'Vua hài đất Bắc' Xuân Hinh: Nghệ thuật là không được 'treo đầu dê, bán thịt chó'

Ăn ngô, ăn khoai thì cần gì lồng lộn trên truyền thông

- Gameshow truyền hình hiện nay vẫn được cho là nơi hâm nóng tên tuổi nghệ sĩ, sao anh vẫn “lạnh nhạt”?

- Tôi đã ở tuổi đời và tuổi nghề lâu năm, có “nóng” hơn nữa cũng chẳng để làm gì. Tôi giờ ăn ngô với khoai lang cũng xong nên không có nhu cầu, không cần nóng, không cần lạnh. Mình cũng lớn tuổi rồi, cứ lồng lộn trên vô tuyến truyền hình người ta lại bảo bố tranh ăn với con. Nói chung, tôi là người dễ tính, sao cũng được, miễn là mình luôn được nhởn nhơ, chả áp lực gì.

- Vậy không phải vì cát-sê truyền hình không nhiều?

- Từ trước đến giờ tôi diễn trên tất cả các chương trình truyền hình đều không đòi tiền. Thật ra, các đơn vị tổ chức gameshow vẫn mời nhưng tôi đều phải từ chối. Vì tôi không có thời gian, thêm vào đó là kịch bản khiến tôi chưa ưng.

Tôi lại là người cẩn thận, luôn cố gắng làm mọi thứ cho nó đẹp nhất, tốt nhất. Nhưng giờ kịch bản rất khó, với lại mình giờ còn hát văn hát xẩm. Mình là người tham, đứng núi nọ trông núi kia cao, đi đến chỗ này lại muốn chỗ kia, nên rất khó.

- Người ta đồn, Xuân Hinh là người chăm “cày” nhất, anh có thể tiết lộ năm vừa qua anh diễn được bao nhiêu show?

- Nếu chỉ tính sơ sơ thì năm nay, tôi có gần 200 buổi diễn, trong đó riêng Bắc Ninh quê tôi đã gần 100 buổi, diễn khắp huyện, xã, thôn, xóm.

Tôi cứ đi diễn cho bà con nông thôn. Thời gian rảnh thì đi tập thể dục. Tới đây, tôi còn đi tập gym cho người đẹp lên vì có thể lại đóng vai Thạch Sanh đóng khố (Cười).

- Thế còn thông tin, cát-sê của Xuân Hinh phải đủ 100 triệu đồng mới diễn, không đủ thì sẽ không nghỉ?

- Ai nói thế, nếu cao hơn thì sao (Cười lớn). Tôi nói thật, tôi là người dại gái, toàn lấy tiền mang cho gái đấy. Tiền đối với tôi không quan trọng. Khi đi diễn, thấy show mà không có khán giả hoặc mưa gió không ai xem là tôi không hỏi cát-sê. Không cần phải xin tôi cũng tự động gọi đến để cho tiền, thế nên ai gặp tôi cũng vui vẻ.

Quan trọng đối với tôi, nghệ thuật là không được phép “treo đầu dê, bán thịt chó” thì khán giả sẽ thương.

- Nhiều nghệ sĩ than vãn, khi đi diễn tỉnh, hội chợ, họ hay gặp phải sự cố như bị sàm sỡ, bị ném chai lọ, anh thì sao?

- Nói thật, tôi diễn chả bao giờ có đội bảo vệ, khán giả luôn yêu quý, chưa ai có phản ứng gì. Nhưng sàm sỡ là cũng có. Có lần hàng chục người, cả đàn ông đàn bà nhảy vào hôn. Tôi phải phải dặn: “Thôi cứ bình tĩnh hôn thôi”. Tôi ở tuổi này nhưng vẫn được nhiều khán giả nữ thích lắm đấy (Cười).

NSƯT Xuân Hinh trong một tiết mục tuồng cổ

Chưa bao giờ dám to tiếng với vợ

- Anh “chạy show” nhiều, thường xuyên phải di chuyển và vắng mặt ở nhà, vợ anh có phàn nàn gì không?

- Thật ra, bao năm nay, tôi đi công tác cũng nhiều. Nhưng, tôi may mắn khi có một “hậu phương” rất vững. Vợ tôi khá hiểu tính chồng, và không bao giờ cằn nhằn điều gì cả. Thú thật, tôi sợ nhất đàn bà nói nhiều.

