Vực dậy hợp tác xã nông nghiệp cần yếu tố con người

Hợp tác xã Tân Thành được hỗ trợ nhiều về chính sách thành lập mới, được tiếp cận nguồn vốn, được tạo điều kiện hợp đồng với lao động có trình độ về làm việc tại hợp tác xã

Loay hoay hoạt động cầm chừng

HTX Tân Thành thành lập với định hướng cung cấp giống cây trồng, vật tư nông nghiệp và bao tiêu đầu ra sản phẩm cho thành viên. HTX được Nhà nước hỗ trợ rất nhiều trong quá trình thành lập. Vấn đề lớn nhất của HTX hiện nay là con người. Ban Giám đốc đa phần là nông dân, tuổi tác khá cao, chỉ sợ không đáp ứng yêu cầu của công việc”.

Ông Trần Ngọc Sung - Giám đốc HTX Tân Thành, huyện Thủ Thừa

Tôi cùng nhiều nông dân nghĩ rằng, phải liên kết sản xuất số lượng lớn thì mới phát triển được, còn sản xuất manh mún, nhỏ, lẻ thì rất khó. Vì vậy, tôi tham gia hợp tác xã”.

Ông Nguyễn Hữu Tâm - nông dân ấp 3, xã Tân Thành, huyện Thủ Thừa

Hiện nay, thành viên HTX rất ý thức trong việc sản xuất rau an toàn, đạt chứng nhận VietGAP. Ngoài việc HTX hỗ trợ kỹ thuật, cung cấp danh mục thuốc được phép sử dụng thì thành viên cũng hiểu, sản xuất sạch mang lại hiệu quả cao, bền vững và hơn hết là bảo đảm sức khỏe người sản xuất. Khi nhận rau của các thành viên, chúng tôi luôn kiểm tra mẫu, đối tác cũng thường xuyên kiểm ngẫu nhiên - đây là cách nhắc nhở thành viên HTX trong quá trình sản xuất”.

Ông Nguyễn Hoàng Oanh - Trưởng ban Kiểm soát HTX Rau an toàn Phước Hòa, huyện Cần Đước

Được thành lập từ năm 2018, HTX Dịch vụ nông nghiệp (DVNN) Bình Quới (huyện Châu Thành) có 36 thành viên nhưng chỉ hoạt động cầm chừng. Cuối mỗi năm, HTX chia cổ phần cho thành viên được vài trăm ngàn đồng! Đó là thực trạng của phần lớn các HTX nông nghiệp trên địa bàn tỉnh hiện nay. Đến tháng 4/2020, toàn tỉnh có 192 HTX nông nghiệp, tuy nhiên theo đánh giá của Liên minh HTX tỉnh, năng lực hoạt động của các HTX còn yếu, không đều, thiếu tính ổn định. Một số HTX tồn tại chỉ mang tính hình thức,
không hoạt động.

Châu Thành có 13 HTX báo cáo hoạt động “có lãi” 2 năm liên tục nhưng trên thực tế, chỉ một vài HTX tìm được đầu ra cho sản phẩm; còn lại hầu hết đều hoạt động cầm chừng, mức lãi hàng năm không đáng kể. HTX DVNN Bình Quới hoạt động chủ yếu là cung cấp vật tư nông nghiệp cho thành viên. Tuy nhiên, vì không có nguồn vốn, kho hàng nên thành viên phải mua theo hình thức đặt trước số lượng sản phẩm, HTX liên hệ, đưa về tận nhà theo yêu cầu. Ngoài ra, Ban Giám đốc HTX còn cố gắng đấu thầu thi công các công trình giao thông nông thôn tại địa phương để có được nguồn thu cho HTX. Với những nỗ lực đó, mỗi năm, HTX có đủ kinh phí duy trì hoạt động và chia cho thành viên vài trăm ngàn đồng.

Chủ tịch Hội đồng Quản trị, Giám đốc HTX DVNN Bình Quới - Nguyễn Xuân Lập cho biết: “Khó khăn lớn nhất của HTX là chưa tìm được đầu ra cho thanh long. Nếu tạo lập được chuỗi liên kết từ sản xuất đến phân phối thì tốt quá!”. Tuy nhiên, tìm đầu ra cho thanh long thực sự là một “thách thức” với HTX Bình Quới. Không cạnh tranh được với thị trường khắc nghiệt, không có đủ nguồn vốn và con người để vận hành HTX, không bảo đảm được sự đồng đều trong chất lượng, mẫu mã sản phẩm của các thành viên nên Ban Giám đốc HTX tạm thời vẫn duy trì hoạt động ở mức vừa đủ chi phí trang trải như hiện tại. Trong khi đó, Trung ương đến địa phương có nhiều chính sách hỗ trợ, luôn sẵn sàng “trải thảm” để các HTX tham gia.

