Vướng mắc nào khiến ngân hàng khó hút dòng vốn ngoại?

Trước thềm Đại hội đồng cổ đông (ĐHĐCĐ), câu chuyện bán vốn cho nước ngoài của một số ngân hàng đang được rất nhiều nhà đầu tư quan tâm.

Nhiều kế hoạch khủng

Theo kế hoạch, Vietcombank sẽ thực hiện phát hành riêng lẻ cho nhà đầu tư nước ngoài trong giai đoạn 2023 - 2024. Kế hoạch chào bán riêng lẻ 6,5% cổ phần đã được Vietcombank đưa ra từ năm 2019, song vẫn chưa thể hoàn tất. Trong đó, Ngân hàng dự kiến chào bán riêng lẻ 307,6 triệu cổ phiếu cho đối tác Mizuho Bank (46,1 triệu cổ phiếu) và các nhà đầu tư khác (261,4 triệu cổ phiếu).

Năm 2022, kế hoạch này lại được ban lãnh đạo của Vietcombank nhưng chưa được triển khai trong năm 2023 do điều kiện kinh tế vĩ mô chưa thuận lợi.

Tại ĐHĐCĐ thường niên 2023, ban lãnh đạo Vietcombank cho biết vẫn đang triển khai kế hoạch trên và Ngân hàng đang triển khai thuê tư vấn tài chính để hỗ trợ lựa chọn cổ đông nước ngoài, dự kiến kế hoạch sẽ hoàn thành trong giai đoạn 2023 – 2024.

MB chưa có cổ đông lớn, cổ đông chiến lược nước ngoài, trong khi tỷ lệ sở hữu tối đa nhà đầu tư ngoại được phép tại MB là 23,23%.

Tại Báo cáo thường niên gần nhất, MB cho biết hiện có 580 cổ đông nước ngoài, sở hữu tổng cộng 2,5 triệu cổ phiếu, tương đương 0,06% vốn điều lệ. MB chưa có cổ đông lớn, cổ đông chiến lược nước ngoài, trong khi tỷ lệ sở hữu tối đa nhà đầu tư ngoại được phép tại MB là 23,23%.

Theo ông Lưu Trung Thái, Chủ tịch MB, trong thời gian tới, Ngân hàng tiếp tục tìm kiếm nhà đầu tư chiến lược phù hợp để thực hiện chào bán thêm khoảng 60 triệu cổ phiếu theo hình thức riêng lẻ.

Dù chưa công bố chi tiết kế hoạch chào bán vốn ngoại, song năm 2023, BIDV cũng đã có kế hoạch tăng vốn bằng cách phát hành thêm 455 triệu cổ phiếu theo hình thức chào bán ra công chúng, hoặc chào bán riêng lẻ. Tuy nhiên, ĐHĐCĐ đã quyết định lùi thời gian thực hiện phương án tăng vốn sang năm 2024.

Một ngân hàng khác là LPBank cũng đang triển khai các bước trong kế hoạch phát hành riêng lẻ 300 triệu cổ phiếu cho nhà đầu tư nước ngoài, nâng tỷ lệ sở hữu tối đa lên 15,5% từ mức 5%.

Ông Jens Lottner, Tổng giám đốc Techcombank cho biết, ngân hàng này có thể “mở cửa” chào đón thêm nhiều nhà đầu tư nước ngoài trong quá trình tìm kiếm đối tác chiến lược dài hạn trong thời gian tới. Theo ông Jens, các nhà đầu tư nước ngoài đang nắm khoảng 22% cổ phần của Techcombank và có thể sở hữu thêm 8%.

Ngoài ra, nhiều nhà băng khác cũng đang xem xét kế hoạch huy động vốn thông qua bán cổ phần như: HDBank, Nam A Bank, SHB, SeABank…

PGS-TS. Nguyễn Hữu Huân, Trưởng bộ môn Thị trường tài chính (Trường đại học Kinh tế TP.HCM), cho rằng ngân hàng luôn là lĩnh vực được các nhà đầu tư nước ngoài quan tâm. Đáng chú ý là các nhà đầu tư Hàn Quốc, Thái Lan, Nhật Bản… đã thực hiện không ít thương vụ M&A thành công trong lĩnh vực ngân hàng Việt Nam. Các nước trên có sự tương đồng, gần gũi về vị trí địa lý, văn hóa với Việt Nam. Việc thu hút sự tham gia của nhà đầu tư chiến lược nước ngoài không chỉ thu hút thêm nguồn lực tài chính, mà còn là sự hỗ trợ về công nghệ, quản trị, đáp ứng các chuẩn mực quốc tế của các nhà băng.