Tôi lấy vợ gần 30 năm nay, nhưng chưa bao giờ “dám” to tiếng với cô ấy một câu (Cười). Tôi luôn tôn trọng vợ, bởi cô ấy là người yêu thương, nấu nướng, chăm lo cho sức khỏe của mình. Đêm 30 Tết năm nào tôi cũng tự hỏi xem, năm qua mình có làm gì khiến vợ phật lòng không, để còn điều chỉnh. Vợ tôi là người dân phố cổ, nhà có kinh tế, nên cô ấy không cần tiền, mà chỉ cần chồng con thôi.

- Trong giới nghệ sĩ, Xuân Hinh cũng nổi tiếng rất hay “nịnh” vợ. Có phải vì anh rất sợ vợ không?

- Không hề có chuyện đó! Chúng tôi tôn trọng nhau thôi. Cô ấy ở nhà chăm sóc gia đình và rất hợp với các con. Nhà tôi thường chia hai phe, ba mẹ con một phe và tôi một phe. Nói vui thế thôi, chứ tôi thấy biết ơn vì cô ấy đã chăm sóc cho hai con khôn lớn. Giờ đây, hai cháu đã trưởng thành và biết thương yêu, chăm sóc bố mẹ.

Mong muốn mở lớp đào tạo miễn phí thế hệ trẻ

- Cho đến thời điểm này, anh vẫn được khán giả và truyền thông gọi là “Vua hài đất Bắc”, vậy anh có ý định chuyển sang hướng đào tạo thế hệ trẻ?

- Điều này cũng là mong ước lớn nhất của tôi lúc này. Tôi muốn mở một lớp dạy về văn hóa dân tộc, mời các thầy giỏi nhất của bộ môn quan họ, chèo, chầu văn, xẩm đến làm giảng viên. Lớp học sẽ hoàn toàn miễn phí, để giúp những em có năng khiếu nghệ thuật nhưng hoàn cảnh khó khăn, không có kinh phí theo học chuyên nghiệp.

Tôi đã ăn lộc của tiền nhân, giờ đã đến lúc phải trả lại. Công việc đầu tiên sẽ là đào tạo và truyền nghề. Hướng hài kịch bây giờ đã thay đổi, hài hiện đại lên ngôi, trong khi hài dân gian ít khán giả hơn. Vì thế tôi rất muốn phát triển yếu tố dân gian trong hài.

- Khoảng thời gian trước, hài của mình thiên về dân gian nhưng xu hướng của hài giờ đã thay đổi, thay bằng những kiểu hài hiện đại hơn. Là một người gắn bó với hài dân gian nhiều năm, anh nghĩ sao về điều này?

- Các cụ ngày xưa để lại các tác phẩm hề chèo rất kinh điển, thâm thúy. Muốn diễn được cu sứt, hề mồi… phải dày công tập hành hát hò nhịp phách, chứ không ai vào 5-10 phút có thể làm được. Nhưng các cụ để lại cho cái nhà tranh, mình phải làm ra cái nhà trăm tầng. Bố mẹ cho 1 sào ruộng, mình phải làm ra 1 mẫu ruộng chứ cứ gặm cái sào ruộng ấy ăn thì hỏng. Xu thế bây giờ đã khác, ngày xưa băng đĩa thịnh hành giờ cũng không được nữa rồi. Thế mình phải làm thế nào?

Tôi diễn hài dân gian, nhưng tôi phả cái hơi thở hiện đại vào. Bây giờ khán giả xem các tác phẩm dân gian, nghe hát đặt xịt dân tộc nhưng vẫn phải có hơi thở hiện đại, phải có những nét mới. Chính cái mới cũng là cách giúp khán giả tiếp cận được dòng dân gian đó.

- Theo anh, yếu tố nào quyết định được thành công của một nghệ sĩ hài?

- Năng khiếu là yếu tố rất quan trọng trong nghệ thuật hài. Làm hài phải có duyên trời cho, nếu không có năng khiếu thì nên đi làm việc khác, chứ nếu có cố cũng không thành cái gì được.

- Cảm ơn Nghệ sĩ Ưu tú Xuân Hinh!

Lan Tường (Thực hiện)