫn nhau; tăng cường hợp tác kinh tế; nâng cao hợp tác an ninh quốc phòng; thúc đẩy hợp tác trong các lĩnh vực khác và tăng cường hợp tác tại các diễn đàn quốc tế, đa phương.

Thời gian qua, quan hệ hai nước phát triển mạnh mẽ và hiệu quả trên tất cả các kênh Đảng, Quốc hội, Chính phủ và giao lưu nhân dân. Dù chịu ảnh hưởng của dịch COVID-19 diễn biến phức tạp, song hai bên vẫn duy trì hiệu quả và linh hoạt việc trao đổi đoàn và tiếp xúc cấp cao và các cấp.

Việc duy trì Cơ chế tham khảo chính trị thường niên cấp Thứ trưởng Ngoại giao đã giúp tăng cường sự hiểu biết và tin cậy lẫn nhau giữa hai Bộ Ngoại giao, tạo cơ hội để hai bên trao đổi quan điểm về các vấn đề khu vực và quốc tế cùng quan tâm và hợp tác giữa hai Bộ Ngoại giao.

Ngoài hợp tác song phương, hai nước cũng đã hợp tác và phối hợp chặt chẽ tại các diễn đàn khu vực và quốc tế, góp phần tích cực vào việc thúc đẩy liên kết, kết nối khu vực, thu hẹp khoảng cách phát triển, nâng cao năng lực ứng phó hiệu quả và kịp thời với các thách thức đang nổi lên, tích cực đóng góp vào nỗ lực duy trì hòa bình, ổn định và thịnh vượng ở khu vực.

Hai bên cũng phối hợp chặt trong khối ASEAN nhằm không ngừng nâng cao vai trò và vị thế của hai nước trong ASEAN cũng như trên thế giới, góp phần giữ vững vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc an ninh khu vực.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tiếp Thủ tướng Lý Hiển Long thăm chính thức Việt Nam (Hà Nội, 23/3/2017). (Ảnh: Trí Dũng/TTXVN)

Hợp tác quốc phòng-an ninh giữa Việt Nam và Singapore ngày càng được tăng cường. Hai bên duy trì trao đổi đoàn cấp cao và các cơ chế đối thoại và hợp tác thường niên hiện có.

Hai bên cũng thường xuyên chia sẻ quan điểm về các vấn đề an ninh chiến lược ở khu vực, trong đó có vấn đề Biển Đông; bảo vệ lập trường chung của ASEAN, vì hòa bình, ổn định ở khu vực; nâng cao năng lực ứng phó hiệu quả và kịp thời với các thách thức đang nổi lên, tích cực đóng góp vào an ninh và phát triển ở khu vực.

Hợp tác giữa hai Quốc hội hai nước thời gian qua cũng được đẩy mạnh. Chủ tịch Quốc hội hai bên đã tổ chức hội đàm trực tuyến vào tháng 7/2021 thảo luận thực chất về hợp tác giữa hai cơ quan lập pháp.

Tổng Bí thư Tô Lâm điện đàm với Tổng Thư ký Đảng Hành động Nhân dân (PAP), Thủ tướng Singapore Lawrence Wong. (Ảnh: Thống Nhất/TTXVN)

Tháng 5/2022, khi nguyên Chủ tịch Quốc hội Tan Chuan-Jin sang thăm Việt Nam, Quốc hội của hai nước đã ký Bản ghi nhớ (MoU) về hợp tác, mở ra nhiều triển vọng hợp tác giữa nghị viện hai bên, góp phần thúc đẩy và làm thực chất hơn mối quan hệ giữa hai nước.

Mới đây, nhân dịp tham dự Đại hội đồng Liên nghị viện các quốc gia Đông Nam Á lần thứ 45 (AIPA-45) tại Thủ đô Vientiane (Lào) ngày 19/10/2024, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đã gặp Chủ tịch Quốc hội Singapore Seah Kian Peng. Lãnh đạo hai bên nhất trí tăng cường trao đổi đoàn các cấp, nhất là đoàn Quốc hội cấp cao, nhóm nghị sĩ trẻ, nhóm nghị sĩ nữ; tiếp tục phát huy cơ chế phối hợp tại các diễn đàn nghị viện đa phương Đại hội đồng Liên minh Nghị viện thế giới (IPU), Đại hội đồng Liên nghị viện các quốc gia Đông Nam Á (AIPA), Diễn đàn Nghị viện châu Á-Thái Bình Dương (APPF)…; ủng hộ lập trường của nhau về

Với sự gắn kết ngày một bền chặt hơn giữa nhân dân hai nước, việc tiếp tục thúc đẩy hợp tác sẽ đưa quan hệ Việt Nam-Singapore phát triển ngày càng thực chất, hiệu quả, đem lại lợi ích thiết thực cho nhân dân hai nước, đóng góp vào hòa bình, ổn định và thịnh vượng trong khu vực.

