Việt Nam thất thu hơn 1.000 tỉ đồng từ quảng cáo trực tuyến trong năm 2023
Theo đại biểu Thạch Phước Bình (Đoàn ĐBQH tỉnh Trà Vinh), thị phần quảng cáo tại Việt Nam hiện nay chủ yếu nằm trong tay các nền tảng xuyên biên giới như Facebook, Google, Tiktok... Năm 2023, các nền tảng này chiếm 75% doanh thu quảng cáo, trong khi báo chí truyền thống chỉ chiếm dưới 10%.
Tiếp theo chương trình làm việc tại Kỳ họp thứ 8, chiều nay 25/11, Quốc hội tiến hành thảo luận về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo.
Thị phần quảng cáo tại Việt Nam chủ yếu nằm trong tay các nền tảng xuyên biên giới
Tại phiên thảo luận, đại biểu Thạch Phước Bình (Đoàn ĐBQH tỉnh Trà Vinh) bày tỏ mong muốn việc sửa đổi, bổ sung dự thảo luật lần này quan tâm đến các quy định về quản lý và xử lý các vi phạm trong hoạt động quảng cáo.
Đại biểu Thạch Phước Bình (Đoàn ĐBQH tỉnh Trà Vinh)
Đại biểu cho biết, dự thảo Luật Quảng cáo 2012 chủ yếu điều chỉnh các hình thức quảng cáo truyền thống, chưa có quy định cụ thể về quảng cáo trực tuyến. Hiện nay, hơn 70% các trường hợp vi phạm quảng cáo trực tuyến bị xử lý chậm do thiếu quy định đồng bộ. Do vậy, đại biểu đề nghị cần bổ sung điều khoản chuyên biệt về quảng cáo trực tuyến vào trong dự thảo luật.
Theo đó, xây dựng quy định quản lý các hình thức quảng cáo mới bao gồm quảng cáo trên mạng xã hội, quảng cáo ứng dụng trí tuệ nhân tạo…; đưa ra hướng dẫn rõ ràng về trách nhiệm và nghĩa vụ của các bên tham gia quảng cáo (nhà quảng cáo, các nền tảng trực tuyến).
Thành lập cơ chế phối hợp liên ngành, hợp tác giữa Bộ Văn hóa, Thể thao, Du lịch và Bộ Thông tin và Truyền thông và Bộ Công an để xử lý các vi phạm hiệu quả hơn.
Theo đại biểu, thị phần quảng cáo tại Việt Nam hiện nay chủ yếu nằm trong tay các nền tảng xuyên biên giới như Facebook, Google, Tiktok... Năm 2023, các nền tảng này chiếm 75% doanh thu quảng cáo, trong khi báo chí truyền thống chỉ chiếm dưới 10%.
Đáng chú ý, các nền tảng này thường không đăng ký đầy đủ hoạt động tại Việt Nam hoặc chỉ đăng ký một phần dẫn đến việc không thể quản lý thuế một cách hiệu quả. Năm 2023, Việt Nam thất thu hơn 1.000 tỉ đồng từ quảng cáo trực tuyến, gây áp lực lên nguồn thu ngân sách quốc gia.
Quan tâm đến việc kiểm soát nội dung quảng cáo trực tuyến, đại biểu đề nghị cần bổ sung quy định bắt buộc các nền tảng phải rà soát và kiểm duyệt nội dung quảng cáo trước khi hiển thị.
Thiết lập chế tài mạnh, yêu cầu gỡ bỏ nội dung vi phạm trong thời hạn 24 giờ. Đặc biệt, nâng mức phạt hành chính đối với hành vi quảng cáo sai sự thật lên đến 2-3 lần lợi ích thu được; công khai danh sách các doanh nghiệp vi phạm để răn đe.
Để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong quảng cáo trực tuyến, đại biểu Thạch Phước Bình yêu cầu các quảng cáo phải ghi rõ thông tin sản phẩm, dịch vụ, đơn vị chịu trách nhiệm và cơ chế hỗ trợ sau bán hàng.
Ban hành chế tài nghiêm khắc đối với việc sử dụng dữ liệu cá nhân khách hàng một cách trái phép; tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân về quyền riêng tư và bảo vệ thông tin cá nhân.
Đối tượng quảng cáo phải chịu trách nhiệm về hành vi quảng cáo của mình
Góp ý vào dự thảo Luật, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp) cho rằng, hiện nay trước sự phát triển của quảng cáo trên mạng, thị phần quảng cáo trên báo in giảm mạnh, việc điều chỉnh diện tích quảng cáo trên báo in chưa giải quyết căn bản khó khăn của các cơ quan báo chí trong việc thực hành tự chủ tài chính.
Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp)
“Đề nghị nghiên cứu phương án lược bỏ giới hạn tỉ lệ diện tích quảng cáo trên báo, tạp chí truyền thống; để cho cơ quan báo chí tự quyết định theo nhu cầu quảng cáo của bạn đọc, thị trường”, đại biểu Phạm Văn Hòa đề xuất.
Theo đại biểu đoàn Đồng Tháp, hiện nay, báo chí là đơn vị sự nghiệp có thu, nên việc quảng cáo trên báo in của cơ quan báo chí đó, nên cho họ được quyết định diện tích bao nhiêu; nếu bạn đọc chấp nhận thì không sao, nhưng bạn đọc thấy quảng cáo nhiều quá thì có thể họ sẽ tẩy chay, tờ báo không phát triển, không có doanh thu.
Về quảng cáo trên báo nói, báo hình, đại biểu đề cập thời gian qua, có trường hợp xem phim, hoặc nội dung khác, khi đang tới chỗ hấp dẫn, tự dưng cắt ngang đem ra quảng cáo.
Cho rằng đây là điều “hết sức là vô duyên, không tôn trọng khách hàng”, đại biểu đề nghị cần quy định quảng cáo trong thời điểm nào cho phù hợp, “chứ tự nhiên người ta đang xem, cắt ngang nhào vô quảng cáo thì kỳ lắm”.
Về quảng cáo trên mạng, đại biểu Hòa cho rằng, cần quy định người truyền thông tin quảng cáo phải chịu trách nhiệm về nội dung quảng cáo và sản phẩm mà mình quảng cáo.
“Sản phẩm quảng cáo kém chất lượng, ví dụ thực phẩm chức năng, hoặc dược phẩm kém chất lượng mà cũng đem ra quảng cáo. Mà người quảng cáo đó rất có uy tín, người dân xem là rất tốt, như MC, nghệ sĩ nổi danh", đại biểu nêu thực tế, đồng thời đề nghị quy định rạch ròi cụ thể những đối tượng quảng cáo phải chịu trách nhiệm về hành vi quảng cáo của mình, "chứ không phải quảng cáo mà không chịu trách nhiệm khi người ta sử dụng sản phẩm dởm, giả, gian; mình chỉ biết hưởng tiền bỏ túi”.
Ngoài ra, đại biểu cho rằng, cấp phép công trình quảng cáo cần thiết phối hợp với luật xây dựng, luật đường bộ.
Nên thiết kế có tính năng lựa chọn hoặc không lựa chọn quảng cáo
Đóng góp ý kiến vào dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo, đại biểu Nguyễn Minh Tâm (Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Bình) cho rằng, nội dung quảng cáo đối với hàng hóa, dịch vụ đặc biệt được phân cấp nên giao cho Chính phủ quy định. Còn đối với quảng cáo trên mạng có nhiều nội dung chưa phù hợp với đối tượng như trẻ em thì Ban soạn thảo dự án Luật nên thiết kế có tính năng lựa chọn hoặc không lựa chọn quảng cáo...
Đại biểu Nguyễn Minh Tâm (Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Bình)
Theo đại biểu Nguyễn Minh Tâm, hiện nay, việc sử dụng các phương tiện điện tử kết nối Internet được tất cả lứa tuổi sử dụng, bao gồm cả trẻ em. Trong khi đó, việc quảng cáo trên các phương tiện điện tử là hoạt động tự động, không phụ thuộc vào sự lựa chọn của người sử dụng. Mặt khác, hoạt động quảng cáo trên mạng rất đa dạng, bao gồm cả các nội dung nhạy cảm và thậm chí có yếu tố không phù hợp với một số đối tượng, lứa tuổi.
Tuy nhiên, tại điểm b khoản 2 Điều 23 mới chỉ quy định: “Đối với những quảng cáo không ở vùng cố định, phải thiết kế tính năng để có thể tắt quảng cáo trong thời gian không quá 06 giây kể từ khi bắt đầu quảng cáo và không quá 2 lần quảng cáo liên tiếp; cho phép từ chối quảng cáo hoặc báo nội dung quảng cáo không phù hợp”.
Đại biểu Nguyễn Minh Tâm cho rằng, với thời gian 6 giây thì người sử dụng mạng cũng đã nhận biết, tiếp cận được hết nội dung quảng cáo, bao gồm cả nội dung quảng cáo không mong muốn. Do đó, đại biểu đề nghị Ban soạn thảo dự án Luật nghiên cứu quy định theo hướng phải thiết kế tính năng có sự lựa chọn quảng cáo hay không quảng cáo.