Yếu tố còn thiếu là con người

Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh - Đặng Minh Hải nhận định: “Một trong những hạn chế của các HTX hiện nay là năng lực quản lý, điều hành của ban quản lý còn hạn chế, thiếu chuyên môn, nghiệp vụ, nhiều hội đồng quản trị chưa tâm huyết gắn bó lâu dài với HTX, chưa phát huy hết nội lực và chưa tự thân vận động vươn lên”.

Tiếp nhận lại HTX Rau an toàn Phước Hòa (huyện Cần Đước) năm 2009, Chủ tịch Hội đồng Quản trị, Giám đốc HTX - Kiều Anh Dũng đối mặt với không ít khó khăn. Khi đó, HTX rơi vào khủng hoảng về các vấn đề liên quan đến tài chính khiến lòng tin của thành viên giảm sút, nhiều người xin ra khỏi HTX. Các đối tác làm ăn cũ không còn. Trên nền tảng các thành viên còn lại đang sản xuất theo hướng an toàn, ông Dũng cùng Ban Giám đốc HTX tìm mọi cách để có được đầu ra cho sản phẩm. Ông cùng Ban Giám đốc lặn lội “gõ cửa” nhiều bếp ăn, doanh nghiệp để tiếp thị sản phẩm rau an toàn của HTX. Phải mất hơn 2 năm, mọi hoạt động dần đi vào ổn định khi HTX thu mua được hầu hết lượng rau của thành viên sản xuất.

Hiện nay, Hợp tác xã Rau an toàn Phước Hòa ký được hợp đồng tiêu thụ ổn định với một số doanh nghiệp, siêu thị, bếp ăn tại Long An và TP.HCM

Hiện nay, HTX ký được hợp đồng tiêu thụ ổn định với một số doanh nghiệp, siêu thị, bếp ăn tại Long An và TP.HCM. Thành viên sản xuất theo kế hoạch do HTX đưa ra. Chất lượng sản phẩm tương đối đồng đều vì hầu hết thành viên đều sản xuất theo chuẩn VietGAP. HTX thu mua rau của thành viên với giá cao hơn thị trường (cơ bản bao tiêu khoảng 80-90% sản lượng rau của thành viên HTX), bán vật tư nông nghiệp và tư vấn, hỗ trợ kỹ thuật, nguồn vốn khi thành viên cần. Theo ông Dũng, hiện tại, bình quân mỗi năm, HTX thu được trên 20 tỉ đồng. Ông cho rằng, HTX có được thành công như hiện tại là nhờ yếu tố con người. Ban Giám đốc HTX phải là những người tâm huyết, vì lợi ích chung của HTX.

Hiện nay, những chính sách hỗ trợ về vốn, mặt bằng, kỹ thuật không thiếu nhưng nhiều HTX vẫn loay hoay vì không dám tận dụng nguồn vốn vay phát triển sản xuất, kinh doanh trong điều kiện kinh tế khó khăn. Một số HTX khác lại có tình trạng “nhập nhằng” giữa HTX và “công ty gia đình”. Đã có trường hợp HTX rơi vào khủng hoảng vì sự không trung thực của chủ tịch hội đồng quản trị, giám đốc HTX.

Tổ chức HTX chính là hướng đi đúng đắn nhằm liên kiết sản xuất, tạo ra sản phẩm an toàn, chất lượng, đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường. Tuy nhiên, để làm được điều đó, cần có nguồn nhân lực đủ tâm, đủ tầm để vận hành các HTX hoạt động hiệu quả. Nếu HTX được thành lập một cách ồ ạt theo chỉ tiêu, yêu cầu mà thiếu nhân tố con người thì vẫn không phát huy được hiệu quả./.

Phương Phương

Nắm được thực trạng, những khó khăn của các HTX trên địa bàn, UBND huyện Châu Thành (huyện có đủ HTX trên 13 xã, thị trấn) đã thành lập Tổ kiểm tra, củng cố hoạt động của HTX trên địa bàn do Phó Chủ tịch UBND huyện - Võ Thanh Hồng làm Tổ trưởng. Tổ sẽ chịu trách nhiệm kiểm tra, rà soát, củng cố tình hình hoạt động các HTX trên địa bàn, bảo đảm hoạt động hiệu quả và đúng luật.

Theo báo cáo đánh giá của Liên minh HTX tỉnh, số lượng cán bộ quản lý HTX tính đến ngày 31/12/2019 là 780 người, trong đó, cán bộ quản lý có trình độ sau đại học 0,65%; cao đẳng, đại học chiếm 11,5%; sơ cấp, trung cấp chiếm 11% và còn lại là cán bộ quản lý HTX có trình độ THPT và THCS.