'Vòi bạch tuộc' sim rác, cuộc gọi rác vẫn hoành hành

Tràn lan sim rác, cuộc gọi rác

Trong báo cáo gửi Quốc hội (Kỳ họp thứ chín, khóa XV), Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) cho biết, đã yêu cầu xóa gần 30 triệu dữ liệu cá nhân thu thập sai quy định nhằm phục vụ tin nhắn và cuộc gọi rác. Bộ cũng đang triển khai các biện pháp ngăn chặn sim rác, đến nay đã xử lý hơn 17 triệu thuê bao không chính chủ bằng cách khóa hoặc thu hồi. Tuy vậy, tình trạng cuộc gọi rác vẫn tiếp diễn và là vấn nạn nhức nhối.

Bộ KH&CN đã thanh tra toàn quốc đối với 8 doanh nghiệp viễn thông, xử phạt tổng cộng 1,815 tỷ đồng. Ba doanh nghiệp gồm Vietnamobile, Vnsky và Mobicast bị đình chỉ phát triển thuê bao mới trong 2 tháng do vi phạm. Trong tháng 11-12/2024, Bộ tiếp tục xử phạt thêm 3 doanh nghiệp 430 triệu đồng và yêu cầu xóa dữ liệu cá nhân thu thập trái phép.

Báo cáo cho biết, trung bình mỗi tháng trong năm 2024, hơn 50.500 sim có dấu hiệu phát tán cuộc gọi rác đã bị chặn. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều sim có thông tin đúng quy định nhưng không phải chính chủ, tạo điều kiện cho hành vi lừa đảo, vi phạm pháp luật.

Theo khảo sát của Hiệp hội An ninh mạng quốc gia, chỉ 4,46% người được hỏi cho biết không bị làm phiền bởi cuộc gọi rác trong năm 2024. Tới 95,54% người dùng bị làm phiền, trong đó 52,96% nhận vài cuộc mỗi tháng và 42,58% nhận spam hàng tuần.

Bà Nguyễn Thị Ánh Hồng, Giám đốc thương mại điện tử hệ thống 24hStore nêu tình trạng một số cửa hàng nhỏ đang lợi dụng lỗ hổng trong quy trình để bán sim đã kích hoạt sẵn, thông qua giấy tờ tùy thân của nhân viên hoặc người quen. Một số đại lý còn sử dụng thiết bị chuyên dụng để kích hoạt sim mà không cần chủ thuê bao, hoặc thuê sinh viên, lao động tự do để đứng tên đăng ký hàng loạt sim.

Giải pháp nào đủ sức triệt tiêu sim rác?

Theo Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng, cần tiếp tục hoàn thiện thể chế, trong đó có việc ban hành nghị định thay thế Nghị định 15/2020/NĐ-CP về xử phạt vi phạm trong lĩnh vực viễn thông, công nghệ thông tin. Đồng thời, chỉ đạo các doanh nghiệp ứng dụng công nghệ phát hiện, xử lý sim rác, ngăn chặn tin nhắn và cuộc gọi rác.

Các doanh nghiệp viễn thông phải rà soát, hoàn thiện quy trình quản lý thuê bao theo Luật Viễn thông và Nghị định 163/2024/NĐ-CP. Những sim có thông tin sai lệch sẽ bị xử lý nghiêm.

Bộ KH&CN cũng phối hợp với Bộ Công an và các đơn vị liên quan để xử lý triệt để hành vi phát tán tin nhắn, cuộc gọi rác, làm rõ trách nhiệm các bên và tăng cường tuyên truyền để nâng cao nhận thức của người dân trong sử dụng sim chính chủ.

Ông Trần Trung Hiếu, Phó giám đốc Trung tâm An ninh mạng quốc gia, thuộc Cục An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05 - Bộ Công an) cho biết, đối với cuộc gọi quảng cáo gắn brandname, cơ quan quản lý sẽ kiểm tra doanh nghiệp cung cấp dịch vụ và xử lý nghiêm nếu vi phạm, kể cả thu hồi giấy phép. Trung tâm cũng kêu gọi người dân phản ánh tới A05, đồng thời tuân thủ các nguyên tắc an toàn như không làm theo hướng dẫn qua điện thoại, không cung cấp thông tin cá nhân hay chuyển tiền cho người lạ.

Được biết, A05 đang xây dựng Tiêu chuẩn quốc gia về an ninh mạng và bộ chỉ số đánh giá mức độ trưởng thành an ninh mạng cho cơ quan, doanh nghiệp. Dự kiến, tháng 10/2025, Chính phủ sẽ ban hành Nghị định hướng dẫn thi hành Luật An ninh mạng 2025 với chế tài nghiêm khắc hơn.

Các nhà mạng Viettel, Vinaphone, MobiFone đang thực hiện chiến dịch tổng rà soát. Theo đó, MobiFone chủ động chặn các thuê bao phát triển mới nhưng không lắp sim vào máy, không phát sinh cước hoặc giao dịch. Cập nhật danh sách các thuê bao nghi ngờ đăng ký sẵn để khóa, chặn, cắt.

Vinaphone cũng chủ động tiếp nhận và phân tích thông tin từ các nguồn dữ liệu, phản ánh của người dùng về tin nhắn, cuộc gọi rác để nhận diện thuê bao nghi ngờ. Tại khu vực biên giới, nếu xác minh thuê bao phát tán cuộc gọi rác, lừa đảo qua cuộc gọi trực tiếp hoặc video call, sẽ bị khóa tạm thời.

Ngoài ra, Vinaphone chuẩn hóa thông tin với các thuê bao trả sau có dữ liệu không khớp; áp dụng xác thực OTP với thuê bao sử dụng nhiều sim; dùng video call để hậu kiểm 100% thuê bao mới phát triển.

Viettel thì triển khai chuẩn hóa, xác thực, rà soát và thu hồi sim có dấu hiệu sai phạm. Đặc biệt, Viettel ứng dụng AI trong hệ thống cảnh báo VCall ID miễn phí trên MyViettel để chống lừa đảo. Các thuê bao bị phản ánh có hành vi gian lận sẽ bị ngăn chặn sau xác minh. Nhờ đó, hàng chục ngàn thuê bao có dấu hiệu lừa đảo đã bị chặn, số lượng phản ánh từ người dùng giảm mạnh.

Tú Ân