Vùng Châu thổ Cửu Long hành động vì tương lai xanh

Không chỉ xói lở bờ sông, bờ biển, những năm gần đây vùng ĐBSCL còn liên tiếp ghi nhận các điểm sạt lở kênh, rạch nội đồng. Vụ sạt lở vào đầu tháng 5/2025 vừa qua tại phường Thới Long, TP. Cần Thơ đã làm tuyến đường nông thôn rộng 4m, dài gần 50m vừa được nâng cấp không lâu bị sụp trong đêm, khiến người dân hoảng hốt, bất an.

Bà Văn Thị Bé Bảy, phường Thới Long, TP. Cần Thơ nhớ như in vụ sạt lở và cảm thấy bất an trước những tác động của thiên nhiên.

"Tối tôi ngủ không được sau nghe mấy cây dừa nó nghiêng bắt đầu mấy trái dừa ở trên rụng, tôi mở cửa không được tôi đứng tôi dòm, thấy cát từ từ sụp. Hai vợ chồng mở cửa ra đứng đây rọi đèn thấy từ từ nó sụp xuống hết hồn luôn. Xe người ta chạy tới nói người ta đứng dòm, ở đó cũng vậy, rồi đến khoảng 5h sáng mấy người này mới hay, tôi với ông không ngủ tới sáng luôn", bà Bé Bảy chia sẻ.

Tuyến đường nông thôn ở phường Thới Long, TP. Cần Thơ bị sạt lở đầu tháng 5/2025

Báo cáo của Cục Quản lý Đê điều và Phòng, Chống thiên tai, Bộ NN&MT cho thấy, từ năm 2016 đến nay vùng ĐBSCL đã xuất hiện 812 điểm sạt lở với tổng chiều dài trên 1.210 km. Trong đó, sạt lở bờ sông với 688 điểm, tổng chiều dài khoảng hơn 751 km. Sạt lở bờ biển với 124 điểm, tổng chiều dài hơn 459 km, mức độ xói lở phổ biến 15-20m/năm, cá biệt có đoạn có thể lên 40-50 m/năm.

Những tác động từ BĐKH đã khiến hàng ngàn căn nhà của người dân trôi sông, tác động tiêu cực đến cuộc sống, sinh kế của hàng triệu người dân khu vực ven sông, ven biển. Đáng chú ý, mỗi năm vùng còn mất khoảng 250 ha rừng ngập mặn, đây được xem là “lá chắn” thiên nhiên để bảo vệ bờ biển và hệ sinh thái.

Những tác động từ BĐKH đã làm sập, ảnh hưởng đến hàng ngàn căn nhà của người dân

Hạn, mặn đến sớm và ngày càng khốc liệt!

Theo ông Tăng Quốc Chính, Cục Quản lý Đê điều và Phòng, Chống thiên tai, Bộ NN&MT, xâm nhập mặn ở ĐBSCL ngày càng gay gắt, xuất hiện sớm hơn 1–1,5 tháng và xâm nhập sâu hơn nhiều so với trước đây. Nếu như mức trung bình trước kia chỉ 30–35 km thì nay đã lên tới 80–90 km. Những đợt hạn, mặn lịch sử 2015–2016 và 2019–2020 đã ảnh hưởng đến hàng trăm nghìn hecta đất sản xuất, khiến hàng nghìn hộ dân thiếu nước sinh hoạt.

Ông Tăng Quốc Chính cho biết, trước những tác động của BĐKH, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo xây dựng Đề án phòng, chống sụt lún, sạt lở, ngập úng, hạn hán, xâm nhập mặn đến năm 2035, tầm nhìn đến năm 2050. Đề án tập trung xử lý sạt lở bờ biển Đông, biển Tây, các tuyến sông chính và di dời dân khỏi vùng nguy hiểm đến nơi an toàn.

"Xin ý kiến và báo cáo Chính phủ cơ chế đặc thù về xây dựng công trình bảo vệ bờ biển. Thì ở đây có chuyện là các khu vực sạt lở bờ biển mất đất đi, thì đất ở khu vực đã bị sạt lở này vẫn được coi là đất rừng thế nên việc xây dựng công trình theo hình thức đối tác công tư gặp rất nhiều khó khăn. Về giải pháp công trình tiếp tục củng cố, nâng cấp, hoàn thiện 15 hệ thống công trình, trong đó có 10 hệ thống công trình phòng chống xâm nhập mặn dọc bờ biển vùng ĐBSCL", ông Tăng Quốc Chính nói.

