Vụ ám sát cựu Thủ tướng Shinzo Abe sẽ thay đổi Nhật Bản mãi mãi

NHK đưa tin cựu Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đã qua đời sau khi bị bắn vào sáng 8/7. Vụ việc gây chấn động Nhật Bản, quốc gia có tỷ lệ tội phạm dùng súng thấp nhất thế giới do luật kiểm soát súng cực kỳ nghiêm ngặt.

Nancy Snow, Giám đốc Hội đồng Công nghiệp An ninh Quốc tế Nhật Bản, nói với CNN rằng vụ ông Abe bị bắn "không chỉ hiếm mà còn thực sự khó hiểu về mặt văn hóa".

Cựu Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe qua đời sau khi bị bắn. Ảnh: Tomohiro Ohsumi.

"Đó là khoảnh khắc không nói nên lời. Chuyện này sẽ tác động thế nào đến tâm lý của những người dân Nhật Bản vốn không phải đề phòng gì và có giao ước xã hội với nhau rằng họ sẽ không sử dụng đến kiểu bạo lực này.

Tôi nghĩ vụ xả súng hôm 8/7 sẽ thay đổi Nhật Bản, thật không may nó sẽ thay đổi đất nước này mãi mãi", bà Snow nói.

Đồng ý với quan điểm này, Gearoid Reidy, cây viết của Bloomberg nhận định: 8/7 là ngày sẽ để lại "vết sẹo" cho Nhật Bản mãi mãi.

Tội phạm sử dụng súng cực kỳ hiếm ở Nhật Bản

Trong năm 2018, Nhật Bản chỉ ghi nhận 9 trường hợp tử vong vì súng, thấp hơn rất nhiều so với 39.740 trường hợp cùng năm tại Mỹ.

Luật kiểm soát súng đạn của Nhật Bản chỉ cho phép mua bán súng ngắn, súng hơi. Nhưng để sở hữu súng hợp pháp tại Nhật là một quá trình lâu dài và phức tạp, đòi hỏi rất nhiều nỗ lực, kiên trì.

Để mua súng ở Nhật, mọi người đều phải tham gia khóa học, vượt qua bài kiểm tra viết và đạt độ chính xác ít nhất 95% trong bài thi thực hành.

Sau đó, người thi tiếp tục trải qua đánh giá sức khỏe tâm thần, kiểm tra ma túy, kiểm tra lý lịch nghiêm ngặt, bao gồm: xem xét hồ sơ tội phạm, nợ cá nhân, có hay không tham gia vào tội phạm có tổ chức và các mối quan hệ với gia đình và bạn bè...

Người dân Nhật Bản bàng hoàng trước vụ ám sát ông Abe. Ảnh: Yomiuri Shimbun.

Vào năm 2019, ước tính chỉ có khoảng 310.400 khẩu súng được bán cho dân thường ở Nhật Bản, tương đương 0,25 khẩu trên 100 người, mức thấp nhất trong số các nước G7.

Các vụ xả súng không phổ biến ở Nhật Bản nhưng không phải là chưa từng xảy ra. Lần cuối cùng một thủ tướng đương nhiệm hoặc cựu thủ tướng Nhật Bản bị bắn là cách đây 90 năm.

Năm 2007, Thị trưởng thành phố Nagasaki Iccho Ito đã qua đời sau khi bị xã hội đen bắn ít nhất hai phát vào lưng.

Kể từ đó, Nhật Bản càng thắt chặt luật kiểm soát súng, áp đặt các hình phạt nặng hơn đối với tội phạm sử dụng súng, đặc biệt là yakuza (các băng nhóm tội phạm có tổ chức).

Bàng hoàng và sợ hãi

Yuki Ito (42 tuổi), một trong những người có mặt gần hiện trường vụ ám sát ông Abe, nói: "Thật sự rất sốc, tôi chưa bao giờ nghĩ thảm họa như vậy lại xảy ra ở một thị trấn nông thôn".

"Nó xảy ra ở gần các văn phòng, ngân hàng và trung tâm mua sắm, và là một nơi vốn rất an toàn. Tôi sợ hãi khi biết rằng đó là tội phạm sử dụng súng".

Ryo Nakura, một nhân chứng khác, chưa hết bàng hoàng. "Tôi tưởng rằng nổ súng chỉ có ở Mỹ, nhưng điều này đã xảy ra ở Nhật Bản. Đã vài giờ trôi qua kể từ vụ việc, nhưng sự chấn động của nó không hề giảm bớt", người này nói.

Tương tự, nhiều nhân chứng khác nói với Asahi vào thời điểm nghe thấy tiếng nổ họ nằm úp xuống đất vì nghĩ là nổ bom. Không ai ngờ đó là một vụ xả súng.

Chuyên gia an ninh Snow từng nghĩ Nhật Bản là "ốc đảo" cho thấy những gì họ có thể dạy nước Mỹ về súng. Nhưng điều đó đã thay đổi sau vụ ám sát ngày 8/7.

Tỷ lệ tội phạm dùng súng thấp đã dẫn đến an ninh lỏng lẻo tại nhiều sự kiện, bao gồm cả chính trị. Trong những cuộc phát biểu công khai, cảnh sát Nhật Bản được đào tạo để bảo vệ các chính khách ở cự ly gần vì tấn công bằng dao phổ biến hơn. Mối nguy hiểm từ súng đạn gần như bị bỏ qua.

Nghi phạm bị bắt giữ tại hiện trường với một khẩu súng hai nòng tự chế. Ảnh: Asahi Shimbun.

William Cleary, giáo sư luật hình sự tại Đại học Hiroshima Shudo, cho biết: "Ở Nhật Bản, kiểu nổ súng thế này cực kỳ hiếm, đó là lý do nó lại dễ dàng thực hiện".

"An ninh rõ ràng là quá lỏng lẻo và vụ việc này sẽ thúc đẩy an ninh được thắt chặt hơn, đặc biệt là tại các buổi phát biểu công khai".

Ông Abe bị bắn 2 phát vào lúc 11h30 ngày 8/7 tại một sự kiện ở Nara, Nhật Bản. Sau thời gian tỉnh táo ban đầu, ông bị ngừng tim hô hấp, bất tỉnh và không có dấu hiệu sinh tồn.

Dẫn nguồn tin từ quan chức đảng cầm quyền LDP, NHK đưa tin cựu Thủ tướng Abe đã tử vong tại bệnh viện ở Nara. Ông hưởng thọ 67 tuổi.

Đây là lần đầu tiên một lãnh đạo của Nhật Bản - dù còn tại vị hay đã nghỉ hưu - bị ám sát kể từ thập niên 1930.

Giới chức địa phương cho biết nghi phạm tên Tetsuya Yamagami (41 tuổi) là cư dân của Nara.

Yamagami từng là thành viên lực lượng Phòng vệ Biển Nhật Bản trong giai đoạn 2002-2005. Người này khai với cảnh sát rằng ông bất mãn với ông Abe và muốn ám sát cựu thủ tướng. Giới chức đã thu được một khẩu súng hai nòng tự chế tại hiện trường.

Lê Vy