Việt Nam tái đắc cử Hội đồng nhân quyền Liên hợp quốc: Tích lũy niềm tin, kỳ vọng cao hơn

Trưởng đoàn Việt Nam, Thứ trưởng Ngoại giao Nguyễn Minh Hằng (thứ nhất, hàng đầu, từ phải sang) cùng các thành viên trong đoàn tại thời điểm Việt Nam được xướng tên tái đắc cử vào HĐNQ (Đại hội đồng LHQ, New York, ngày 14/10). (Nguồn: Phái đoàn Việt Nam tại LHQ)

Đại sứ có thể chia sẻ cảm nhận trước tin vui Việt Nam tái đắc cử thành viên HĐNQ LHQ hai nhiệm kỳ liên tiếp?

Tôi xúc động và tự hào sâu sắc. Đây là niềm vui lớn không chỉ với ngành Ngoại giao mà còn là nguồn khích lệ cả đất nước trên hành trình vì hòa bình, phát triển và hạnh phúc của nhân dân. Kết quả này khẳng định nỗ lực, vị thế và uy tín quốc tế của Việt Nam trong một trụ cột quan trọng của LHQ – quyền con người, bên cạnh hai trụ cột khác là hòa bình - an ninh và phát triển.

Điều thực sự ấn tượng là Việt Nam được tái bầu với số phiếu cao nhất trong nhóm khu vực, đạt 180 phiếu ủng hộ, đồng thời là nước châu Á-Thái Bình Dương duy nhất là thành viên HĐNQ nhiệm kỳ hiện nay sẽ tiếp tục đảm nhận nhiệm kỳ liên tiếp trên cương vị thành viên HĐNQ - cơ chế nhân quyền toàn cầu quan trọng nhất với 47 quốc gia thành viên. Kết quả này phản ánh sự ghi nhận rộng rãi của cộng đồng quốc tế đối với cam kết, nỗ lực và hợp tác, đóng góp của Việt Nam.

Tôi cũng cảm thấy biết ơn sâu sắc đối với sự chỉ đạo đúng đắn của Đảng và Nhà nước, sự phối hợp của các bộ, ngành, địa phương và sự cống hiến âm thầm của cán bộ ngoại giao ở các diễn đàn quốc tế để có tin vui đầy ý nghĩa này.

Đồng thời, tôi nhận thấy trách nhiệm lớn lao của Việt Nam trong việc tiếp tục đóng góp thực chất hơn trong nhiệm kỳ mới, thực hiện chủ trương của Đảng về đẩy mạnh và nâng tầm đối ngoại đa phương, cũng như đáp ứng kỳ vọng của cộng đồng quốc tế đối với Việt Nam.

Sự liên tiếp gợi cho Đại sứ suy nghĩ gì về sự vững vàng của ngoại giao Việt Nam tại LHQ nói riêng và ngoại giao đa phương nói chung?

Việc Việt Nam được bầu liên tiếp hai nhiệm kỳ mang nhiều ý nghĩa sâu sắc, thể hiện sự trưởng thành, bản lĩnh và uy tín của ngoại giao Việt Nam trong môi trường đa phương toàn cầu, nổi bật ở ba khía cạnh.

Thứ nhất, sự tín nhiệm của cộng đồng quốc tế. Việt Nam không chỉ hoàn thành tốt trách nhiệm trong nhiệm kỳ hiện nay từ 2023-2025 và trước đó từ 2014-2016, mà còn được tin tưởng tiếp tục đảm nhận nhiệm kỳ 2026-2028. Đó là kết quả của quá trình kiên trì xây dựng hình ảnh Việt Nam đối thoại, trách nhiệm, chân thành và đóng góp thực chất.

Thứ hai, năng lực thích ứng và bản lĩnh của ngoại giao đa phương Việt Nam. Trong bối cảnh quốc tế phức tạp, khi vấn đề nhân quyền có những lúc bị chính trị hóa, việc Việt Nam vẫn giữ được vị thế và nhận được ủng hộ rộng rãi chứng tỏ khả năng xử lý khéo léo, cân bằng giữa lợi ích quốc gia và lợi ích chung của cộng đồng quốc tế. Việt Nam không chỉ “tham dự” mà còn “chủ động tham gia, định hình và dẫn dắt” nhiều vấn đề, theo đúng định hướng của Đảng về đẩy mạnh và nâng tầm đối ngoại đa phương.

Thứ ba, tính kế thừa và chuyên nghiệp. Sự phối hợp nhịp nhàng giữa Bộ Ngoại giao, các Phái đoàn Việt Nam tại New York, Geneva và trong nước thể hiện sự chuẩn bị chu đáo, tiếp nối thế hệ và tính hệ thống trong triển khai chính sách. Nhờ đó, Việt Nam không chỉ giữ vững vị thế mà còn phát huy được uy tín và hiệu quả đóng góp thực chất.

