Vụ khai thác lậu hàng triệu tấn than: Lãnh đạo Sở TN&MT sai phạm thế nào?

Khai thác chui hàng triệu tấn than

Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao vừa ban hành cáo trạng truy tố 33 đối tượng trong vụ án khai thác, tiêu thụ trái phép hàng triệu tấn than tại mỏ than Minh Tiến, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên.

Trong đó, hàng loạt cựu lãnh đạo, cán bộ Sở Tài nguyên và môi trường (TN&MT) Thái Nguyên bị truy tố về tội "Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng".

Nhiều sai phạm tại mỏ than Minh Tiến, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên.

Theo cáo trạng, tại tỉnh Thái Nguyên, lợi dụng việc Công ty Cổ phần Yên Phước được cấp phép khai thác khoáng sản tại mỏ than Minh Tiến, Công ty TNHH Đông Bắc Hải Dương do 2 anh em song sinh Bùi Hữu Thanh và Bùi Hữu Giang (SN 1988, trú tại thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh) góp vốn, đã bắt tay với Châu Thị Mỹ Linh - Tổng giám đốc Công ty Yên Phước, để đưa công nhân, máy móc vào khai thác trái phép than, khoáng sản, với công suất gấp hơn 47 lần trữ lượng được cấp phép.

Các đối tượng đã thực hiện trót lọt việc khai thác trái phép hơn 3 triệu tấn than và 420.000 m3 bã sàng và đá đen, vượt hàng chục lần so với sản lượng được cấp trong giấy phép, thu lợi bất chính hơn 213 tỷ đồng.

Để hợp thức hóa số than khai thác trái phép được, nhóm của Linh đã mua bán trái phép hóa đơn.

Các bị can trong vụ án

Ngoài ra, cơ quan chức năng cũng xác định, từ năm 2017 - 2021, Công ty Đông Bắc Hải Dương cũng đã mua các nguồn khác, với số lượng 1.477.698 tấn than cám, 866.330 tấn bã sàng.

Cơ quan chức năng xác định, số tiền nhóm thành viên góp vốn của Công ty Đông Bắc Hải Dương đã thu lời bất chính từ việc khai thác trái phép tại mỏ than Minh Tiến là hơn 213,5 tỷ đồng (đã trừ khoản thanh toán cho Châu Thị Mỹ Linh gần 163,5 tỷ đồng; Ngụy Quang Thuyên gần 9,8 tỷ đồng).

Sai phạm của hàng loạt cựu cán bộ Sở TN&MT Thái Nguyên

Theo cáo trạng, để xảy ra việc khai thác trái phép than tại mỏ Minh Tiến trong thời gian dài, với số lượng rất lớn, có trách nhiệm của các cá nhân tại Sở TN&MT Thái Nguyên và Sở Công thương tỉnh này.

Theo đó, Nguyễn Thế Giang, Phó Giám đốc Sở TN&MT tỉnh Thái Nguyên là người trực tiếp phụ trách công tác quản lý về khoáng sản và môi trường. Bị can còn là trưởng đoàn phụ trách kiểm tra đột xuất việc chấp hành pháp luật về môi trường và khoáng sản tại Công ty Yên Phước, nhưng không trực tiếp tham gia đoàn kiểm tra.

Bị can Giang ký văn bản gửi Công ty Yên Phước chỉ ghi nội dung kiểm tra chấp hành pháp luật về môi trường, không ghi nội dung kiểm tra về khoáng sản. Giang không chỉ đạo, phân công cụ thể nhiệm vụ cho các thành viên đoàn theo quy định.

Quá trình kiểm tra, Giang chỉ căn cứ vào báo cáo của Công ty Yên Phước để đưa vào kết luận kiểm tra; không đôn đốc Phòng Khoáng sản thực hiện kiểm tra, thanh tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về lĩnh vực khoáng sản để làm tốt chức năng quản lý nhà nước về khoáng sản.

