Vụ Đông: 'Đòn bẩy' nâng giá trị nông sản vùng đồng bằng sông Hồng

Nông dân Hải Phòng chăm sóc hành tỏi.

Ngày 23/12/2025, tại TP Hải Phòng, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức Diễn đàn “Kết nối nông sản vùng đồng bằng sông Hồng, hướng tới thị trường Tết”, nhằm tập trung bàn giải pháp tổ chức sản xuất, kết nối tiêu thụ nông sản vụ Đông theo chuỗi giá trị, đáp ứng nhu cầu thị trường cao điểm cuối năm và Tết Nguyên đán, đồng thời nâng cao hiệu quả kinh tế và tính bền vững cho người nông dân.

VỪA MỞ RỘNG THỊ TRƯỜNG XUẤT KHẨU, VỪA ĐẢM BẢO NHU CẦU TẾT

Bà Nguyễn Thị Thu Hương, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), cho biết vụ Đông năm nay tại khu vực phía Bắc có diện tích gieo trồng khoảng 380.000 ha. Ngành trồng trọt tiếp tục xác định vụ Đông là một vụ sản xuất chính, lấy thị trường nội địa làm nền tảng, đồng thời từng bước mở rộng xuất khẩu.

Để phục vụ tốt thị trường Tết, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề nghị các địa phương bám sát thời vụ, điều chỉnh cơ cấu cây trồng theo nhóm thu hoạch trước, cận và sau Tết; tăng cường sản xuất an toàn, chủ động sơ chế, bảo quản và đẩy mạnh kết nối tiêu thụ.

Quang cảnh Diễn đàn.

Bà Nguyễn Thị Thu Hương, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật.

Từ góc độ doanh nghiệp, bà Ngô Thị Thu Hồng, Giám đốc Công ty cổ phần AMEII Việt Nam, cho biết doanh nghiệp đang tập trung bao tiêu và xuất khẩu nhiều loại cây vụ Đông, trọng tâm là cà rốt và bắp cải sang thị trường Hàn Quốc. Trung bình mỗi năm, AMEII đưa khoảng 80–100 container cà rốt vào thị trường này, đồng thời mở rộng liên kết tiêu thụ các mặt hàng như ớt, cải thảo, xà lách.

Theo bà Hồng, việc xây dựng và quản lý vùng nguyên liệu đạt chuẩn, cùng sự đồng hành của cơ quan quản lý nhà nước, là điều kiện tiên quyết để xuất khẩu bền vững. Doanh nghiệp luôn cử chuyên gia kỹ thuật đồng hành cùng hợp tác xã và nông dân ít nhất 30-45 ngày trước thu hoạch để kiểm soát chất lượng, lấy mẫu kiểm nghiệm nghiêm ngặt.

Ông Bùi Kiên Cường, Công ty cổ phần Phát triển nông nghiệp Vàng, cho hay nhu cầu nhập khẩu hành của một số thị trường châu Á (trong đó có Ấn Độ) là rất lớn. Rào cản lớn nhất hiện nay là chất lượng sản phẩm, đặc biệt là dư lượng thuốc bảo vệ thực vật vượt ngưỡng cho phép. Đây là tiêu chí bắt buộc đối với xuất khẩu, nhưng lại đang là điểm yếu trong sản xuất hành ở nhiều địa phương.

Theo ông Bùi Kiên Cường, thách thức không nằm ở sản lượng mà ở khâu tổ chức sản xuất manh mún, thiếu liên kết khiến việc áp dụng đồng bộ quy trình kỹ thuật, kiểm soát vật tư đầu vào và truy xuất nguồn gốc gặp nhiều khó khăn. Do đó, kết nối thị trường cần đi kèm với tổ chức lại sản xuất, hình thành vùng nguyên liệu đủ lớn, kiểm soát chặt chất lượng.

Bà Nguyễn Thị Kim Dung, Giám đốc siêu thị Saigon Co.op tại Hà Nội, cho rằng nông sản trong nước đang giữ vai trò chủ lực tại hệ thống siêu thị, nhất là nhóm thực phẩm tươi sống và hàng thiết yếu. Thị trường tết những năm gần đây có xu hướng người tiêu dùng ưu tiên sản phẩm an toàn, có nguồn gốc rõ ràng, thay vì chỉ chú trọng hình thức.

