Vụ kiện chia thừa kế mảnh đất tòa đã từng chia tài sản chung

Vụ án bắt đầu từ năm 2018, do sống chung không còn hòa thuận, cụ Nguyễn Thị Tài (khi đó 107 tuổi, nay đã mất) khởi kiện đòi chia tài sản chung (gồm căn nhà gắn liền với thửa đất 91,5 m2 tại phường Hộ Phòng, thị xã Giá Rai, Bạc Liêu) với người con gái tên Hàng Thị Hồng.

Vụ án đã được xét xử nhiều lần, do bị cấp giám đốc thẩm hủy án.

Kiện chia thừa kế sau khi mẹ mất

Ngày 1-12-2020, cụ Tài mất, người con gái thứ chín tên Hàng Thị Lan tiếp tục vụ kiện chia tài sản chung nói trên.

Ngày 20-4-2021, TAND tỉnh Bạc Liêu xử phúc thẩm, bản án sau đó có hiệu lực pháp luật. Do cụ Tài và các đồng sở hữu khác (trừ bà Hồng) thống nhất giao đất tranh chấp cho bà Lan nên tòa tuyên bà Lan được hưởng toàn bộ phần giá trị căn nhà và đất nhưng có nghĩa vụ hoàn trả cho bà Hồng phần giá trị quyền sử dụng đất được chia là 30,5 triệu đồng.

Ngoài ra, bà Lan có quyền kê khai, đăng ký quyền sở hữu nhà, quyền sử dụng đất được phân chia theo quy định pháp luật.

Sau khi bản án phúc thẩm có hiệu lực, phía bà Lan yêu cầu thi hành bản án, buộc bà Hồng rời đi giao nhà lại cho mình như bản án đã tuyên. Tuy nhiên, bà Hồng khởi kiện yêu cầu chia thừa kế và được TAND thị xã Giá Rai thụ lý vào ngày 26-1-2022, nên việc thi hành án phải hoãn lại đến nay.

Bà Hồng khởi kiện chia thừa kế đối với tài sản là căn nhà số 50 gắn liền với diện tích đất 91,5 m2 nêu trên. Cũng giống bà Lan trước đây, nay bà Hồng yêu cầu tòa chia tài sản này và cho mình được nhận nhà đất, sẽ trả lại giá trị bằng tiền cho các thành viên được chia khác.

Tòa thụ lý vụ án mới có đúng luật?

Việc tòa án thụ lý vụ chia thừa kế chính những tài sản mà trước đây tòa đã chia tài sản chung rồi, khiến người trong cuộc cũng như bạn đọc thắc mắc về tính pháp lý của vụ việc.

Anh Tâm là cháu ngoại cụ Tài, là đại diện theo ủy quyền của bị đơn trong vụ án mới, cho biết: “Không hiểu vì sao tòa lại thụ lý vụ án đã xử rồi. Nhưng cái mà chúng tôi đã hiểu, thấm thía là thi hành án đã dừng việc thi hành bản án đang có hiệu lực. Tòa đã thụ lý một năm qua chưa đưa ra xét xử lần nào”.

Theo TS Nguyễn Văn Tiến (Phó Trưởng khoa Luật dân sự, Trường ĐH Luật TP.HCM), trước hết cần xác định tài sản nhà và đất này là tài sản chung vì sổ hồng được cấp cho hộ gia đình cụ Tài. Vấn đề mấu chốt trong vụ án này là cụ Tài có được chia tài sản trong khối tài sản chung hay không?

Về nguyên tắc, tài sản chung sẽ chia đều cho những người đồng sở hữu. Vì vậy, cụ Tài sẽ được một phần trong khối tài sản chung. Khi cụ Tài mất thì phần tài sản được chia trong khối tài sản chung là di sản thừa kế. Lúc này, di sản thừa kế sẽ được chia theo pháp luật về thừa kế, cụ thể là theo Bộ luật Dân sự 2015. Nếu có di chúc thì chia theo di chúc, nếu không có di chúc thì chia theo pháp luật. Vì vậy, việc tòa thụ lý vụ án chia thừa kế là đúng.

So với vụ án trước (vụ án tranh chấp tài sản chung) thành phần đương sự hầu như không thay đổi, còn di sản thừa kế là phần tài sản người chết được chia trong khối tài sản chung, tức chỉ một phần nhà và đất.

Cạnh đó, tại Điều 5 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 có quy định về quyền quyết định và tự định đoạt của đương sự. Theo đó, đương sự có quyền quyết định việc khởi kiện và tòa án chỉ thụ lý giải quyết trong phạm vi đơn khởi kiện đó.

Điều đó có nghĩa đương sự có quyền đưa ra yêu cầu, yêu cầu bao nhiêu thì tòa án giải quyết bấy nhiêu. Vì vậy, việc khởi kiện về thừa kế có thể được tiến hành một lần hoặc nhiều lần. Hay nói cách khác, ngày nào còn di sản hoặc phát hiện di sản mới thì ngày đó còn có thể chia, không căn cứ vào số lần khởi kiện.

TRẦN VŨ - YẾN CHÂU