Vụ đông miền Bắc 'được mùa, được giá' nhưng còn nhiều thách thức

Giá cao, tiêu thụ thuận lợi

Ngày 22 - 23/12, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật phối hợp với Báo Nông nghiệp và Môi trường cùng Sở Nông nghiệp và Môi trường TP. Hải Phòng tổ chức Diễn đàn Kết nối nông sản vùng đồng bằng sông Hồng.

Đánh giá chung về vụ đông năm nay ở khu vực phía Bắc, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Nguyễn Thị Thu Hương cho biết, diện tích gieo trồng vụ đông đạt khoảng 380.000ha. Trong bối cảnh dư địa đất đai còn lớn, ngành nông nghiệp định hướng xác lập vụ đông như một vụ sản xuất chính, nhằm nâng cao giá trị trên đơn vị diện tích, tăng thu nhập cho nông dân và từng bước xây dựng thương hiệu nông sản địa phương.

Theo bà Hương, thị trường tiêu thụ hiện cơ bản ổn định, trọng tâm vẫn là thị trường nội địa, đặc biệt tại các đô thị lớn và khu công nghiệp. Trong khi đó, nhu cầu xuất khẩu đang có xu hướng gia tăng, song khâu chế biến, bảo quản sau thu hoạch mới ở giai đoạn đầu, cần tiếp tục đầu tư để đáp ứng yêu cầu phát triển quy mô lớn.

Bà Nguyễn Thị Thu Hương, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật phát biểu tại Diễn đàn. Ảnh: Tùng Đinh

Là một trong những vùng sản xuất rau vụ đông chủ lực của miền Bắc, Hải Phòng tiếp tục mở rộng diện tích gieo trồng trong vụ đông năm nay.

Theo Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường TP. Hải Phòng Lương Thị Kiểm, toàn thành phố gieo trồng khoảng 29.500ha cây vụ đông, tăng 450ha so với vụ trước. Trong đó, diện tích rau các loại đạt khoảng 22.700ha, sản lượng ước đạt 700.000 tấn; ngô đạt 1.700ha, sản lượng khoảng 12.500 tấn; các cây màu khác hơn 5.100ha, cho sản lượng khoảng 60.000 tấn.

Cơ cấu tiêu thụ cho thấy dư địa mở rộng thị trường lớn của nông sản Hải Phòng. Khoảng 30% sản lượng rau phục vụ tiêu dùng trong thành phố, trong khi hơn 70% được tiêu thụ ngoài địa phương và xuất khẩu. Một số mặt hàng chủ lực có tỷ lệ xuất khẩu rất cao, điển hình như cà rốt, với hơn 80% sản lượng dành cho thị trường nước ngoài.

Thông tin thêm, ông Lê Thái Nghiệp, Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật TP. Hải Phòng cho biết, sản xuất vụ đông của thành phố đã hình thành nhiều vùng hàng hóa tập trung. Nổi bật là vùng hành, tỏi khoảng 7.100ha, sản lượng 120.000 - 130.000 tấn, cho hiệu quả kinh tế cao; nhiều sản phẩm đạt chứng nhận VietGAP, xây dựng nhãn hiệu tập thể, tiêu thụ trong nước và một phần xuất khẩu.

Bên cạnh đó, vùng cà rốt 1.300ha, với khoảng 80% sản lượng phục vụ xuất khẩu, đã trở thành mặt hàng chủ lực. Các vùng su hào, bắp cải, súp lơ với khoảng 5.200ha tiếp tục giữ vai trò quan trọng trong cung ứng rau vụ đông cho thị trường phía Bắc.

“Vụ đông 2025 - 2026 được đánh giá thắng lợi toàn diện, đạt giá trị cao nhất trong 5 năm gần đây. Nhiều loại rau tăng giá gấp 2 - 3 lần so với cùng kỳ, thị trường tiêu thụ thuận lợi, vừa được mùa, vừa được giá”, ông Nghiệp nhận định.

Liên kết tiêu thụ, bảo quản sau thu hoạch vẫn là điểm nghẽn

Dù đạt kết quả tích cực, sản xuất vụ đông của Hải Phòng nói riêng và vùng đồng bằng sông Hồng nói chung vẫn đối mặt với không ít thách thức.

Theo các chuyên gia, liên kết bao tiêu chưa bền vững, tiêu thụ còn phụ thuộc nhiều vào thương lái. Hệ thống kho lạnh, sơ chế, chế biến sau thu hoạch chưa đáp ứng yêu cầu phát triển quy mô lớn; chi phí đầu tư cao trong khi mức độ cơ giới hóa chưa đồng bộ.

Bên cạnh đó, rủi ro từ thời tiết, sâu bệnh, cùng áp lực ngày càng lớn về chất lượng, chứng nhận và truy xuất nguồn gốc cũng là những thách thức đáng kể. Đặc thù thời gian sinh trưởng ngắn, thu hoạch tập trung dễ gây dồn hàng; đất đai manh mún, giống rau còn phụ thuộc nhập khẩu và rủi ro thị trường vẫn hiện hữu.

Trước thực tế này, Phó Cục trưởng Nguyễn Thị Thu Hương nhấn mạnh, ngành trồng trọt xác định tiếp tục coi vụ đông là trụ cột, lấy thị trường nội địa làm nền tảng, đồng thời từng bước mở rộng xuất khẩu, hướng sản xuất theo hướng “nông nghiệp công nghiệp”. Trọng tâm là đồng bộ chất lượng, mẫu mã, an toàn thực phẩm và kiểm dịch thực vật, kéo giãn thời gian thu hoạch để giảm rủi ro thị trường.

Để phục vụ tốt thị trường Tết 2026, bà Hương lưu ý cần bám sát thời vụ, điều chỉnh diện tích linh hoạt theo tín hiệu thị trường; rà soát cơ cấu cây trồng theo nhóm thu hoạch trước, cận và sau Tết; tăng cường sản xuất an toàn, chủ động sơ chế, bảo quản tại chỗ và đẩy mạnh kết nối thị trường, đặc biệt hướng tới các thị trường có Tết âm lịch như Trung Quốc, Hàn Quốc, Đài Loan (Trung Quốc), Singapore.

Về chính sách, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đang tham mưu xây dựng Nghị định về mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói theo hướng phân cấp mạnh cho địa phương; đồng thời thúc đẩy chương trình “sức khỏe đất”, chia sẻ dữ liệu đất đai để sử dụng phân bón hiệu quả hơn.

Từ góc độ địa phương và doanh nghiệp, TP. Hải Phòng kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường hỗ trợ xây dựng trung tâm sơ chế, chế biến, bảo quản nông sản quy mô vùng, tăng cường xúc tiến thương mại và thu hút đầu tư vào nông nghiệp công nghệ cao. Trong khi đó, các doanh nghiệp xuất khẩu mong muốn tiếp tục được hỗ trợ mở rộng vùng nguyên liệu, đa dạng hóa thị trường và ứng dụng công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI), trong xúc tiến thương mại và tiêu thụ nông sản vụ đông.

Lam Ngọc