HẢI PHÒNG TRƯỚC ÁP LỰC TIÊU THỤ NÔNG SẢN VỤ ĐÔNG

Là một trong những vùng sản xuất rau vụ Đông trọng điểm của miền Bắc, Hải Phòng được đánh giá có nhiều tiềm năng nhưng cũng đối mặt áp lực lớn về tiêu thụ. Bà Lương Thị Kiểm, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hải Phòng, cho biết thành phố hiện có khoảng 180.000 ha đất sản xuất nông nghiệp, trong đó có 45.000 ha rau màu, 28.000 ha cây ăn quả và hơn 1.000 ha hoa, cây cảnh.

Riêng vụ Đông 2025-2026, Hải Phòng gieo trồng khoảng 29.500 ha cây trồng các loại, tăng 450 ha so với vụ trước. Trong đó, diện tích rau đạt khoảng 22.700 ha, ngô 1.700 ha và các cây màu khác hơn 5.100 ha.

Bà Lương Thị Kiểm: "Tổng sản lượng nông sản vụ Đông năm 2025 của Hải Phòng ước đạt khoảng 770.000 tấn".

Thực tế tại Hải Phòng cho thấy, mặc dù đầu vụ gặp nhiều bất lợi do bão và mưa kéo dài, vụ Đông 2025–2026 vẫn được đánh giá thắng lợi, đạt giá trị cao nhất trong 5 năm gần đây. Nhiều loại rau tăng giá gấp 2–3 lần so với cùng kỳ. Đáng chú ý, vùng hành, tỏi với diện tích khoảng 7.100 ha, sản lượng dự kiến 120.000–130.000 tấn, giá trị sản xuất đạt 320–470 triệu đồng/ha. Vùng cà rốt có tới 80% sản lượng được bảo quản lạnh và xuất khẩu sang nhiều thị trường.

Bà Lương Thị Kiểm, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hải Phòng.

Tuy nhiên, theo thực tế sản xuất và cơ cấu tiêu thụ hiện nay, chỉ khoảng 30% sản lượng nông sản vụ Đông được tiêu thụ tại thị trường nội thành, còn lại trên 70% phải tiêu thụ ngoài tỉnh và xuất khẩu.

Bên cạnh đó, sản xuất vụ Đông của Hải Phòng cũng đối mặt nhiều khó khăn như liên kết chuỗi giá trị chưa bền vững, tỷ lệ sản phẩm tiêu thụ theo hợp đồng còn thấp; năng lực sơ chế, bảo quản sau thu hoạch và logistics lạnh chưa đáp ứng yêu cầu, nhất là đối với hàng xuất khẩu. Chi phí vật tư đầu vào tăng cao làm giảm hiệu quả sản xuất, trong khi thị trường tiêu thụ còn phụ thuộc nhiều vào thương lái, tiềm ẩn rủi ro “được mùa, mất giá”.

Trước thực tế đó, Hải Phòng đã ban hành nhiều nghị quyết quan trọng nhằm cụ thể hóa chủ trương của Trung ương, tạo hành lang pháp lý và nguồn lực thúc đẩy sản xuất, tiêu thụ nông sản vụ Đông. Điển hình là Nghị quyết 27/2025/NQ-HĐND tập trung hỗ trợ trực tiếp cho người sản xuất trên đất trồng lúa; Nghị quyết 51/2025/NQ-HĐND về cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển sản xuất nông nghiệp hàng hóa tập trung giai đoạn 2026–2030.

Tuy vậy, đại diện cơ quan quản lý địa phương cũng kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường hỗ trợ xây dựng trung tâm sơ chế, chế biến, bảo quản nông sản quy mô vùng; đồng thời tăng cường xúc tiến thương mại, kết nối doanh nghiệp xuất khẩu và thu hút đầu tư vào nông nghiệp công nghệ cao.

Chu Khôi