Vướng khung pháp lý, gian lận kinh doanh khí vẫn tồn tại

Đây là nội dung chính tại “Hội nghị Kinh doanh khí: Tiến tới khuôn khổ pháp lý toàn diện thúc đẩy kinh doanh và phát triển thị trường” do Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương), Viện Nghiên cứu Chiến lược thương hiệu và cạnh tranh, Hiệp hội Gas Việt Nam tổ chức ngày 30/11 tại Hà Nội.

Toàn cảnh Hội nghị. Ảnh: Khắc Kiên

Gian lận nhiều, khó kiểm soát

Báo cáo của Hiệp hội Gas Việt Nam nêu rõ, dù hệ thống văn bản pháp lý về kinh doanh khí đã được thiết lập tương đối đầy đủ nhằm điều chỉnh các chủ thể tham gia kinh doanh khí, giúp cơ quan quản lý Nhà nước từ Trung ương, địa phương và doanh nghiệp kinh doanh khí có cơ sở triển khai, áp dụng, góp phần quan trọng đưa thị trường mặt hàng khí vào nền nếp, bảo đảm an toàn cho người tiêu dùng và xã hội.

“Hoạt động kinh doanh khí hiện nay còn có các trường hợp thiếu sự hợp tác kinh doanh, cạnh tranh không lành mạnh, có những hành vi vi phạm pháp luật, lừa dối người tiêu dùng gây thiệt hại về kinh tế, về tài sản, về uy tín của doanh nghiệp khác” - báo cáo chỉ ra.

Đơn cử, chiếm đoạt chai LPG của chủ sở hữu chai LPG, san chiết trái pháp luật vào chai của chủ sở hữu; vi phạm quy định về nhãn hiệu hàng hóa, nhãn hàng hóa của các doanh nghiệp có uy tín trong san chiết LPG. Ngoài ra, bằng nhiều thủ đoạn, một số đơn vị kinh doanh không đăng ký kinh doanh hoặc kinh doanh khi không đủ điều kiện…

Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải chia sẻ tại hội nghị. Ảnh: Khắc Kiên

Đề nghị tăng mức phạt, bổ sung điều phạt trạm chiết, xử lý nghiêm và đúng quy định pháp luật đối với hành vi chiết nạp lậu, buôn bán hàng giả mạo nhãn hiệu hàng hóa, niêm mảng co, tem chống giả, bao bì hàng hóa. Nếu đã bị xử phạt vi phạm hành chính mà còn tái phạm thì phải bị xử lý Hình sự về tội xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp, chứ không phải là tiếp tục xử phạt vi phạm hành chính và vẫn tiếp tục hoạt động, thậm chí hoạt động lén lún trong thời gian bị đình chỉ hoạt động.

Bà Nguyễn Thị Hạnh (Công ty TNHH Totalgaz Việt Nam)

Từ thực tiễn hoạt động, bà Nguyễn Thị Hạnh (đại diện Công ty TNHH Totalgaz Việt Nam) cho hay, về hành vi sản xuất tem chống giả, niêm màng co giả gắn lên LPG chai, song mỗi cơ quan quản lý tại địa phương lại tiến hành xử phạt vi phạm hành chính bên vi phạm căn cứ vào các quy định pháp luật khác nhau. Cụ thể như tại các Nghị định 98/2020/NĐ-CP ngày 26/08/2020 quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ người tiêu dung; Nghị định 99/2020/NĐ-CP ngày 26/08/2020 quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực dầu khí, kinh doanh xăng dầu và khí; Nghị định 99/2013/NĐ-CP ngày 29/08/2013 quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực sở hữu công nghiệp. Việc áp dụng các quy định pháp luật khác nhau dẫn đến hình thức xử phạt bổ sung và biện pháp khắc phục hậu quả hoàn toàn khác nhau.

“Thiếu sót” trong hệ thống pháp lý

Sau gần 20 năm kinh doanh mặt hàng gas hình thành và phát triển tại Việt Nam, Chính phủ quản lý Nhà nước bằng việc ban hành Nghị định số 107/2009/NĐ-CP ngày 26/11/2009 về kinh doanh khí dầu mỏ hóa lỏng, tiếp sau đó là Nghị định số 19/2016/NĐ-CP ngày 22/3/2016 về kinh doanh khí thay thế NĐ 107/NĐ-CP (thêm CNG và LNG); tiếp theo Nghị định số 77/2006 NĐ-CP ngày 1/7/2016, trong đó sửa đổi bổ sung một số quy định của Nghị định số 19/2016/NĐ-CP và hiện tại là Nghị định số 87/2018/NĐ-CP ngày 15/6/2018 thay thế Nghị định 19/2016/NĐ-CP đang có hiệu lực thi hành...

Toàn cảnh Nhà máy Điện - Khí Cà Mau của Petrovietnam.

Phó Chủ tịch Hiệp hội Gas Việt Nam Trần Minh Loan đánh giá, quản lý Nhà nước đối với hoạt động kinh doanh gas có những khó khăn, phức tạp cần tiếp tục xem xét, sửa đổi bổ sung để các quy định của pháp luật phù hợp nhất, ít vướng mắc nhất đối với thực tiễn sản xuất kinh doanh gas; ví dụ như việc quản lý nhà nước về quyền sở hữu, về nhãn hiệu... của chai LPG. Phó Chủ tịch Hiệp hội Gas Việt Nam đồng thời nhấn mạnh, vướng mắc một phần xuất phát từ những “thiếu sót” trong hệ thống pháp luật về kinh doanh gas.

Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước Hoàng Anh Tuấn cũng nhận định, hiện quy định đối với hệ thống phân phối còn chưa quy định đầy đủ, rõ ràng và cụ thể về các loại hình kinh doanh khí thuộc hệ thống phân phối, gây hiểu nhầm và lúng túng cho cơ quan quản lý và doanh nghiệp trong quá trình áp dụng; tình trạng một số doanh nghiệp kinh doanh LPG chiếm dụng trái phép chai LPG của các doanh nghiệp có uy tín, trong đó có nhiều chai LPG bị chiếm dụng, cắt tay xách, mài vỏ, không được kiểm định và đưa ra lưu thông trên thị trường có chiều hướng phức tạp và tinh vi hơn, tiềm ẩn nguy cơ gây mất an toàn, rò rỉ gas, cháy nổ, đe dọa trực tiếp tới tài sản, tính mạng người sử dụng.

“Hiện chưa có quy định cụ thể để các doanh nghiệp kinh doanh LPG chai, trạm chiết nạp LPG vào chai trong việc trao đổi, hoàn trả chai LPG hoặc hợp đồng thỏa thuận trao đổi chai LPG không được thực hiện nghiêm túc dẫn đến tình trạng chiếm dụng chai LPG, khó kiểm soát hoạt động kinh doanh” - Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước nói.

Cùng với đó, những khó khăn trong việc tuân thủ quy định về lập sổ theo dõi chai LPG, như việc quy định về lập sổ theo dõi chai LPG nhằm ngăn chặn tình trạng chiếm dụng chai LPG trên thị trường. Tuy nhiên, việc triển khai còn gây khó khăn trong doanh nghiệp do tuyên truyền, thiếu lộ trình áp dụng hợp lý, chưa có quy định ràng buộc các tổ chức, cá nhân có liên quan thực hiện,... Do vậy, hầu hết doanh nghiệp thuộc đối tượng điều chỉnh đã không tuân thủ, hoặc tuân thủ theo hình thức đối phó.

Sớm điều chỉnh để bình đẳng

Để kiểm soát tốt hoạt động kinh doanh khí, ông Trần Minh Loan kiến nghị, cơ quan quản lý cần tiếp tục sủa đổi, bổ sung hoàn thiện các quy định của pháp luật về quản lý hoạt động kinh doanh LPG và chế tài xử phạt hành vi vi phạm. Đồng thời, tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm hành vi vi phạm; các cơ quan có chức năng quan tâm, xem xét tiếp thu ý kiến, đề xuất của doanh nghiệp trong quá trình phát hiện, kiểm tra, xử lý vi phạm.

Nhà máy xử lý khí Dinh Cố của Petrovietnam.

Đặc biệt, trong quá trình xây dựng pháp luật, Hiệp hội mong các cơ quan có thẩm quyền quan tâm hơn, trao đổi với hiệp hội, với doanh nghiệp để xử lý những khó khăn, vướng mắc của doanh nghiệp để các quy định được ban hành phù hợp nhất có thể với thực tiễn hoạt động sản xuất, kinh doanh. Đồng quan điểm tăng cường các biện pháp xử phạt, bà Nguyễn Thị Hạnh cho hay, cần có hướng dẫn thống nhất áp dụng một nghị định để xử lý hành vi chiết nạp lậu, buôn bán hàng giả mạo nhãn thương hiệu... trong lĩnh vực kinh doanh khí.

Dưới góc độ quản lý, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải thông tin, căn cứ Nghị quyết số 55-NQ/TW của Bộ Chính trị, ngày 28/12/2020, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Đề án Phát triển thị trường năng lượng cạnh tranh. Theo đó, Đề án đã đưa ra cụ thể mục tiêu đối với thị trường khí “Từng bước xây dựng khung pháp lý làm cơ sở để triển khai mô hình kinh doanh cạnh tranh đối với hoạt động kinh doanh khí CNG, LPG vàLNG”. Đồng thời, xác định rõ lộ trình phát triển thị trường khí trong giai đoạn 2021 - 2025: “Xây dựng và hoàn thiện hành lang pháp lý làm cơ sở để triển khai quyền được thuê và sử dụng hạ tầng bên thứ ba bao gồm các quy định, quy chuẩn, tiêu chuẩn về kỹ thuật, thương mại, tài chính cần được hoàn thiện trước khi triển khai áp dụng”.

Thời gian qua, hệ thống văn bản pháp lý về kinh doanh khí đã được thiết lập tương đối đầy đủ. Dù vậy, Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải thẳng thắn, một số chính sách cần sớm được xem xét, điều chỉnh kịp thời cho phù hợp với thực tiễn, một số quy định cần được thay thế, điều chỉnh để đảm bảo tính khả thi và phù hợp với nhiệm vụ và mục tiêu của Đảng và Nhà nước đã giao.

Thời gian tới, sẽ cần bổ sung một chương về kinh doanh LPG chai và chai LPG. Trong đó, quy định rõ đối tượng, quyền và nghĩa vụ của các chủ thể tham gia kinh doanh, cung cấp dịch vụ kinh doanh chai LPG; điều chỉnh quy định yêu cầu lập sổ theo dõi chai LPG theo hướng tạo điều kiện thuận lợi cho thương nhân kinh doanh LPG chai dễ tuân thủ, hiệu quả và khả thi. Đồng thời, bổ sung các quy định nhằm làm rõ quyền và nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân liên quan đến hoạt động sản xuất, kiểm định, trao đổi chai LPG trên thị trường hiện nay.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải

Khắc Kiên