Tính “liên tiếp”, vì thế, là minh chứng cho sự vững vàng và niềm tin quốc tế đối với Việt Nam - quốc gia năng động, nhân văn, hướng đến phát triển bền vững và sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm trong giải quyết các vấn đề nhân quyền cũng như các vấn đề toàn cầu cấp bách nói chung.

Đại sứ Lê Thị Tuyết Mai cùng các cán bộ Phái đoàn trong năm đầu nhiệm kỳ 2023-2025 Việt Nam đảm nhận cương vị thành viên HĐNQ. (Ảnh NVCC)

Theo Đại sứ, điều gì tạo nên uy tín quốc tế hiện nay của Việt Nam, đặc biệt tại HĐNQ LHQ?

Uy tín quốc tế của Việt Nam là kết quả kết hợp giữa nội lực phát triển, đối thoại hợp tác và đóng góp thực chất. Tôi cho rằng có năm yếu tố then chốt.

Một là, phát triển bền vững vì con người. Việt Nam kiên trì đường lối phát triển lấy con người làm trung tâm, làm mục tiêu và động lực của phát triển, từ giảm nghèo, chăm sóc y tế, giáo dục, bình đẳng giới đến bảo vệ trẻ em và nhóm yếu thế. Thành tựu cụ thể trong các lĩnh vực này là bằng chứng sống động cho thực hiện chính sách, pháp luật về nhân quyền gắn với phát triển bền vững, không chỉ dừng ở văn bản pháp luật, chính sách, hoặc phát biểu trên diễn đàn.

Hai là, phương châm đối thoại, hợp tác và tôn trọng khác biệt. Việt Nam luôn kiên trì đối thoại, tìm tiếng nói chung thay vì đối đầu, thể hiện tinh thần xây dựng và thiện chí, qua đó trở thành đối tác tin cậy, kể cả khi còn khác biệt quan điểm.

Ba là, chủ động sáng kiến và năng lực kết nối. Việt Nam đã đề xuất và đồng bảo trợ nhiều sáng kiến quan trọng tại HĐNQ, như Nghị quyết kỷ niệm 75 năm Tuyên ngôn quốc tế về nhân quyền, vấn đề biến đổi khí hậu và quyền con người, quyền y tế, quyền trẻ em trong không gian số… Những sáng kiến này khẳng định “dấu ấn Việt Nam” tại HĐNQ, cụ thể hóa nội hàm nhân quyền gắn với các mục tiêu phát triển bền vững.

Bốn là, minh bạch và trách nhiệm. Việt Nam công bố và thực hiện nghiêm túc các cam kết tự nguyện đưa ra khi ứng cử, như thúc đẩy giáo dục nhân quyền, bảo đảm quyền nhóm yếu thế, tăng cường hợp tác quốc tế, đồng thời công bố rộng rãi kết quả thực hiện, thể hiện tinh thần “nói đi đôi với làm”.

Năm là, ngoại giao chân thành, tin cậy, trách nhiệm. Việt Nam luôn là thành viên tích cực của LHQ, ASEAN, APEC và nhiều cơ chế quốc tế khác, từng đảm nhiệm các vị trí như Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an, thành viên ECOSOC và HĐNQ. Qua từng nhiệm kỳ, Việt Nam chứng minh mình là quốc gia có tiếng nói độc lập, xây dựng và trách nhiệm, tích lũy niềm tin của cộng đồng quốc tế bằng hành động cụ thể.

Đại sứ kỳ vọng thế nào về đóng góp của Việt Nam trong nhiệm kỳ HĐNQ LHQ nhiệm kỳ 2026-2028?

Nhiệm kỳ mới là cơ hội để Việt Nam tiếp tục thể hiện rõ bản sắc nhân văn của ngoại giao Việt Nam, tiếp tục triển khai 12 cam kết tự nguyện và 8 lĩnh vực ưu tiên đã công bố khi ứng cử, đóng góp tích cực vào công tác của HĐNQ vì lợi ích chung của các quốc gia.

Mỗi quốc gia đều có trách nhiệm thúc đẩy và bảo vệ quyền con người cho công dân của nước mình. Trên cương vị thành viên HĐNQ, Việt Nam không chỉ có nghĩa vụ thúc đẩy và báo cáo về thực hiện bảo vệ quyền con người trong nước trên cơ sở thực thi pháp luật, chính sách và chương trình ở các cấp, phù hợp với các điều ước quốc tế liên quan mà Việt Nam là thành viên; đồng thời còn tham gia rà soát, thảo luận, khuyến nghị và xây dựng chính sách toàn cầu về quyền con người, dựa trên các nguyên tắc bình đẳng, đối thoại xây dựng và hợp tác.

