Với Google, AI là mối đe dọa lớn hơn phán quyết chống độc quyền lịch sử

Hôm 5.8, Amit Mehta (thẩm phán liên bang Mỹ) ra phán quyết rằng Google đã vi phạm luật chống độc quyền, chi hàng tỉ USD để tạo ra thế độc quyền bất hợp pháp và trở thành công cụ tìm kiếm mặc định trên toàn thế giới. Đây là chiến thắng lớn đầu tiên của chính quyền liên bang Mỹ nhằm vào sự thống trị thị trường của các hãng công nghệ lớn.

Phán quyết này mở đường cho phiên tòa thứ hai để xác định các giải pháp khắc phục tiềm năng, có thể bao gồm việc chia tách khỏi Alphabet (công ty mẹ của Google), điều này sẽ thay đổi cảnh quan của thế giới quảng cáo trực tuyến mà Google đã thống trị trong nhiều năm.

Phán quyết trên cũng là tín hiệu đèn xanh cho các cơ quan thực thi luật chống độc quyền của Mỹ trong việc truy tố các hãng công nghệ lớn.

Bộ trưởng Tư pháp Mỹ - Merrick Garland gọi phán quyết này là "chiến thắng lịch sử cho người dân Mỹ", đồng thời nói thêm rằng "không có công ty nào, bất kể lớn hay có ảnh hưởng đến đâu, có thể đứng trên luật pháp".

Ngoài ra, số lượng ngày càng tăng những người sử dụng các công cụ AI, gồm cả chatbot ChatGPT đình đám từ OpenAI, đã làm xói mòn thị phần lĩnh lĩnh vực tìm kiếm của Google, theo các nguồn tin, nhà đầu tư và nhà phân tích.

"Tôi nghĩ Google hiện tại, AI là một vấn đề lớn hơn nhiều so với phán quyết đó. AI đang thay đổi cơ bản cách thức hoạt động của sản phẩm tìm kiếm", Arvind Jain, một cựu kỹ sư Google từng làm việc trên các sản phẩm gồm cả Google Search trong một thập kỷ, cho biết.

Đang điều hành một công ty tìm kiếm doanh nghiệp có tên Glean, Arvind Jain cho biết tác động của AI là ngay lập tức so với phán quyết này, vốn sẽ bị kháng cáo và mất nhiều thời gian để ảnh hưởng đến thị trường.

Google từ lâu đồng nghĩa với tìm kiếm, chiếm khoảng 90% thị phần toàn cầu và mang lại khoảng 175 tỉ USD doanh thu hàng năm thông qua hoạt động kinh doanh. Ngay cả Apple, vốn thích xây dựng tất cả phần mềm và phần lớn phần cứng đi kèm với các thiết bị của mình, đã cho phép Google trở thành công cụ tìm kiếm mặc định trên trình duyệt Safari với mức phí trên dưới 20 tỉ USD/năm.

Song, những ngày Google được đối xử ưu đãi đã kết thúc ngay cả trước khi hàng loạt vụ kiện chống độc quyền được giải quyết. Trong nỗ lực phát triển AI, Apple đã công bố quan hệ đối tác với OpenAI để tích hợp ChatGPT vào các thiết bị sắp ra mắt của mình. Apple nhấn mạnh vào cơ sở không độc quyền của thỏa thuận này và nói về khả năng đưa Google trở thành đối tác khác.

Các nhà phân tích cho biết phán quyết chống lại Google sẽ đẩy nhanh động thái của Apple hướng tới các dịch vụ tìm kiếm hỗ trợ AI, nếu nhà sản xuất iPhone buộc phải chấm dứt thỏa thuận Google.

Được Microsoft hậu thuẫn, OpenAI đã tham gia lĩnh vực tìm kiếm bằng cách ra mắt chậm rãi SearchGPT. Đây là công cụ tìm kiếm hỗ trợ AI với khả năng truy cập thông tin theo thời gian thực từ internet.

Một cựu giám đốc cấp cao Google đã dự đoán: “AI sẽ phát triển nhanh hơn tốc độ mà Bộ Tư pháp Mỹ có thể chống lại Google. Nói cách khác, toàn bộ thế độc quyền sẽ kết thúc. Sự thống trị của Google trong lĩnh vực tìm kiếm sẽ kết thúc do AI phát triển nhanh chóng”.

