Việt Nam và Mỹ nỗ lực tháo gỡ các vướng mắc nhằm thúc đẩy thương mại song phương

Hướng tới hiệp định thương mại công bằng, thực chất

Theo thỏa thuận, Vòng đàm phán lần thứ 3 diễn ra tại Thủ đô Washington của Mỹ từ ngày 9 đến 12-6-2025. Đoàn đàm phán của Việt Nam do Bộ trưởng Bộ Công Thương, Trưởng đoàn đàm phán Chính phủ Nguyễn Hồng Diên dẫn đầu với sự tham gia của đại diện nhiều bộ ngành chủ chốt như tài chính, khoa học - công nghệ, nội vụ, xây dựng, nông nghiệp, công an, tư pháp và ngân hàng nhà nước.

Việt Nam đứng thứ 2 trong các đối tác dệt may xuất khẩu vào Mỹ

Với tổng kim ngạch song phương đạt hơn 123 tỷ USD năm 2024, Mỹ hiện là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam. Trong khi đó, Việt Nam là đối tác thương mại lớn thứ 7 của Mỹ trên toàn cầu, một kỳ tích với một quốc gia có quy mô kinh tế nhỏ hơn rất nhiều. Tuy nhiên, việc Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố áp thuế 10% từ ngày 2-4-2025 và khả năng áp thuế đối ứng lên mức 46% từ ngày 9-7-2025 đối với hàng xuất khẩu của Việt Nam vào Mỹ gây quan ngại sâu sắc cho không chỉ doanh nghiệp Việt Nam mà cả các doanh nghiệp Mỹ.

Chính vì thế, mục tiêu chính của vòng đàm phán lần này là thúc đẩy tiến trình xây dựng Hiệp định thương mại đối ứng giữa Việt Nam và Mỹ nhằm hướng tới một mối quan hệ kinh tế - thương mại cân bằng, bền vững. Tiếp đó là đề xuất công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường, cải thiện môi trường đầu tư và mở rộng hợp tác trong các lĩnh vực chuỗi cung ứng, năng lượng, dệt may, bán lẻ...Cuối cùng là tăng cường tiếng nói và sự ủng hộ của giới doanh nghiệp, chính trị Mỹ đối với các ưu tiên chiến lược của Việt Nam.

Trong 4 ngày làm việc, Việt Nam đã thể hiện rõ sự chủ động, thiện chí, sẵn sàng phối hợp giải quyết các tồn tại để hướng tới một hiệp định thương mại công bằng, thực chất, vì lợi ích của người dân và doanh nghiệp hai nước. Các bước đi chiến lược được thực hiện đồng bộ từ đàm phán cấp cao, vận động chính sách, đến kết nối doanh nghiệp, cho thấy một tầm nhìn toàn diện và một phương pháp tiếp cận linh hoạt của Việt Nam trong bối cảnh cạnh tranh địa kinh tế toàn cầu ngày càng phức tạp.

Một điểm nhấn đáng chú ý tại vòng đàm phán thứ 3 là phiên đàm phán cấp cao cùng lúc giữa Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên và hai lãnh đạo cao nhất phía Mỹ trong lĩnh vực thương mại là Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick và Đại diện Thương mại Jamieson Greer. Đây là lần đầu tiên Mỹ chủ động đề xuất hình thức đàm phán ba bên ở cấp bộ trưởng, thể hiện sự coi trọng tiến trình này.

Tại phiên đàm phán, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đã đưa ra những ý tưởng cụ thể nhằm tháo gỡ vướng mắc và đẩy nhanh tiến độ đàm phán. Bộ trưởng tiếp tục đề nghị Mỹ xem xét các lĩnh vực mà Việt Nam quan tâm, bao gồm chính sách thuế đối ứng và tiếp cận thị trường đối với một số nhóm hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam. Ngoài ra, Bộ trưởng nhấn mạnh quan điểm của Việt Nam trong việc mong muốn cùng Mỹ xây dựng quy tắc xuất xứ hài hòa, có tính thực tiễn và phù hợp với đặc thù chuỗi cung ứng toàn cầu, bảo đảm không phân biệt đối xử và tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp hai nước.

Theo đánh giá của Bộ Công Thương, hai bên đã thu hẹp đáng kể khoảng cách trong nhiều nhóm nội dung quan trọng như công nhận nền kinh tế thị trường, thương mại công nghệ cao, điều chỉnh thuế quan và tiếp cận thị trường. Các vấn đề được xử lý với phương châm cùng thắng, phù hợp với năng lực phát triển của mỗi nước, nhưng vẫn bảo đảm tiêu chuẩn hội nhập quốc tế. Phía Mỹ ghi nhận và đánh giá cao các đề xuất của Việt Nam, coi đó là nền tảng để tiếp tục làm việc kỹ thuật trong thời gian tới. Theo kế hoạch, hai bên sẽ duy trì các phiên họp trực tuyến, đồng thời thúc đẩy hội đàm cấp cao giữa các bộ trưởng trong tháng 7-2025 nhằm hướng tới một dự thảo hiệp định có thể trình lên lãnh đạo hai nước trong cuối năm nay.

