Vững bền thành lũy tình người

Được nhìn nhận là một tính cách nổi bật của người Việt, trong suốt chiều dài lịch sử dân tộc, tinh thần ấy đã trở thành thứ “thành lũy” đặc biệt, làm nên sức mạnh giúp dân tộc Việt Nam đứng vững trước bao thách thức của thiên tai, địch họa.

Đoàn Thanh niên quận Hà Đông trao gạo cho người có hoàn cảnh khó khăn. Ảnh: Quang Thái

Ấm áp nghĩa đồng bào

Theo khảo sát của Tổ chức Dalia Research (Đức) tại 45 quốc gia và vùng lãnh thổ ở khắp các châu lục vừa được công bố, Việt Nam có tỷ lệ người dân tin tưởng vào các biện pháp ứng phó với dịch Covid-19 của Chính phủ cao nhất thế giới. Kết quả này không bất ngờ, bởi thời gian qua bạn bè quốc tế được chứng kiến sự đồng lòng và tinh thần "tương thân, tương ái" từ Chính phủ cho đến người dân trong phòng, chống dịch bệnh.

Tinh thần ấy có sức lan tỏa lớn lao, góp phần thổi bùng lên "ngọn lửa" nhân văn trong mỗi con người. Từ "ngọn lửa" ấy, những tấm lòng nhân ái xuất hiện, lan tỏa khắp từ Bắc chí Nam. Trên quy mô rộng, các cấp, ngành, địa phương, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể đã nhanh chóng vào cuộc. Có thể nói, cả hệ thống chính trị từ Trung ương tới địa phương đều đồng lòng, chung tay với các hoạt động ủng hộ thiết thực, đơn cử như cán bộ, công chức, viên chức Thủ đô đã ủng hộ một ngày lương, qua đó trao hàng chục tỷ đồng cho Quỹ phòng, chống dịch Covid-19 thông qua Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố Hà Nội.

Nhiều chương trình chung tay phòng, chống dịch Covid-19 được phát động thông qua Mặt trận Tổ quốc các cấp, từ đó, một khối lượng lớn vật tư, trang thiết bị y tế đã được chuyển miễn phí đến các cơ quan, đơn vị và người dân... Nhiều biện pháp ngăn ngừa dịch bệnh như vệ sinh khử trùng, tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng đã được các cấp hội phụ nữ, đoàn thanh niên... tích cực thực hiện. Bằng trái tim nhạy cảm của mình, các văn nghệ sĩ góp sức bằng những tác phẩm tuyên truyền phòng, chống dịch. Bằng cơ sở vật chất, nhiều doanh nghiệp gác lại hoạt động sản xuất thường kỳ, nhập nguyên liệu để may khẩu trang cung cấp miễn phí. Cùng lúc ấy, ở tuyến đầu chống dịch, hình ảnh những bác sĩ in hằn vết khẩu trang, mồ hôi ướt sũng trong bộ đồ bảo hộ, kính nhòe đi, tạm gác lại tình thân và những giây phút quây quần bên gia đình để “trực chiến”, tiếp xúc, chăm sóc người nhiễm và nghi nhiễm Covid-19. Cán bộ, chiến sĩ biên phòng, lực lượng an ninh và đội ngũ tình nguyện viên ngày đêm canh chốt bảo vệ sự an toàn và sức khỏe của người dân... Những hình ảnh đó đã để lại cảm xúc yêu thương, trân trọng trong mỗi người, góp phần lan tỏa lòng nhân ái trong cộng đồng...

Khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị 16/CT-TTg về thực hiện các biện pháp cấp bách phòng, chống dịch Covid-19, trong đó có yêu cầu dừng mọi hoạt động kinh doanh, khó khăn về kinh tế càng lớn hơn, thì đó cũng là lúc mỗi ngày lại có thêm nhiều hoạt động thiện nguyện. Những dòng chữ “Ai cần cứ đến lấy...”, “Nếu khó khăn hãy nhận một phần thực phẩm mỗi ngày/ Nếu bạn ổn xin nhường cho người khác”; “Không sợ hết, xin chỉ lấy đủ dùng, cùng chia sẻ để vượt qua dịch bệnh”... xuất hiện ở nhiều nơi. Những “siêu thị 0 đồng”, “cây ATM gạo”, bữa ăn miễn phí... nối nhau xuất hiện tại nhiều địa điểm khác nhau ở Thủ đô và nhiều tỉnh, thành phố, như một cách lan tỏa tình yêu thương, khơi dậy ý thức chung tay vì cộng đồng.