Cựu Giám đốc Sở TN&MT Thái Nguyên Nguyễn Thanh Tuấn

Trong quá trình kiểm tra, Cao Sỹ Linh (là chuyên viên Phòng Khoáng sản, Sở TN&MT, thành viên Đoàn kiểm tra tại mỏ than Minh Tiến) đã không yêu cầu Công ty Yên Phước xuất trình sổ sách, chứng từ tài liệu ghi chép, cập nhật sản lượng khoáng sản khai thác trên thực tế để có cơ sở đối chiếu với số liệu mà Công ty báo cáo; không đề xuất đo đạc, kiểm tra theo quy trình quy định để xác định sản lượng than khai thác thực tế.

Linh đã phát hiện một số sai phạm của mỏ than Minh Tiến liên quan đến lĩnh vực khoáng sản nhưng chỉ đề xuất đưa vào kết luận kiểm tra, xử lý vi phạm hành chính đối với hành vi "khai thác không có Giám đốc điều hành mỏ - đối với mỏ khai thác theo hình thức lộ thiên".

Lại Trung Hiếu là Phó Chánh Thanh tra Sở TN&MT được lãnh đạo Sở TN&MT cử tham gia Đoàn thanh tra tại mỏ than Minh Tiến do Sở Công thương chủ trì. Quá trình thực hiện nhiệm vụ, Hiếu phát hiện một số vi phạm của Công ty Yên Phước, nhưng không báo cáo đề xuất Trưởng đoàn cho kiểm tra, đo đạc để xác định khối lượng than đã khai thác thực tế.

Hiếu cũng không yêu cầu Công ty Yên Phước xuất trình sổ sách, chứng từ tài liệu ghi chép, cập nhật sản lượng khoáng sản khai thác trên thực tế mà chỉ căn cứ vào báo cáo định kỳ của Công ty Yên Phước để xác định số lượng than đã khai thác, tiêu thụ. Ngoài ra, khi kiểm tra thực tế tại mỏ than Minh Tiến, Hiếu phát hiện Công ty Yên Phước có nhiều sai phạm nhưng không đề xuất Đoàn thanh tra báo cáo cấp có thẩm quyền xử phạt.

Nguyễn Thanh Tuấn, Giám đốc Sở TN&MT tỉnh Thái Nguyên đã giao cho Nguyễn Thế Giang, Phó Giám đốc Sở ký Quyết định số 556/QĐ-STNMT ngày 12/10/2018, kiểm tra đột xuất việc chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường và khoáng sản đối với mỏ than Minh Tiến, thuộc Công ty Yên Phước.

Sau khi kiểm tra, Nguyễn Thế Giang đã ký Kết luận số 46/KL-SYTNMT ngày 26/4/2019, gửi cho Nguyễn Thanh Tuấn. Nội dung kết luận nêu rõ Công ty Yên Phước chưa báo cáo kết quả thực hiện việc xác định, thống kê sản lượng khoáng sản khai thác thực tế theo quy định. Nhưng với vai trò là Giám đốc Sở, Tuấn không chỉ đạo các bộ phận chức năng tăng cường thực hiện kiểm tra, thanh tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về lĩnh vực khoáng sản tại Công ty Yên Phước.

Mặt khác, tại thời điểm chuyển nhượng, Công ty Kim Sơn và Công ty Yên Phước chưa đủ điều kiện được chuyển nhượng và cấp giấy phép khai thác cho Công ty Yên Phước theo quy định, nhưng lúc đó với vai trò là Phó Giám đốc Sở TN&MT, Nguyễn Thanh Tuấn tham mưu, ký tờ trình về việc chuyển nhượng quyền khai thác khoáng sản mỏ than Minh Tiến, trình UBND tỉnh Thái Nguyên.

Với vai trò Giám đốc Sở TN&MT, Nguyễn Thanh Tuấn là người đứng đầu, chịu trách nhiệm trước UBND tỉnh, Chủ tịch UBND tỉnh và trước pháp luật về toàn bộ hoạt động của Sở TN&MT. Nhưng Tuấn không chỉ đạo các bộ phận chức năng tăng cường thực hiện kiểm tra, thanh tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về lĩnh vực khoáng sản tại Công ty Yên Phước, nên không phát hiện được việc khai thác than không đúng với sản lượng ghi trên giấy phép.

Quốc Phương