Sự đồng hành của các doanh nghiệp Việt Nam và Mỹ

Trong khi các cơ quan chức năng tích cực giải quyết những vướng mắc về chính sách, doanh nghiệp của hai nước cũng nỗ lực tìm phương cách thúc đẩy hợp tác làm hài hòa cán cân thương mại song phương và tăng cường gắn kết chặt chẽ về chuỗi cung. Đầu tháng 6 vừa rồi, gần 50 cơ quan, doanh nghiệp, hiệp hội ngành nông sản Việt Nam đã đến Mỹ để tìm hiểu cơ hội xúc tiến thương mại, nhập khẩu hàng nông, lâm, thủy sản của Mỹ tại các bang Iowa, Ohio và Washington D.C.

Hiện nay, người tiêu dùng Mỹ ưa chuộng nông sản Việt Nam, đặc biệt là gia vị, trái cây, thủy sản, đồ gỗ nội thất. Trong khi đó, các nhà sản xuất Việt Nam ngày càng có nhu cầu nhập khẩu các loại nguyên liệu như bột bã ngô, đậu tương, sản phẩm thịt, sữa, nguyên liệu gỗ, thiết bị chuồng trại, cây con giống…Ở cấp độ hiệp hội và doanh nghiệp, từ đầu năm 2020 đến nay, đã có 18 bản ghi nhớ của các doanh nghiệp Việt Nam mua hàng nông, lâm, thủy sản của Mỹ, với tổng giá trị 6 tỷ USD, trong đó đã thực hiện được 3 tỷ USD.

Hướng tới cân bằng thương mại giữa hai nước, các doanh nghiệp Việt Nam đã trao đổi với các đối tác Mỹ để mua các mặt hàng có thế mạnh của nông nghiệp Mỹ như nguyên liệu thức ăn chăn nuôi, phân bón và thuốc bảo vệ thực vật sinh học, sản phẩm thịt, thủy sản nước lạnh, gỗ nguyên liệu. Cùng với đó, các doanh nghiệp Việt Nam đã tìm kiếm cơ hội tiếp nhận chuyển giao các giải pháp khoa học - công nghệ để cải thiện chuỗi giá trị nông sản. Việt Nam và Mỹ đều là những nước có thế mạnh về nông nghiệp nhưng có tính chất bổ trợ lẫn nhau, không cạnh tranh trực tiếp.

Còn trong chuyến đi Mỹ của Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên tham dự Vòng đàm phán lần 3 Hiệp định song phương về thương mại đối ứng giữa Việt Nam và Mỹ, một loạt các cuộc gặp với đại diện doanh nghiệp Mỹ trong các lĩnh vực từ dầu khí, điện khí tới nông nghiệp và bán lẻ, chuỗi tiếp xúc cấp cao đã diễn ra, cho thấy quyết tâm của Việt Nam đàm phán, trao đổi tháo gỡ các vướng mắc thương mại giữa hai nước nhằm thúc đẩy quan hệ thương mại song phương.

Trong cuộc làm việc với Phó Chủ tịch Tập đoàn Exxon Mobil, phía Exxon Mobil thể hiện sự lạc quan về môi trường đầu tư của Việt Nam, coi đây là điểm sáng ở Đông Nam Á nhờ ổn định chính trị, cải cách thể chế và cam kết phát triển bền vững. Đại diện tập đoàn cam kết chia sẻ thông điệp tích cực này tới Nhà Trắng, Bộ Thương mại và Cơ quan đại diện thương mại Mỹ (USTR) để thúc đẩy quan hệ song phương, đồng thời khẳng định: “Việt Nam là một trong những thị trường trọng điểm của Exxon Mobil tại khu vực, và kỳ vọng Chính phủ Việt Nam tiếp tục tạo điều kiện thuận lợi cho các dự án năng lượng quy mô lớn”.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cũng đã làm việc với hai tập đoàn hàng đầu thế giới là Nike và Walmart, những đại diện điển hình cho chuỗi giá trị toàn cầu có sự gắn bó mật thiết với Việt Nam. Nike hiện đang sản xuất gần 50% sản lượng giày tại Việt Nam, sử dụng hơn 450.000 lao động. Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đề cao vai trò của Nike không chỉ là nhà đầu tư, mà là đối tác chiến lược trong phát triển bền vững, đồng thời thẳng thắn chia sẻ các quan ngại về chính sách thuế của Hoa Kỳ có thể ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng, đồng thời đề xuất các biện pháp hỗ trợ cụ thể.

Trong khi đó, với Walmart - tập đoàn bán lẻ lớn nhất thế giới, cuộc gặp tập trung vào việc mở rộng thu mua hàng hóa Việt Nam, đặc biệt là các sản phẩm giá trị gia tăng, thân thiện với môi trường. Bộ trưởng đề nghị Walmart xây dựng trung tâm thu mua chiến lược tại Việt Nam, chia sẻ tiêu chuẩn kỹ thuật và hỗ trợ nâng cao năng lực nhà cung ứng. Những kiến nghị thực tế và cụ thể này thể hiện rõ cam kết của Việt Nam trong việc đồng hành cùng các tập đoàn FDI lớn kiến tạo chuỗi cung ứng xanh, linh hoạt và minh bạch.

HOÀNG SƠN