VKSND tối cao phối hợp trong việc hướng dẫn, xây dựng chi tiết quy trình bảo vệ Thẩm phán
TAND tối cao, VKSND tối cao, Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Bộ Tư pháp và các cơ quan, tổ chức khác có liên quan trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn được giao có trách nhiệm phối hợp trong việc hướng dẫn, xây dựng chi tiết quy trình bảo vệ Thẩm phán. Các Tòa án, Viện kiểm sát, Công an các cấp và các cơ quan, tổ chức có liên quan chủ động phối hợp chặt chẽ, đánh giá rủi ro đối với Thẩm phán thi hành công vụ, có kế hoạch bảo vệ thường xuyên, cần thực hiện các biện pháp bảo vệ trong các tình huống cụ thể, kịp thời báo cáo cấp trên trong các trường hợp khẩn cấp.
Những hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động bảo vệ Thẩm phán
TAND tối cao đang dự thảo Nghị quyết quy định về chế độ bảo vệ Thẩm phán. Theo đó, dự thảo Nghị quyết gồm 4 chương, 24 điều, quy định về nguyên tắc, nội dung, biện pháp, trình tự, thủ tục bảo vệ Thẩm phán trong khi thi hành công vụ, vì lý do công vụ hoặc trong trường hợp cần thiết khác; quy định trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc bảo vệ Thẩm phán.
Về các nguyên tắc bảo vệ, dự thảo Nghị quyết quy định các nguyên tắc trong việc bảo vệ Thẩm phán gồm: Tuân thủ Hiến pháp, quy định của pháp luật; thực hiện kịp thời, hiệu quả, gắn liền với phát huy vai trò, trách nhiệm của người có thẩm quyền trong cơ quan, tổ chức; chú trọng phòng ngừa; chủ động phát hiện, ngăn chặn, xử lý nghiêm mọi hành vi xâm hại, đe dọa xâm phạm Thẩm phán.
Đồng thời, bảo đảm phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan trong việc bảo vệ Thẩm phán; bảo đảm chế độ, chính sách đặc thù về tiền lương, đào tạo, bồi dưỡng để Thẩm phán yên tâm công tác, giữ gìn phẩm chất, nâng cao năng lực, thực sự liêm chính, công tâm, chuyên nghiệp, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới, phụng sự Tổ quốc, phục vụ Nhân dân.
Dự thảo Nghị quyết cũng nêu rõ những hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động bảo vệ Thẩm phán, gồm: Gây ảnh hưởng đến việc xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật, sự vô tư, khách quan của Thẩm phán.
Đe dọa, xâm phạm tính mạng, sức khỏe, xúc phạm danh dự, nhân phẩm, uy tín, quyền và lợi ích hợp pháp của Thẩm phán, thân nhân của Thẩm phán.
Cản trở Thẩm phán thi hành công vụ; chỉ đạo, ép buộc, lôi kéo, dụ dỗ, mua chuộc Thẩm phán để che giấu, không báo cáo, báo cáo sai sự thật, báo cáo không đầy đủ, không thực hiện hoặc thực hiện không đúng quy định, quy trình nghiệp vụ.
Lợi dụng, lạm dụng chức vụ, quyền hạn hoặc lợi dụng ảnh hưởng của người có chức vụ, quyền hạn để trả thù, trù dập, gây ảnh hưởng tiêu cực đến vị trí công tác.
Lợi dụng quyền khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh sai sự thật hoặc nhận xét, đánh giá tùy tiện nhằm vu cáo, xúc phạm danh dự, nhân phẩm, uy tín hoặc gây ảnh hưởng tiêu cực đến vị trí công tác của Thẩm phán.
Làm lộ, lọt thông tin về hoạt động công vụ của Thẩm phán, gây ảnh hưởng đến việc giải quyết vụ án, vụ việc; làm lộ, lọt thông tin cần được giữ bí mật trong quá trình bảo vệ.
Xâm phạm dữ liệu cá nhân của Thẩm phán.
Lợi dụng chính sách bảo vệ Thẩm phán để thực hiện hoặc bao che hành vi tham nhũng, tiêu cực, trục lợi, vi phạm quy định của pháp luật.
Chậm trễ, thiếu trách nhiệm trong lãnh đạo, chỉ đạo, thực hiện các biện pháp bảo vệ Thẩm phán; ngoài ra, dự thảo có quy định về các hành vi bị nghiêm cấm khác theo quy định của pháp luật.