Cả cựu giám đốc cấp cao Google cũng như nhiều nhà phân tích Phố Wall đều đồng ý rằng công ty có nguyên liệu thô cần thiết để dẫn đầu trong AI: Một mô hình ngôn ngữ lớn để đào tạo AI và một công cụ tìm kiếm. Thế nhưng, những nỗ lực của Google dường như bị phân tán trước việc OpenAI phát triển mạnh mẽ và thu hút những người dùng trẻ tuổi hơn.

Sự phổ biến của AI tạo sinh khiến Google bất ngờ. Dù là nguồn nghiên cứu nền tảng đằng sau công nghệ này, Google không phát hành sản phẩm tiêu dùng nào cho đến tận sau khi ChatGPT trở thành ứng dụng tiêu dùng phát triển nhanh nhất vào đầu năm 2023.

"Mối đe dọa lớn nhất với Google có thể chính là bản thân Google. Chìa khóa để áp dụng bất kỳ AI nào là sự tin tưởng, và những sai lầm ban đầu của công ty với AI Overviews cho thấy các kỹ sư Google tập trung nhiều hơn vào việc phát hành nhanh hơn thay vì làm đúng khi cố gắng theo kịp tốc độ của OpenAI lẫn các công ty khác", Rebecca Wettemann, Giám đốc điều hành kiêm nhà phân tích chính tại công ty nghiên cứu Valoir, nhận định.

Rebecca Wettemann đã đề cập đến AI Overviews của Google, tính năng mới sử dụng AI để trả lời các truy vấn tìm kiếm xuất hiện trước các liên kết. AI Overviews bị các nhà xuất bản chỉ trích vì làm giảm lượng truy cập giới thiệu từ Google và mắc lỗi như hướng dẫn người dùng ăn keo, nói cựu Tổng thống Mỹ - Barack Obama là người Hồi giáo.

Gil Luria, nhà phân tích tại hãng D.A. Davidson, tin rằng sự giám sát của cơ quan quản lý cũng như mối đe dọa từ AI có liên quan đến nhau. "Một phần lý do Bộ Tư pháp Mỹ giám sát các hoạt động kinh doanh của Google là vì thị trường thực tế đang biến động ngay lúc này và họ muốn đảm bảo Google không mở rộng sự thống trị thị trường hiện tại của mình", Gil Luria nhận định.

Phán quyết chống độc quyền có thể chưa tác động lớn đến Google, nhưng sẽ mở ra thị trường tìm kiếm cho nhiều đối thủ hơn, theo Richard Socher - nhà sáng lập kiêm Giám đốc điều hành công ty khởi nghiệp công cụ tìm kiếm AI You.com, từng là giám đốc khoa học Salesforce. Tuy nhiên, ông nói thêm rằng việc chấm dứt sự thống trị của Google trong lĩnh vực tìm kiếm sẽ "rất khó khăn".

"Chưa có đối thủ nào đủ mạnh để làm giảm sự thống trị của Google trong lĩnh vực tìm kiếm. Có thể sự thay đổi hiện tại, như AI phát triển nhanh, sẽ là yếu tố quan trọng giúp tạo ra những lựa chọn thực sự đa dạng hơn cho người tiêu dùng”, Richard Socher bình luận.

Google đang phải đối mặt với mối đe dọa lớn hơn AI khi chờ đợi quyết định về cách các cơ quan quản lý chống độc quyền ở Mỹ lên kế hoạch cân bằng sân chơi trong lĩnh vực tìm kiếm trên internet - Ảnh: Internet

Lý do Google nên lo ngại SearchGPT

Hiện trong quá trình thử nghiệm, SearchGPT sẽ trả lời các câu hỏi bằng thông tin cập nhật từ web và cung cấp liên kết đến các nguồn. Đây là một khái niệm tương tự như tính năng AI Overviews trên Google hoặc công cụ tìm kiếm AI trả lời truy vấn người dùng của hãng Perplexity.

Liệu một công ty khởi nghiệp thực sự có thể tác động đến gã khổng lồ công nghệ như Google thế nào? Google đã thống trị lĩnh vực tìm kiếm trong hơn 20 năm, có nhiều vốn và nhân viên hơn OpenAI - công ty khởi nghiệp chỉ mới trở nên nổi tiếng vài năm trở lại đây.

Chris Rodgers, Giám đốc điều hành hãng tối ưu hóa tìm kiếm CSP, đã làm việc trong ngành công cụ tìm kiếm trong hơn 20 năm. Chris Rodgers nói với trang Insider rằng SearchGPT có thể không gây ra mối đe dọa ngay lập tức với Google Search. Tuy nhiên, gã khổng lồ này nên cảm thấy bị đe dọa vì động lực mà OpenAI tạo ra trước đó xung quanh ChatGPT. Ông cho biết Google nên cảm thấy sức nóng vì OpenAI đã đưa ra một chiến lược tốt hơn họ trong việc triển khai SearchGPT.