Các thành viên Phái đoàn Thường trực Việt Nam tại Geneva, Chủ tịch và 3 Phó Chủ tịch HĐNQ và Đại sứ một số nước là thành viên HĐNQ tại phiên bế mạc Khóa 54 HĐNQ, Geneva ngày 13/10/2023. (Ảnh NVCC)

Trách nhiệm thành viên HĐNQ càng lớn hơn do bối cảnh vấn đề nhân quyền gặp nhiều thách thức toàn cầu - như xung đột vũ trang, bất ổn chính trị, bất bình đẳng kinh tế, biến đổi khí hậu, khoảng cách số, đặc biệt chủ nghĩa đa phương, vai trò của LHQ và HĐNQ bị thách thức do sự chia rẽ, xung đột giữa các quốc gia, giữa các giá trị, nền văn hóa và một số thế lực chính trị hóa vấn đề nhân quyền.

Vì vậy, để đáp ứng nguyện vọng chung của đông đảo các quốc gia, việc phát huy vai trò quan trọng của HĐNQ thông qua đối thoại, thảo luận, chia sẻ kinh nghiệm và hợp tác quốc tế nhằm giải quyết các vấn đề nhân quyền là rất cần thiết thay vì đối đầu hoặc áp đặt.

Trong bối cảnh nhiều thách thức nêu trên, Việt Nam được kỳ vọng sẽ đóng góp theo 8 lĩnh vực ưu tiên đã công bố, trong đó có thể nhấn mạnh bốn hướng trọng tâm:

Thứ nhất, phát huy vai trò “cầu nối” giữa các khu vực và nhóm nước trong thảo luận nhân quyền. Với chính sách đối ngoại độc lập cùng với thành tựu và kinh nghiệm thời gian qua, Việt Nam có thể góp phần thu hẹp khác biệt quan điểm, thúc đẩy hiểu biết và hợp tác.

Thứ hai, định hình và dẫn dắt các chủ đề mang “dấu ấn Việt Nam”. Việt Nam có thể tiếp tục tiên phong trong những vấn đề toàn cầu cấp bách thuộc quan tâm chung của quốc tế như quyền con người trong bối cảnh biến đổi khí hậu, quyền trong chuyển đổi số, bảo vệ dữ liệu cá nhân, tiếp cận công bằng công nghệ, quyền y tế và phục hồi hậu đại dịch. Đây đều là những lĩnh vực phù hợp với năng lực, kinh nghiệm và ưu tiên phát triển bền vững của Việt Nam cũng như hợp tác quốc tế giữa Việt Nam và nhiều đối tác quốc tế trong các lĩnh vực và cơ chế liên quan.

Thứ ba, đẩy mạnh minh bạch và trách nhiệm trong thực hiện nghĩa vụ quốc tế. Việt Nam có thể tiếp tục chia sẻ kinh nghiệm, thực hiện báo cáo giữa kỳ tự nguyện về Rà soát định kỳ phổ quát (UPR), phản hồi khuyến nghị, như đã từng làm năm 2022 được quốc tế đánh giá cao. Qua đó tiếp tục khẳng định Việt Nam thực sự đối thoại xây dựng, minh bạch và trách nhiệm, không chính trị hóa nhân quyền.

Thứ tư, đóng góp vào cải cách và nâng cao hiệu quả vận hành của HĐNQ. Việt Nam có thể thúc đẩy các sáng kiến giảm đối đầu chính trị, chia sẻ giá trị chung, hiểu biết và tôn trọng lẫn nhau, tăng hợp tác kỹ thuật, kết nối giữa HĐNQ với các cơ chế công ước và UPR, củng cố vai trò của HĐNQ hoạt động thực chất, công bằng và mang tính bao trùm.

Việc tái đắc cử HĐNQ thực sự là kết quả của sự đồng lòng trong hệ thống chính trị, của toàn ngành Ngoại giao và sự ủng hộ của nhân dân. Đây không phải là đích đến mà là một khởi đầu mới, với kỳ vọng cao hơn đối với Việt Nam trong việc thể hiện trách nhiệm, vai trò tích cực, chủ động, đóng góp thực chất tại HĐNQ.

Tôi tin tưởng rằng, với sự lãnh đạo của Đảng, nỗ lực của ngành Ngoại giao, sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành, địa phương và sự đồng hành của người dân trong thực thi pháp luật, chính sách và các chương trình về quyền con người, Việt Nam sẽ hoàn thành tốt trọng trách của mình trên cương vị thành viên Hội đồng Nhân quyền trong nhiệm kỳ tới. Qua đó, Việt Nam tiếp tục đóng góp thiết thực vào việc thúc đẩy, bảo vệ quyền con người, đồng thời góp phần xây dựng một thế giới hòa bình, ổn định, nhân văn và phát triển bền vững, phù hợp với tinh thần Hiến chương Liên hợp quốc và các văn kiện quốc tế liên quan.

Trân trọng cảm ơn Đại sứ!

Hà Phương