Trong xu thế cạnh tranh về công nghệ giữa ngân hàng, Fintech diễn ra rất quyết liệt hiện nay, thì sự tham gia của các nhà đầu tư nước ngoài với tiềm lực mạnh về tài chính và công nghệ có ý nghĩa quan trọng. Nhờ đó, ngân hàng không chỉ tăng quy mô vốn, sức cạnh tranh, vốn ngoại còn giúp ngân hàng tái cấu trúc, tối ưu hóa chi phí, từ đó tăng thêm hiệu quả hoạt động.

Vẫn còn "rào cản"

Theo giới chuyên gia, dòng vốn ngoại sẽ tiếp tục chảy mạnh vào thị trường ngân hàng Việt Nam trong thời gian tới. Báo cáo Chiến lược Đầu tư năm 2024 của Công ty Cổ phần Chứng khoán Vietcap (VCSC) mới đây nhận định, các hoạt động huy động vốn sẽ mạnh hơn từ nửa cuối năm 2024. Trong đó, Vietcombank, BIDV và LPBank được kỳ vọng sẽ huy động vốn mới thông qua phát hành riêng lẻ với tổng giá trị ước tính là 64,9 nghìn tỷ đồng vào năm 2024.

VCSC dự báo với kỳ vọng kinh tế phục hồi trong năm 2024, cộng thêm môi trường lãi suất thấp, hoạt động huy động vốn từ phát hành cổ phiếu có thể thành công.

Tuy nhiên, vẫn có những nhận định cho rằng kế hoạch tiếp tục bán vốn cho nhà đầu tư nước ngoài của nhiều ngân hàng trong năm 2024 vẫn còn những rào cản. Trong đó, bên cạnh ảnh hưởng tiêu cực từ sự trầm lắng của thị trường vốn thế giới do chính sách thắt chặt tiền tệ, việc các nhà đầu tư ngoại chưa mặn mà với thị trường ngân hàng Việt Nam còn do vấn đề giới hạn tỷ lệ sở hữu.

Ông Dominic Scriven, nhà sáng lập, kiêm Chủ tịch điều hành Dragon Capital đánh giá, rào cản lớn nhất đối với các nhà đầu tư nước ngoài khi muốn tham gia ngân hàng Việt vẫn là việc hạn chế room cho nhà đầu tư nước ngoài tại một ngân hàng. Trong khi đó, không phải ngân hàng nào cũng còn nguyên room do đã bán vốn cho nhà đầu tư nước ngoài, nên cần xem xét nới room.

Theo quy định hiện nay, nhà đầu tư nước ngoài chỉ có thể sở hữu tối đa 30% vốn điều lệ của một ngân hàng thương mại cổ phần tại Việt Nam, trừ một số trường hợp đặc biệt. Do đó, các ngân hàng và chuyên gia cho rằng cần tăng tỷ lệ sở hữu vốn ngoại tại các ngân hàng.

Tuy nhiên, NHNN khẳng định hiện nay chỉ nên mở rộng và khuyến khích nhà đầu tư nước ngoài đầu tư vào các tổ chức tín dụng yếu kém và tổ chức tín dụng nhận chuyển giao bắt buộc từ 30% lên 49%, chưa nên mở rộng ra tất cả tổ chức tín dụng.

Bởi, theo NHNN, hiện có 27/31 ngân hàng thương mại niêm yết trên thị trường chứng khoán. Do vậy, các nhà đầu tư nước ngoài (ngoại trừ nhà đầu tư chiến lược, nhà đầu tư lớn) dễ dàng rút vốn ra khỏi ngân hàng thương mại cổ phần của Việt Nam khi có biến động lớn về kinh tế trong nước hoặc trên thế giới, sẽ gây khó khăn trong công tác quản lý kinh tế và điều hành chính sách tiền tệ.

Huyền Anh