Thủ tướng Phan Văn Khải và Thủ tướng Goh Chok Tong chứng kiến Lễ ký "Tuyên bố chung về Khuôn khổ Hợp tác Toàn diện trong thế kỷ 21“ giữa hai nước (Singapore, 8/3/2004). (Ảnh: Thế Thuần/TTXVN)

Hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư không ngừng phát triển

Cùng với quan hệ chính trị tốt đẹp, hợp tác kinh tế, thương mại và đầu tư giữa hai nước trong những năm qua không ngừng phát triển cả về chiều rộng lẫn chiều sâu. Hợp tác kinh tế-thương mại Việt Nam-Singapore đang là một trong những điểm sáng tiêu biểu trong khu vực Đông Nam Á.

Hợp tác kinh tế, thương mại và đầu tư là lĩnh vực mà hai nước đạt được nhiều thành tựu. Từ năm 1996 đến nay, Singapore luôn là một trong những đối tác lớn nhất của Việt Nam. Kim ngạch thương mại hai nước tăng theo từng năm, năm 2021 đạt 8,3 tỷ USD; năm 2022 đạt trên 9,16 tỷ USD; năm 2023 đạt 9 tỷ USD; 10 tháng năm 2024 đạt 8,64 tỷ USD.

Lô hàng module nặng 1.200 tấn, do Công ty TNHH Công nghiệp nặng Doosan Enerbility Việt Nam (Doosan Vina) tại Khu kinh tế Dung Quất (Quảng Ngãi) chế tạo, lên tàu xuất khẩu sang Singapore. (Ảnh: TTXVN phát)

Là hai nền kinh tế mang tính bổ trợ lẫn nhau, Việt Nam và Singapore thúc đẩy thực thi các hiệp định thương mại mà hai bên cùng tham gia nhằm tăng cường hợp tác kinh tế song phương. Cùng là thành viên của Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP), Việt Nam và Singapore khai thác hiệu quả những lợi ích mà các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới mang lại, đóng góp vào quá trình phục hồi kinh tế mỗi nước, cũng như của khu vực hậu đại dịch.

Về đầu tư, tính đến tháng 10/2024, Singapore giữ vững vị trí dẫn đầu ASEAN, đứng thứ 2/148 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam (sau Hàn Quốc), với 3.838 dự án còn hiệu lực, tổng vốn đăng ký đạt 81,1 tỷ USD. Các dự án đầu tư của Singapore có mặt tại nhiều tỉnh, thành phố của Việt Nam, dẫn đầu là Thành phố Hồ Chí Minh, tiếp sau là Hà Nội, Bắc Ninh… tập trung các lĩnh vực: công nghiệp chế biến, chế tạo; kinh doanh bất động sản; sản xuất, phân phối điện, khí, nước, máy điều hòa không khí.

Các khu công nghiệp Việt Nam-Singapore (VSIP) là biểu tượng hợp tác kinh tế giữa hai nước. Từ khu công nghiệp Việt Nam-Singapore (VSIP) đầu tiên được khởi động năm 1996 tại Bình Dương, đến nay, Việt Nam là quốc gia Singapore xây dựng nhiều khu công nghiệp nhất trên thế giới với 18 khu VSIP tại 10 tỉnh, thành phố, thu hút hơn 18 tỷ USD vốn đầu tư và khoảng 900 dự án, tạo việc làm cho hơn 300 nghìn lao động. Các khu VSIP thực sự là những ngọn hải đăng trong hợp tác kinh tế giữa hai nước, không chỉ góp phần thúc đẩy công nghiệp, hiện đại hóa ở Việt Nam, mà còn đóng góp vào chuỗi cung ứng và kết nối kinh tế trong khu vực.

Lớp học Công nghệ ô tô của Trường Cao đẳng nghề Việt Nam-Singapore. (Ảnh: Anh Tuấn/TTXVN)

Một điều đặc biệt, Singapore là quốc gia đầu tiên Việt Nam thiết lập quan hệ Đối tác Kinh tế số - Kinh tế xanh trong chuyến thăm chính thức Singapore của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vào tháng 2/2023. Trước đó, vào tháng 10/2022, hai nước đã ký Biên bản ghi nhớ hợp tác về tín chỉ carbon, phù hợp với Điều 6 của Thỏa thuận Paris về chống biến đổi khí hậu. Khuôn khổ hợp tác Đối tác Kinh tế số - Kinh tế xanh đã khẳng định quyết tâm và cam kết mạnh mẽ của hai nước về đẩy mạnh đổi mới sáng tạo, cắt giảm khí thải và phát triển bền vững.

