Vụ sát hại thị trưởng gây phẫn nộ ở Mexico

Ông Alejandro Arcos Catalán đã tuyên thệ nhậm chức Thị trưởng thành phố Chilpancingo, thủ phủ của tiểu bang Guerrero ở miền Nam ngày 30/9 vừa qua, một ngày trước khi nữ tổng thống đầu tiên của Mexico, bà Claudia Sheinbaum lên nắm quyền.

Thị trưởng Alejandro Arcos Catalán.

Ngày 7/10, bà Sheinbaum đã xác nhận các báo cáo rằng nhà lãnh đạo 43 tuổi đã bị ám sát vào ngày 6/10. Bà nói với các phóng viên báo chí: “Các cuộc điều tra cần thiết đang được tiến hành”.

Những bức ảnh chụp chiếc đầu đẫm máu của ông Catalán được bọn tội phạm đặt trên nóc một chiếc xe màu trắng trong khi thi thể của ông nằm gục bên trong, đã lan truyền trên mạng xã hội - một lời nhắc nhở khủng khiếp về tình trạng bạo lực do bọn tội phạm có tổ chức của Mexico gây ra cho quốc gia Mỹ Latinh này.

Trước khi Thị trưởng Arcos Catalán bị ám sát, hai đồng minh thân cận của ông cũng đã bị bắn chết trong những ngày đầu ông vừa nhậm chức. Thư ký của ông là Francisco Tapia bị bắn chết vào ngày 3/10, trong khi Ulises Hernández Martínez, một cựu chỉ huy cảnh sát đặc nhiệm được cho là sẽ trở thành giám đốc an ninh của ông Catalán, bị bắn vào đêm trước lễ nhậm chức của thị trưởng.

Người dân thành phố Chilpancingo vô cùng sốc trước cảnh tượng bạo lực quá dã man. Họ chia sẻ đoạn phim phỏng vấn thị trưởng trước khi ông qua đời, trong đó ông nói rằng ông muốn được nhớ đến như một nhà vô địch của hòa bình và hạnh phúc. “Tôi đã sống ở đây cả đời... và chính tại đây, tôi muốn chết - nhưng tôi muốn chết khi chiến đấu vì thành phố của mình”, ông Catalán nói.

Vụ giết người đã gây ra sự tức giận và ghê tởm. Ông Alejandro Moreno, Chủ tịch đảng Cách mạng thể chế (PRI) tại Arcos Catalán, lên án những gì ông gọi là một “hành động khủng bố” ghê tởm.

Ricardo Anaya, một thượng nghị sĩ đối lập, than thở về tình hình an ninh đáng sợ ở Mexico, nơi có hơn 450.000 người đã thiệt mạng kể từ khi Tổng thống Felipe Calderón phát động “cuộc chiến” chống lại các băng đảng ma túy vào năm 2006.

“Việc họ chặt đầu thị trưởng của một thành phố quan trọng như vậy khiến chúng ta phải rùng mình. Điều đó hoàn toàn không thể chấp nhận được và chúng ta cần phải làm gì đó để đảm bảo điều đó không còn xảy ra nữa”, ông Anaya nói với các phóng viên báo chí, kêu gọi chính quyền Mexico thay đổi ngay lập tức chính sách an ninh.

Nhưng, bà Sheinbaum đã hứa sẽ tiếp tục chính sách an ninh “mở rộng vòng tay, không dùng súng đạn” của người tiền nhiệm và cố vấn của bà, cựu Tổng thống Andrés Manuel López Obrador, trong nhiệm kỳ 6 năm của mình.

“Chúng ta sẽ không quay lại cuộc chiến chống ma túy liều lĩnh của ông Calderón đã gây ra nhiều tổn hại cho đất nước. Chúng tôi vẫn tin rằng an ninh và hòa bình là thành quả của công lý”, bà nói với hàng nghìn người ủng hộ tập trung tại quảng trường Zócalo của Mexico City trong lễ nhậm chức của bà ngày 1/10.

Mặc dù ông López Obrador tuyên bố đã đạt được mức giảm khiêm tốn về tỷ lệ giết người ở Mexico trong giai đoạn cuối nhiệm kỳ tổng thống của mình, nhưng có sự đồng thuận giữa các nhà phân tích an ninh rằng những nỗ lực ổn định tình hình an ninh đất nước của ông đã thất bại. Năm ngoái, Mexico đã phải hứng chịu hơn 30.000 vụ giết người. Theo nhóm nghiên cứu Instituto Igarapé, Mexico là nơi có 11 trong số 50 thành phố có tỷ lệ giết người nhiều nhất thế giới vào năm 2023, so với 3 thành phố vào năm 2015. Chilpancingo là một trong số đó.

Bất chấp thực tế ảm đạm đó, ông López Obrador (người dân Mexico thường gọi ông là AMLO) đã rời nhiệm sở với tỷ lệ ủng hộ là 70%, phần lớn do ông tập trung không ngừng vào việc đấu tranh chống bất bình đẳng và định vị mình là người đấu tranh cho người nghèo.

Nhận thức rằng giải quyết bạo lực là một trong những thách thức khó khăn nhất của mình - và chịu áp lực sau vụ sát hại Thị trưởng Arcos Catalán - Tổng thống Sheinbaum cho biết bà sẽ công bố các kế hoạch an ninh công cộng của mình trong vài ngày tới.

Trong khi đó, tình hình an ninh bất ổn cũng đang diễn ra ở thành phố Culiacán, phía Tây Bắc, nơi một cuộc xung đột nội bộ trong băng đảng Sinaloa bùng phát do vụ bắt giữ đồng sáng lập Ismael “El Mayo” Zambada García đã dẫn đến hàng loạt vụ giết người.

Chiến dịch an ninh của bà Sheinbaum sẽ do Bộ trưởng An ninh Omar García Harfuch dẫn đầu Ông Harfuch từng là cảnh sát trưởng của bà Sheinbaum khi bà còn là Thị trưởng Mexico City. Ông này đã từng có kinh nghiệm trực tiếp về mối nguy hiểm của tội phạm có tổ chức: năm 2020, ông suýt chết khi những kẻ tấn công phục kích xe của ông trên con phố nổi tiếng nhất thủ đô, bắn hơn 400 phát bằng súng trường tấn công và súng phóng lựu.

Danh tính của những kẻ giết Thị trưởng Chilpancingo vẫn chưa rõ ràng nhưng trong những năm gần đây, thành phố này đã chứng kiến một cuộc xung đột đẫm máu giữa hai nhóm tội phạm có tên là Los Ardillos và Los Tlacos. Như thường xảy ra ở Mexico, các chính trị gia địa phương đã bị liên lụy vào thế giới ngầm đó. Người tiền nhiệm của ông Arcos Catalán là Norma Otilia Hernández đã bị cách chức sau khi xuất hiện đoạn phim nhạy cảm cho thấy bà đang nói chuyện với một ông chủ của nhóm Los Ardillos trong một nhà hàng. Bà Hernández khi đó là thành viên chính phủ của ông López Obrador và phong trào chính trị Morena của bà Sheinbaum, tuyên bố đó là một cuộc gặp gỡ "tình cờ", nhưng sau đó bà đã bị trục xuất khỏi đảng.

Sau cuộc bầu cử vào đầu năm nay, ông Arcos Catalán được cho là đã nói rằng ông sẽ không thực hiện các giao dịch hoặc đàm phán với các nhóm tội phạm. Người ta cho rằng, chính thái độ “không khoan nhượng” này đã khiến ông trở thành mục tiêu sát hại của bọn tội phạm.

An Châu (Tổng hợp)