Vụ khai thác trái phép đất hiếm ở Yên Bái: Đất được 'tuồn' ra nước ngoài bằng thủ đoạn nào?

Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an vừa ra kết luận, đề nghị Viện kiểm sát truy tố 27 bị can trong vụ án Công ty Thái Dương và các đơn vị liên quan khai thác trái phép đất hiếm ở Yên Bái, buôn lậu sang Trung Quốc.

Trong đó, cơ quan điều tra cáo buộc Đoàn Văn Huấn (Chủ tịch Công ty Thái Dương) có hành vi bán trái phép hơn 10.292 tấn quặng hàm lượng TREO 18-20%, trị giá 403 tỷ đồng và 280.846 tấn quặng sắt, trị giá 333 tỷ đồng, hưởng lợi bất chính 736 tỷ.

Theo kết luận điều tra, Lưu Đức Hoa là một trong số các khách hàng mua đất hiếm của Đoàn Văn Huấn. Hoa vốn doanh tự do, từng thuê đất, mở xưởng chế biến tinh quặng đất hiếm tại Hải Phòng, chỉ đạo sản xuất, trộn tinh quặng đất hiếm để xuất khẩu sang Trung Quốc.

Bị can Đoàn Văn Huấn, Nguyễn Văn Chính là Tổng giám đốc và Phó tổng giám đốc Công ty Thái Dương.

Cơ quan điều tra xác định, Lưu Đức Hoa đã mua 2.160 tấn quặng đất hiếm hàm lượng 14-17% (chưa được chế biến sâu) của Đoàn Văn Huấn. Bị can này sau đó đã chỉ đạo bị can Nguyễn Thanh Đoàn, Phó Giám đốc Công ty CP thương binh Trường Sơn, vận chuyển số hàng này từ mỏ về các xưởng chế biến sâu.

Quá trình chế biến, Lưu Đức Hoa đã chỉ đạo nhân viên pha trộn thêm các hóa chất và phụ gia tạo thành hỗn hợp chất màu trắng đục. Qua tinh chế, hàm lượng đất hiếm đã được nâng lên 20-30%.

Để ngụy trang và tiện cho việc vận chuyển ra nước ngoài, đất hiếm sau đó được đóng gói trong các bao có sẵn nhãn hiệu "BẢO KHANG RICE, Chuẩn cơm mẹ nấu, cơm dẻo mềm thơm đặc trưng. NET WEIGHT: 50kg".

Quá trình làm thủ tục xuất khẩu, do hàng hóa không có giấy tờ chứng minh nguồn gốc xuất xứ nên Công ty Dương Liễu (được thuê để làm thủ tục) sử dụng pháp nhân doanh nghiệp này, khai báo là chủ hàng, lập các hóa đơn thương mại hợp thức hóa nguồn gốc cho hàng hóa mở tờ khai xuất khẩu (Việc này vi phạm quy định của Luật Hải quan).

Với thủ đoạn trên, từ ngày 05/5/2023 đến ngày 02/9/2023, Trần Đức đã mở 08 tờ khai" tại Chi cục Hải quan cảng Đình Vũ, Hải Phòng, khai báo xuất khẩu mặt hàng là "Hỗn hợp chất Oxalate" tổng khối lượng 200,78 tấn, trị giá 501.950 USD.

Cơ quan điều tra cáo buộc, số hàng hóa trên là đất hiếm đã được Lưu Đức Hoa pha trộn, ngụy trang để xuất khẩu trái phép. Tính theo đơn giá quặng đất hiếm hàm lượng TREO 14-20%, cảnh sát cáo buộc Hoa buôn lậu 200,78 tấn với trị giá 341.326 USD (tương đương hơn 7,8 tỷ đồng).

Lưu Đức Hoa xuất cảnh về Trung Quốc vào ngày 24/9/2023 nên cơ quan điều tra có văn bản gửi Cục Đối ngoại Bộ Công an, đề nghị phối hợp với Đại sứ quán Trung Quốc xác minh lý lịch, quá trình chấp hành pháp luật của Lưu Đức Hoa nhưng không có kết quả. Ngày 14/12/2024, cảnh sát ra quyết định truy nã trong nước và đề nghị truy nã quốc tế với Lưu Đức Hoa về tội "Buôn lậu".

Minh Ngọc