Vụ tòa không cho luật sư gặp bị cáo đang bị tạm giam: Luật quy định ra sao?

Như PLO đã đưa tin, ngày 27-11, liên quan đến vụ tòa ra văn bản không cho luật sư gặp bị cáo đang bị tạm giam, Liên đoàn Luật sư Việt Nam đã có văn bản về việc xem xét, giải quyết kiến nghị của luật sư Bùi Việt Anh (Đoàn luật sư Hà Nội, người bào chữa cho bị cáo Võ Quang Hưng).

Trước đó, vào sáng cùng ngày, TAND khu vực 1 - Lâm Đồng đã mở phiên tòa xét xử bị cáo là Võ Quang Hưng về tội trộm cắp tài sản. Tuy nhiên, phiên tòa đã tạm ngừng và HĐXX thông báo luật sư muốn gặp bị cáo thì làm đơn gửi tòa.

Đáng chú ý, trong quá trình chuẩn bị xét xử vụ án này, tòa án từng có văn bản không chấp thuận cho luật sư gặp bị cáo với lý do: "Do tính chất của vụ án và để vụ án được xem xét, giải quyết một cách khách quan, toàn diện, đảm bảo đúng quy định của pháp luật, nhằm tránh oan sai cũng như không bỏ lọt tội phạm". Tình tiết này khiến dư luận đặc biệt quan tâm.

Bạn đọc thắc mắc luật quy định như thế nào về việc luật sư gặp bị can, bị cáo tại trại tạm giam trước phiên xét xử?

Vụ "tòa ra văn bản không cho luật sư gặp bị cáo đang bị tạm giam" đang được dư luận quan tâm. Ảnh: PL

TS Trần Thanh Thảo (Đại học Luật TP.HCM) cho biết, theo điểm a khoản 1 Điều 73 Bộ luật Tố tụng hình sự (BLTTHS), quyền được gặp, hỏi người bị buộc tội (bao gồm người bị bắt, người bị tạm giữ; bị can, bị cáo) trong quá trình tố tụng là một trong những quyền của người bào chữa.

Đặc biệt, trong những vụ án mà bị can, bị cáo bị tạm giam thì việc người bào chữa được gặp bị can, bị cáo là vô cùng cần thiết nhằm đảm bảo người bào chữa nắm bắt được đầy đủ thông tin cần thiết liên quan đến các tình tiết của vụ án từ phía bị can, bị cáo để thực hiện tốt nhiệm vụ bào chữa của mình.

Theo quy định tại Điều 74 BLTTHS, người bào chữa đã bắt đầu tham gia tố tụng từ khi khởi tố bị can và có đầy đủ các quyền và nghĩa vụ theo quy định tại Điều 73 BLTTHS trong quá trình tố tụng, gồm: quyền được gặp, hỏi bị cáo đang bị tạm giam trong giai đoạn chuẩn bị xét xử.

"Quyền này chỉ bị hạn chế trong trường hợp vụ án liên quan đến các tội xâm phạm an ninh quốc gia mà cần phải giữ bí mật điều tra thì người bào chữa chỉ có thể được gặp, hỏi bị can, bị cáo bị tạm giam từ khi kết thúc điều tra" - TS Thảo cho biết.

TS Thảo phân tích, căn cứ theo quy định pháp luật tố tụng hình sự hiện hành, người bào chữa được quyền gặp, hỏi bị cáo đang bị tạm giam trong giai đoạn chuẩn bị xét xử nhằm nắm bắt được các thông tin cần thiết liên quan đến vụ án cũng như trao đổi với bị cáo về quan điểm bào chữa tại phiên tòa để đảm bảo quyền lợi hợp pháp của bị cáo. Trong giai đoạn chuẩn bị xét xử thì quyền này không bị hạn chế nên cơ quan tiến hành tố tụng không được phép cấm người bào chữa thực hiện quyền này.

TS Thảo nói thêm, quy định của pháp luật tố tụng hình sự hiện hành không có quy định về tình tiết "do tính chất của vụ án và để vụ án được xem xét, giải quyết một cách khách quan, toàn diện, đảm bảo đúng quy định của pháp luật, nhằm tránh oan sai cũng như không bỏ lọt tội phạm" là căn cứ để không cho người bào chữa gặp bị cáo trước khi mở phiên tòa xét xử. Do đó, không thể coi đó là căn cứ để không chấp nhận việc luật sư được gặp bị cáo đang bị tạm giam.

Luật sư (LS) Huỳnh Văn Nông (Đoàn Luật sư TP.HCM) nêu quan điểm rằng đây là hành vi can thiệp vào việc hành nghề chính đáng của luật sư. Và Điều 9 Luật Luật sư đã quy định rõ việc nghiêm cấm cơ quan, tổ chức, cá nhân có hành vi cản trở hoạt động hành nghề của luật sư.

LS Nông phân tích thêm, luật sư bào chữa có quyền gặp bị can, bị cáo để thực hiện quyền bào chữa của mình theo Điều 73 BLTTHS. Đồng thời, đã có nhiều văn bản dưới luật quy định cụ thể việc gặp bị can, bị cáo của luật sư bào chữa tại trại tạm giam.

Điều 22 Luật tạm giam, tạm giữ quy định về việc gặp thân nhân, người bào chữa, tiếp xúc lãnh sự của người bị tạm giữ, người bị tạm giam. Theo đó, người bào chữa được gặp người bị tạm giữ, tạm giam để thực hiện bào chữa và phải xuất trình giấy tờ tùy thân, giấy tờ về việc bào chữa.

Hay tại Điều 10 Thông tư liên tịch số 01/2018 về quan hệ phối hợp giữa cơ sở giam giữ với cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng và VKS có thẩm quyền kiểm sát quản lý, thi hành tạm giữ, tạm giam đã quy định về việc phối hợp giải quyết cho người bị tạm giữ, người bị tạm giam gặp người bào chữa.

Theo LS Huỳnh Văn Nông, trong bất kỳ vụ án hình sự nào, cơ quan tố tụng bắt buộc phải tuân thủ BLTTHS. Trong đó, có việc phải bảo đảm quyền bào chữa của bị can, bị cáo; bao gồm quyền tự bào chữa, nhờ luật sư bào chữa và đảm bảo việc luật sư được quyền gặp bị can, bị cáo trong quá trình tạm giam.

"Pháp luật không có quy định rằng bị can, bị cáo kêu oan thì luật sư không được gặp bị cáo trong giai đoạn điều tra hay trước khi mở phiên tòa. Vì vậy, việc ban hành văn bản của tòa án đã làm hạn chế việc luật sư được gặp thân chủ. Điều này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của bị cáo trước phiên xét xử" - LS Nông phân tích thêm.

SONG MAI