Mặt khác, dự thảo Nghị quyết quy định các nội dung bảo vệ Thẩm phán đó là: Bảo vệ sự độc lập và chỉ tuân theo pháp luật trong giải quyết, xét xử vụ án, vụ việc; bảo vệ vị trí công tác, việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn; bảo vệ bí mật an toàn, thông tin, dữ liệu cá nhân; bảo vệ tính mạng, sức khỏe, danh dự, uy tín, nhân phẩm, tài sản, quyền và lợi ích hợp pháp khác của Thẩm phán, thân nhân của Thẩm phán.
Quang cảnh phiên tòa xét xử một vụ án hình sự. (Ảnh minh họa)
6 trường hợp Thẩm phán được xem xét loại trừ, miễn, giảm trách nhiệm
Về các biện pháp phòng ngừa rủi ro, loại trừ, miễn, giảm trách nhiệm của Thẩm phán, dự thảo Nghị quyết quy định 6 trường hợp Thẩm phán được xem xét loại trừ, miễn, giảm trách nhiệm, gồm: Khi có căn cứ cho rằng quyết định, kết luận của tập thể, người có thẩm quyền trái quy định của pháp luật thì Thẩm phán có quyền từ chối thực hiện, được kiến nghị bảo lưu ý kiến bằng văn bản và báo cáo cấp có thẩm quyền. Nếu sau đó vẫn phải thực hiện thì Thẩm phán không phải chịu trách nhiệm về hậu quả của việc thi hành.
Thực hiện đề xuất đổi mới, sáng tạo để xảy ra thiệt hại được cơ quan có thẩm quyền đánh giá đã thực hiện đúng chủ trương, có động cơ trong sáng, vì lợi ích chung.
Có tỉ lệ bản án, quyết định bị hủy, sửa do lỗi chủ quan cao hơn mức quy định nhưng không có dấu hiệu tiêu cực và được giao xét xử, giải quyết nhiều vụ án, vụ việc phức tạp; hoặc những vụ án, vụ việc bị hủy, sửa có tính chất phức tạp.
Đã tuân thủ đầy đủ các quy trình, thủ tục tố tụng nhưng pháp luật còn bất cập, có các cách hiểu khác nhau trong áp dụng; các sai sót, thiệt hại xảy ra không phải do lỗi cố ý, không vì động cơ vụ lợi hoặc động cơ cá nhân khác.
Thực hiện nhiệm vụ trong tình huống cấp bách; để đáp ứng yêu cầu chính trị tại địa phương, phòng chống tội phạm, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.
Chủ động phát hiện và đã áp dụng các biện pháp cần thiết theo thẩm quyền để ngăn chặn, xử lý, khắc phục hậu quả hoặc báo cáo cấp có thẩm quyền xử lý, khắc phục hậu quả của sai sót, vi phạm. Thẩm phán được xem xét giảm nhẹ hình thức kỷ luật trong trường hợp đã chủ động xin thôi giữ chức vụ, chức danh, nghỉ công tác trước khi cơ quan có thẩm quyền phát hiện, xử lý, trừ trường hợp bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Ngoài ra, dự thảo Nghị quyết cũng nêu rõ trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc thực hiện chế độ bảo vệ Thẩm phán, trách nhiệm của Thẩm phán, Tòa án nhân dân, Hội đồng Tuyển chọn, giám sát Thẩm phán quốc gia, cơ quan Công an, Bộ Quốc phòng, VKSND tối cao, UBND các cấp, trường học, cơ quan, tổ chức khác có liên quan.
Trong đó, dự thảo Nghị quyết nêu rõ: VKSND tối cao lãnh đạo, chỉ đạo VKSND các cấp trong việc chủ động phân tích, đánh giá thông tin về các mối đe dọa đối với Thẩm phán thông qua chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp để kịp thời dự báo nguy cơ và thông báo Chánh án Tòa án nơi Thẩm phán công tác và các cơ quan có liên quan.
Về trách nhiệm phối hợp, theo dự thảo Nghị quyết, TAND tối cao, VKSND tối cao, Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Bộ Tư pháp và các cơ quan, tổ chức khác có liên quan trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn được giao có trách nhiệm phối hợp trong việc hướng dẫn, xây dựng chi tiết quy trình bảo vệ Thẩm phán.
Các Tòa án, Viện kiểm sát, Công an các cấp và các cơ quan, tổ chức có liên quan chủ động phối hợp chặt chẽ, đánh giá rủi ro đối với Thẩm phán thi hành công vụ, có kế hoạch bảo vệ thường xuyên, cần thực hiện các biện pháp bảo vệ trong các tình huống cụ thể, kịp thời báo cáo cấp trên trong các trường hợp khẩn cấp.
