Việt Nam và kế hoạch hành động giảm phát thải khí mê-tan trong ngành chăn nuôi đến năm 2030

Cam kết quốc gia và tầm quan trọng của kế hoạch đến 2030

Khí mê-tan có khả năng gây hiệu ứng nhà kính gấp hơn 25 lần so với khí CO₂ trong khoảng thời gian 100 năm, từ đó khiến trái đất nóng lên, dẫn đến biến đổi khí hậu, thời tiết ngày càng diễn biến theo hướng cực đoan.

Tại Hội nghị Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu COP26 năm 2021, Việt Nam đã tham gia sáng kiến "Cam kết giảm phát thải mê-tan toàn cầu" (Global Methane Pledge), đặt mục tiêu giảm ít nhất 30% tổng lượng phát thải khí mê-tan vào năm 2030 so với mức năm 2020. Đây là một cam kết đầy thách thức nhưng cần thiết, bởi theo ước tính, phát thải khí mê-tan từ nông nghiệp chiếm khoảng 50% tổng lượng phát thải mê-tan của Việt Nam, trong đó ngành chăn nuôi góp một tỷ lệ đáng kể.

Chính phủ đã ban hành "Kế hoạch hành động quốc gia về giảm phát thải khí mê-tan đến năm 2030", trong đó dành riêng một chương cho lĩnh vực chăn nuôi. Mục tiêu đặt ra là vừa giảm phát thải, vừa không ảnh hưởng tiêu cực đến sản xuất và thu nhập của nông hộ, mà còn tạo động lực đổi mới công nghệ, cải thiện hiệu quả sử dụng tài nguyên và đảm bảo vệ sinh môi trường nông thôn.

Vì sao chăn nuôi lại phát thải nhiều khí mê-tan?

Trong ngành chăn nuôi, đặc biệt là chăn nuôi động vật nhai lại như trâu, bò, khí mê-tan được thải ra chủ yếu qua hai con đường chính. Thứ nhất là quá trình tiêu hóa thức ăn: khi bò, trâu nhai lại, vi sinh vật trong dạ cỏ phân giải chất xơ và tạo ra khí mê-tan, phần lớn thoát ra ngoài qua đường ợ hơi. Thứ hai là từ chất thải chăn nuôi, khi phân và nước tiểu tích tụ trong điều kiện yếm khí (thiếu oxy), vi khuẩn sẽ phân hủy chất hữu cơ và tạo ra khí mê-tan.

Chất thải từ gia súc nếu không được xử lý đúng cách sẽ tạo ra khí mê-tan. Nguồn ảnh: Waz.de

Một ví dụ dễ thấy là quan sát các hộ chăn nuôi bò sữa tại ngoại thành Hà Nội hoặc Lâm Đồng thì lượng phân và nước tiểu gia súc phát sinh mỗi ngày rất lớn. Nếu không có hầm biogas hay biện pháp xử lý phù hợp, chất thải này tồn đọng lâu ngày sẽ bốc mùi, gây ô nhiễm nguồn nước và đồng thời phát thải khí mê-tan ra môi trường. Khí mê-tan không chỉ gây hiệu ứng nhà kính, làm nhiệt độ Trái đất ngày càng tăng mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng xung quanh.

Những kế hoạch áp dụng luôn và ngay

Để hiện thực hóa mục tiêu này, Việt Nam đã xây dựng nhiều giải pháp đồng bộ, trải dài từ khâu quản lý chất thải, cải tiến dinh dưỡng cho vật nuôi đến ứng dụng công nghệ mới.

Trước hết, việc xử lý chất thải chăn nuôi bằng công nghệ biogas được coi là một trong những giải pháp then chốt. Các hầm khí sinh học không chỉ giúp thu gom và phân hủy chất thải trong điều kiện yếm khí có kiểm soát, mà còn tận dụng được khí mê-tan làm chất đốt thay thế cho gas, than hoặc củi. Điều này giúp giảm đáng kể lượng khí thải ra ngoài môi trường, đồng thời mang lại lợi ích kinh tế cho nông hộ. Chẳng hạn, một trang trại nuôi 50 con lợn ở Thái Bình có thể lắp hầm biogas 20 m³, đủ cung cấp chất đốt cho cả gia đình và tiết kiệm hàng triệu đồng tiền mua than, mua gas mỗi năm.

Cải tiến khẩu phần ăn cho gia súc cũng là cách giảm thiểu khí mê-tan từ loài động vật nhai lại. Nguồn ảnh: tullyherronfarmfeeds

Tiếp theo là giải pháp cải tiến khẩu phần ăn cho gia súc, gia cầm. Việc bổ sung các phụ gia thức ăn như dầu thực vật, men vi sinh hoặc các loại phụ phẩm giàu chất béo đã được chứng minh có thể giảm lượng khí mê-tan sinh ra trong quá trình tiêu hóa. Năm 2011, Viện chăn nuôi Việt Nam đã tiến hành các nghiên cứu trong ống nghiệm, xác định được cây keo dậu có tác dụng làm giảm lượng mê-tan mà trâu bò sản sinh ra. Phối trộn 40% keo dậu với thức ăn thường ngày của gia súc như rơm, cám gạo có thể là giảm đến 13% lượng khí mê-tan.

Ngoài ra, việc áp dụng các mô hình chăn nuôi an toàn sinh học, giảm mật độ nuôi nhốt, cải thiện thông gió và vệ sinh chuồng trại cũng góp phần hạn chế sự tích tụ chất thải và khí độc hại.

Chung tay vì một Việt Nam xanh

Giảm phát thải khí mê-tan trong ngành chăn nuôi không chỉ là yêu cầu bắt buộc từ cam kết quốc tế, mà còn là cơ hội để Việt Nam hướng đến nền nông nghiệp xanh, tuần hoàn và bền vững. Kế hoạch hành động đến năm 2030 cho thấy quyết tâm của Chính phủ trong việc biến thách thức thành động lực đổi mới, đảm bảo phát triển chăn nuôi đi đôi với bảo vệ môi trường. Tuy con đường phía trước còn nhiều khó khăn, nhưng với sự chung tay của toàn xã hội, mục tiêu này hoàn toàn khả thi, góp phần quan trọng vào nỗ lực toàn cầu chống biến đổi khí hậu.

Triển vọng đến năm 2030, nếu các giải pháp được triển khai hiệu quả, ngành chăn nuôi không chỉ giảm đáng kể lượng phát thải khí mê-tan mà còn nâng cao được hình ảnh của nông sản Việt Nam trên thị trường quốc tế. Bởi lẽ, xu hướng tiêu dùng toàn cầu ngày càng ưu tiên sản phẩm có chứng chỉ xanh, carbon thấp, và đây chính là cơ hội để chăn nuôi Việt Nam khẳng định vị thế.

Cải tiến khẩu phần ăn cho gia súc cũng là cách giảm thiểu khí mê-tan từ loài động vật nhai lại.

Nguồn ảnh: tullyherronfarmfeeds

Huyền Vương