"Tôi chỉ có cái tâm thôi, còn lại là mọi người giúp đỡ", ông Nguyễn Mạnh Hùng, Chủ tịch Hội đồng Quản trị kiêm Tổng Giám đốc Thái Hà Books đã nói như vậy, sau khi được chứng kiến tinh thần đùm bọc của người dân chưa bao giờ trỗi dậy mạnh mẽ đến thế. “Cây ATM gạo” của ông nhờ có tinh thần "tương thân, tương ái" mà cứ vơi lại đầy; nhiều Mạnh thường quân chở gạo đến góp, chung sức với ông giúp đỡ người nghèo. Còn ông Phạm Duy Hưng, Phó Tổng Giám đốc Apec Group, doanh nghiệp khởi xướng dự án “Siêu thị Hạnh Phúc 0 đồng” cho rằng, sức mạnh của tinh thần "tương thân, tương ái" sẽ luôn đem lại sự tử tế, lan tỏa yêu thương trong cộng đồng: “Chúng ta, những người bé nhỏ trong một xã hội rộng lớn, dù vòng tay có rộng, có bao la đến đâu cũng chẳng thể vươn dài đủ để giúp đỡ tất cả nếu thiếu tinh thần "tương thân, tương ái" của cộng đồng. Một chút sẻ chia, dù là nhỏ nhất cũng không bao giờ là thừa thãi”. Ông tin rằng những “cơn gió nhỏ” sẽ trở thành “cơn bão lớn” khi cả xã hội cùng chung tay.

Và như thế, khi cả một hệ thống chính trị và người dân đồng lòng vì cái chung, tất cả sẽ tạo nên một “phòng tuyến toàn dân” mà cơ chế hoạt động được "kích hoạt" bởi nghĩa đồng bào.

Tạo nên thành lũy vững chắc

Gia đình bà Trần Thị Tới (quận Hai Bà Trưng) phát miễn phí bánh bao, bánh mì… cho những người có hoàn cảnh khó khăn. Ảnh: Quang Thái

Từ những gì đã và đang diễn ra, có thể nói gì thêm về tinh thần "tương thân, tương ái"? Làm sao để tinh thần ấy luôn sôi nổi, nâng bước dân tộc?

Ngược dòng thời gian, có thể thấy tinh thần "tương thân, tương ái" đã có sẵn trong huyết quản của người Việt, tồn tại trong những câu ca dao, tục ngữ dân gian: “Nhiễu điều phủ lấy giá gương/ Người trong một nước phải thương nhau cùng”, “Thương người như thể thương thân”, “Một con ngựa đau cả tàu bỏ cỏ”... Những câu chuyện, hình ảnh về tình người trong cuộc chiến chống dịch Covid-19 còn mang âm hưởng của nhiều cuộc kháng chiến chống quân xâm lược diễn ra trong suốt chiều dài lịch sử đất nước. Ra đời từ nhu cầu ứng phó với thách thức của tự nhiên, xã hội như vậy, nên khi thử thách qua đi, tinh thần vì cộng đồng, vì cái chung ấy rất dễ có sự nhạt nhòa, thậm chí “ruộng ai người nấy đắp bờ”... Thêm vào đó là tính ỷ lại tập thể, lợi dụng lòng nhân từ để mưu lợi cá nhân. Nhà báo Phạm Thanh Hà, Tổng Biên tập tạp chí điện tử Phụ nữ mới từng cảnh báo về những hạn chế của “cây ATM gạo”, rằng ý tưởng tốt là chưa đủ, cần nắm bắt đầy đủ thực tế. Phát gạo, dù thế nào, cũng giống như việc phát chẩn ngày xưa, tất yếu nảy sinh nguy cơ giành giật hay khởi dạ tham lam, cũng bởi có người nghĩ rằng mình phải lấy hơn phần người khác...