OpenAI đầu tiên sẽ triển khai SearchGPT cho một nhóm nhỏ các nhà xuất bản và người dùng để lấy ý kiến phản hồi với kế hoạch tích hợp vào ChatGPT sau này. Chris Rodgers nhận xét đó là ý tưởng đúng đắn.

Ông nói Google đã trình diễn những điều tuyệt vời tại hội nghị dành cho nhà phát triển I/O hồi tháng 5. Công ty đã giới thiệu các công cụ như AI Overviews, Project Astra và hàng loạt tính năng AI cho Android.

"Song có sự khác biệt giữa những gì Google vừa tung ra và những gì công chúng đang trải nghiệm với AI Overviews", Rodgers cho biết.

Project Astra là ứng dụng có thể trò chuyện với người dùng về bất cứ thứ gì được chụp bằng camera smartphone của họ theo thời gian thực.

AI Overviews chịu sự chỉ trích vì cung cấp phản hồi không chính xác và mắc lỗi.

Google trước đây bị phản ứng dữ dội vì chatbot Gemini tái tạo hình ảnh các nhân vật lịch sử Mỹ với màu da và giới tính không chính xác. Chatbot này hiện bị Google hạn chế trả lời bất kỳ câu hỏi nào liên quan đến bầu cử.

Chris Rodgers cho biết OpenAI đã có được bài học từ cách tiếp cận của Google. Bằng cách đưa ra phản hồi trước cho một nhóm người dùng, OpenAI có cơ hội giải quyết các vấn đề phát sinh.

Chris Rodgers cho biết OpenAI đã có động thái đúng đắn khi ký kết và công khai thỏa thuận với các nhà xuất bản như Vox Media, Axel Springer, News Corp, The Atlantic.

Theo thông báo của OpenAI, SearchGPT sẽ trích dẫn và ghi rõ nguồn cùng liên kết để giúp người dùng xác định thông tin đến từ đâu.

Trong khi đó, Google đang gây khó chịu cho nhiều người dùng vì không được ghi nhận công sức của họ trong các phản hồi do AI tạo ra, Chris Rodgers nói.

Dù lo ngại OpenAI có thể sử dụng phương pháp tiếp cận gián tiếp để truy cập dữ liệu nếu các nhà xuất bản từ chối ký kết thỏa thuận, Chris Rodgers cho biết công ty này đã làm đúng khi công khai thông tin về các thỏa thuận với nhà xuất bản.

Chris Rodgers nói Google hiếm khi bị thách thức, điều này có thể khiến công ty không cảm thấy cần phải cải tiến. Song, đối thủ mạnh như OpenAI có thể là chất xúc tác cho sự thay đổi rất cần thiết ở Google, ông nói.

"Google phải thích nghi và đặt câu hỏi về cách họ đang làm mọi việc", Chris Rodgers bình luận.

"Các công cụ hỗ trợ AI từ OpenAI và Perplexity tái khẳng định tìm kiếm là mô hình tương tác nội dung, gây áp lực buộc Google phải làm tốt hơn trong lĩnh vực mà hãng thống trị", nhà phân tích Kingsley Crane từ hãng Canaccord Genuity nhận xét.

Google vẫn chiếm ưu thế trong thị trường công cụ tìm kiếm với 91,2% thị phần tính đến tháng 7, theo hãng phân tích web Statcounter.

Chris Rodgers cho rằng Google có không gian để thay đổi và thời gian để thực hiện. Ông nói hành vi tìm kiếm của người tiêu dùng và việc áp dụng công nghệ mới diễn ra tương đối chậm.

Dù vậy, ông nói việc thẩm phán liên bang Mỹ phán quyết Google đang hoạt động độc quyền bất hợp pháp ở lĩnh vực tìm kiếm có thể giúp OpenAI trong tương lai. Gã khổng lồ công nghệ này có thể mất thị phần nếu không còn là công cụ tìm kiếm mặc định trên các thiết bị di động Apple, nhưng Chris Rodgers cho biết quá trình này dự kiến sẽ kéo dài.

Ông nhận xét: "Chỉ cần Google vẫn là công cụ tìm kiếm được phần lớn người tiêu dùng lựa chọn, họ sẽ vẫn thống trị lĩnh vực này, ngay cả khi OpenAI hoặc các công cụ tìm kiếm AI khác làm xói mòn thị phần tìm kiếm".

Sơn Vân