Xâm nhập mặn ở ĐBSCL ngày càng gay gắt, xuất hiện sớm hơn 1–1,5 tháng và xâm nhập sâu

Thích ứng là trụ cột bắt buộc, nhằm giảm thiểu mức độ dễ bị tổn thương và tăng cường khả năng chống chịu của tự nhiên trước các tác động không thể tránh khỏi của BĐKH. GS – TS Trần Thục, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu cho biết, ở ĐBSCL nếu áp dụng các giải pháp “cứng nhắc” dễ phản tác dụng. Thay vào đó, cần cách tiếp cận tổng hợp, kết hợp công trình đê, kè, hồ chứa, cảnh báo sớm với giải pháp dựa vào thiên nhiên trồng rừng ngập mặn chắn sóng, trả lại không gian cho lũ và phù sa, phát triển nông nghiệp thông minh, đa dạng hóa sinh kế.

"Giữa Hà Lan và ĐBSCL có sự tương đồng, chịu tác động từ biển nhưng sự khác biệt là Hà Lan diện tích nhỏ, trong khi đó ĐBSCL diện tích lớn. Như vậy, việc học tập Hà Lan cần có chọn lọc. Hiện nay, các công trình phòng chống thiên tai ở ĐBSCL chủ yếu là công trình cứng và biện pháp công trình. Các giải pháp phi công trình là tháo gỡ những rào cản để trả lại không gian cho lòng sông, cho phù sa về ĐBSCL", GS – TS Trần Thục nhấn mạnh.

Việc tranh thủ các nguồn vốn xanh, quỹ khí hậu toàn cầu và sự đồng hành của doanh nghiệp trong và ngoài nước là yếu tố quan trọng trong thích ứng với BĐKH tại Việt Nam. Bà Nguyễn Thị Hải Vân, Công ty Suntory PepsiCo Việt Nam cho biết, công ty đã triển khai các biện pháp giảm phát thải khí nhà kính trên toàn chuỗi giá trị và thực hiện từng bước với mục tiêu giảm 50% lượng phát thải vào năm 2030 và tiến tới đạt “Net Zero” vào năm 2050, thể hiện quyết tâm song hành cùng Chính phủ về ứng phó BĐKH và tăng trưởng xanh.

Theo bà Nguyễn Thị Hải Vân, trong thực hiện các cam kết giảm phát thải khí nhà kính và tăng trưởng xanh, việc khuyến khích sử dụng vật liệu tái chế đóng vai trò quan trọng trong chiến lược phát triển bền vững. Để thực hiện được mục tiêu, cần các chính sách hỗ trợ để đầu tư vào bao bì tái chế, đẩy nhanh quá trình triển khai các mô hình sản xuất thân thiện với môi trường và thúc đẩy kinh tế tuần hoàn.

"Ở Việt Nam hiện tại nguồn cung cấp nguyên liệu tái sinh trong thị trường nội địa rất là khan hiếm và cơ sở hạ tầng phục vụ tái chế chưa có, bởi vì cơ sở hạ tầng không đáp ứng được. Do đó công ty mong muốn có chính sách ưu đãi để doanh nghiệp có động lực kinh tế để chuyển qua nhựa tái sinh, thứ hai đối với nhựa tái sinh thay vì mình điều chỉnh 10%/năm thì mình điều chỉnh 2-3%/năm trong chu kỳ 30 năm tương ứng với cơ sở hạ tầng phục vụ tái chế, phục vụ tái sinh tại nguồn", bà Hải Vân cho biết.

Phục hồi hệ sinh thái “Lá chắn xanh” của Châu thổ Cửu Long!

Phục hồi hệ sinh thái “Lá chắn xanh” của Châu thổ Cửu Long

TS. Nguyễn Tuấn Quang, Phó Cục trưởng Cục biến đổi khí hậu - Bộ NN&MT cho biết, việc hoàn thiện thể chế chính sách về ứng phó với BĐKH, đặt trọng tâm vào nông nghiệp trung hòa carbon là chìa khóa để nâng cao sức cạnh tranh nông sản Việt. Hiện nay, Luật Bảo vệ môi trường 2020 được ban hành đã tạo hành lang pháp lý để Việt Nam từng bước tham gia vào sân chơi quốc tế về giảm phát thải khí nhà kính, thích ứng với BĐKH.

"Đặc biệt là hiện nay ở ĐBSCL chúng ta đang triển khai đề án 1 triệu hecta lúa phát thải thấp, chất lượng cao. Theo tính toán của Ngân hàng thế giới một năm nếu chúng ta thực hiện đầy đủ các biện pháp kỹ thuật thì có thể tạo ra lượng tín chỉ từ 5 đến 6 triệu tấn/năm, đây là một nguồn lực hết sức quan trọng, nếu chúng ta triển khai tốt cái đề án này thì mang lại hiệu quả cao cho người nông dân và đất nước", TS. Nguyễn Tuấn Quang nói.

Phạm Hải/VOV-ĐBSCL