Chính vì thế, để tinh thần “tương thân, tương ái” luôn được duy trì, bồi đắp, theo GS.TS Nguyễn Ngọc Phú, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội Khoa học Tâm lý - Giáo dục Việt Nam: "Trước hết, cần phải đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giúp cho mỗi người dân ý thức rõ "tương thân, tương ái" là giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc Việt Nam ta, đã là người dân đất Việt thì ta phải có trách nhiệm giữ gìn, phát huy, nhân rộng trong cộng đồng. Tiếp đó, trong bối cảnh hiện nay, phải chuyển tinh thần vì cộng đồng từ sự “ứng phó” thành trách nhiệm công dân với cộng đồng, với xã hội thông qua giáo dục tổng thể trong nhà trường, trong gia đình và ngoài xã hội. Cuối cùng, phải biết tận dụng nhiều hình thức để chuyển tải thông điệp "tương thân, tương ái" tới mỗi người thông qua hoạt động của Đoàn Thanh niên, Hội Phụ nữ, các tổ chức quần chúng. Các biện pháp trên cần được tiến hành thường xuyên và phải được hâm nóng một cách có ý thức thông qua các đợt lễ kỷ niệm chung của đất nước và của riêng các tổ chức xã hội".

Như vậy là cùng với lòng nhân ái được trao truyền qua nhiều thế hệ, những đòi hỏi của cuộc sống mới hôm nay về văn hóa ứng xử, về nếp sống văn minh cũng có ý nghĩa tiếp sức, nuôi dưỡng phẩm chất quan trọng này. Từ đây, chúng ta nhận ra và có thêm niềm tin rằng, dù ở cuộc chiến chống lại dịch bệnh hay bất cứ cuộc chiến cam go và ngặt nghèo nào, con người Việt Nam vẫn lựa chọn đứng cùng nhau, đồng lòng, chung tay cưu mang, chia sẻ để cùng nhau tạo nên thành lũy vững chắc. Truyền thống đoàn kết, đùm bọc từ cội nguồn này đã liên tục được bồi đắp và phát huy mạnh mẽ qua các thời kỳ lịch sử dân tộc, tiếp sức cho đồng bào ta vượt lên thách thức từ thiên nhiên, đẩy lùi những nguy cơ phá hoại của thù trong, vững vàng trước sóng gió, sự đe dọa của giặc ngoài và góp phần hàn gắn những rạn nứt, thương đau, tạo nguồn sức mạnh lớn lao đưa dân tộc ta vững vàng tiến về phía trước.

“Dịch Covid-19 khiến người lao động tự do gặp khó khăn, vì thế, cán bộ, đảng viên Trường Đại học Kinh tế quốc dân đã quyết định trích một tháng tiền ăn trưa để xây dựng “Cây gạo - NEU” nhằm chung tay hỗ trợ đồng bào. Ban đầu “Cây gạo - NEU” chỉ định phát 15 tấn trong 15 ngày nhưng không ngờ bà con đến nhận gạo rất đông, rồi nhiều nhà hảo tâm cũng mang gạo đến ủng hộ. Có tham gia phát gạo trực tiếp mới thấy tinh thần “tương thân, tương ái” của người Việt Nam rất lớn. Trong những người mang gạo đến ủng hộ “Cây gạo - NEU” còn có cả học sinh nhỏ tuổi; có những người đi ngang qua, thấy chương trình này ý nghĩa đã mua vội thùng mì đặt ở bàn rồi đi ngay, không để lại tên tuổi hay địa chỉ; có người luộc sẵn ở nhà 1.200 quả trứng rồi chia sẵn vào từng túi nhỏ, mỗi túi 5 quả, mang đến tận nơi nhờ nhà trường phát cho bà con... Càng trong hoạn nạn, gian khó tinh thần yêu thương đùm bọc nhau của người Việt Nam càng tỏa sáng...".

Hoàng Lan