Đồng thời, đây cũng là cơ sở mở ra nhiều cơ hội lớn cho hai nước tăng cường kết nối kinh tế trong các lĩnh vực đầy tiềm năng như kinh tế số, kinh tế tuần hoàn, đổi mới sáng tạo, năng lượng sạch, chống biến đổi khí hậu… không chỉ có lợi cho Việt Nam và Singapore mà cho cả khu vực.

Với Việt Nam và nhiều quốc gia trên thế giới, Singapore là một hình mẫu về khát vọng vươn lên, nỗ lực học tập và sáng tạo, trọng dụng nhân tài, xây dựng xã hội kỷ cương và Chính phủ kiến tạo phát triển… Singapore đã chia sẻ nhiều ý tưởng và bài học phát triển của mình, luôn đồng hành với Việt Nam trong công cuộc đổi mới và phát triển đất nước.

Giới chuyên gia tại Singapore nhận định, hợp tác Việt Nam-Singapore tới nay được nhìn nhận là một hình mẫu của hợp tác song phương tại khu vực Đông Nam Á và vẫn còn rất nhiều dư địa để có thể tăng cường hơn nữa, nhất là trong các lĩnh vực hợp tác mới nổi về kinh tế số, kinh tế xanh, năng lượng tái tạo, tín chỉ carbon, hợp tác tài chính...

Trong lĩnh vực giáo dục-đào tạo, nhằm giúp Việt Nam tăng cường đào tạo nguồn nhân lực, theo sáng kiến của Singapore, ngày 28/11/2001, Trung tâm Đào tạo Việt Nam-Singapore (VSTC) được thành lập tại Hà Nội, do Chính phủ Singapore tài trợ kinh phí hoạt động, với mục tiêu giúp Việt Nam nhanh chóng hội nhập khu vực và thế giới, đồng thời đáp ứng nhu cầu đào tạo cán bộ cấp thiết của Việt Nam. Hai bên đã ký kết Bản ghi nhớ về hợp tác giáo dục Việt Nam-Singapore, tạo cơ sở pháp lý thúc đẩy hơn nữa quan hệ hợp tác giữa hai nước.

Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Quốc Dũng trao tượng trưng hỗ trợ vật tư y tế cho Chính phủ và nhân dân Singapore phòng, chống dịch COVID-19 tại Hà Nội ngày 18/5/2020. (Ảnh: Văn Điệp/TTXVN)

Tuyên bố chung thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược Việt Nam-Singapore cũng đã khẳng định tiếp tục thúc đẩy về hợp tác giáo dục theo chương trình hợp tác Singapore, VSTC và Trung tâm Đào tạo chất lượng cao Việt Nam-Singapore (VSCEE).

Sau hơn 20 năm hợp tác, đã có hàng trăm học sinh, sinh viên Việt Nam nhận được chương trình học bổng và trợ giúp tài chính của Singapore và trở thành chuyên gia, cán bộ nhà nước, doanh nhân thành đạt. Đây chính là nguồn nhân lực quý, là cầu nối quan trọng cho mối quan hệ hợp tác đa dạng giữa Việt Nam và Singapore. Hai nước xác định, thông qua hợp tác giáo dục-đào tạo để tăng cường hợp tác toàn diện nhằm thúc đẩy quan hệ hợp tác hữu nghị giữa hai nước ngày càng gắn bó, góp phần tăng cường sự hiểu biết, giúp đỡ lẫn nhau xứng với quan hệ đối tác chiến lược.

Về giao thông vận tải, Singapore là một trong những thị trường hàng không có tầm quan trọng đặc biệt với Việt Nam với dung lượng hành khách đến Việt Nam đứng thứ 6 (theo số liệu năm 2019). Hiện nay các hãng hàng không Việt Nam-Singapore đã khôi phục các chuyến bay thương mại thường lệ chở khách giữa hai nước với tuần suất thỏa thuận là 14 chuyến/tuần cho mỗi bên (tần suất khai thác thực tế trong thời gian tới theo nhu cầu mỗi nước).

Hợp tác trên các lĩnh vực khác như tài chính-ngân hàng, giáo dục-đào tạo, tài nguyên-môi trường giữa hai nước tiếp tục được tăng cường.

Hiện nay, cộng đồng người Việt tại Singapore hiện có khoảng 13.000 người, nhìn chung người Việt tại Singapore là cộng đồng trí thức, tuân thủ tốt luật lệ sở tại và luôn hướng về quê hương đất nước, là cầu nối cho tình hữu nghị giữa nhân dân hai nước./.

Một số khu công nghiệp VSIP tại Việt Nam.

(Vietnam+)