Vương quốc Anh: Cơn ác mộng hiện hữu sau 6 tháng hậu Brexit

Các chuyên gia thương mại lo ngại điều này sẽ khiến Vương quốc Anh bị cô lập hơn so với nhiều thập kỷ trước khi chống lại một cuộc khủng hoảng kinh tế và sức khỏe chưa từng có. Anh đã sẵn sàng cho sự suy thoái sâu sắc nhất của bất kỳ nền kinh tế lớn nào, một phần là kết quả của sự bất ổn dai dẳng gắn liền với Brexit.

Thủ tướng Boris Johnson và những người ủng hộ Anh rời khỏi Liên minh châu Âu đã tạo ra nhiều khả năng của một "nước Anh toàn cầu" từ Brexit, để tạo ra các thỏa thuận thương mại có lợi theo các điều khoản của riêng mình. Tuy nhiên, một năm kể từ khi ông Johnson nhậm chức, các thỏa thuận thương mại thay đổi “luật chơi” như vậy vẫn chưa thành hiện thực – và đưa nước Anh vào thời điểm bấp bênh.

Các chuyên gia về chính sách thương mại Anh tại Trung tâm Châu Âu về kinh tế chính trị quốc tế, cho rằng Anh đã làm suy yếu mối quan hệ với EU, và nếu đang làm suy yếu quan hệ với Trung Quốc và Hồng Kong thì nghĩa là Anh đang đặt thêm rào cản thương mại với khá nhiều đối tác thương mại lớn nhất của nước này. Khi Vương quốc Anh rời Liên minh châu Âu vào cuối tháng 1, chính phủ của Thủ tướng Johnson bày tỏ sự tin tưởng rằng nước này đã sẵn sàng tham gia vào các cuộc đàm phán với các đối tác thương mại và hứa hẹn sẽ thắng lớn. Thời điểm đó, Anh đã sẵn sàng cho trò chơi đa chiều, trong đó Anh tham gia vào nhiều cuộc đàm phán cùng một lúc. Nửa năm trôi qua, các cuộc đàm phán với Liên minh châu Âu và Mỹ - hai đối tác thương mại lớn nhất của Anh - sắp bị phá vỡ, khiến tương lai kinh tế của Vương quốc Anh càng trở nên tăm tối.

Chính phủ Anh cũng đã thất bại trong việc lặp lại nhiều thỏa thuận thương mại của bên thứ ba mà họ từng được hưởng với tư cách là thành viên EU, khiến nước này phải đối mặt với thuế quan và các rào cản khác với ít nhất 19 quốc gia hoặc khối khác trên toàn thế giới. Cùng với EU, điều này có nghĩa là hơn một nửa tổng thương mại của Anh có thể bị gián đoạn do Brexit.

Theo các dữ liệu từ Bộ Thương mại Quốc tế Anh, các thỏa thuận mới chỉ có giá trị 8% tổng thương mại của Vương quốc Anh, bao gồm cả những thỏa thuận với Thụy Sĩ, Iceland, Na Uy và Hàn Quốc. Michel Barnier, trưởng đoàn đàm phán Brexit cho Liên minh châu Âu mới đây cho biết rằng không có sự nhượng bộ từ Vương quốc Anh, một thỏa thuận hậu Brexit có vẻ "không thể xảy ra". Chính phủ Anh cho đến nay vẫn chưa sẵn sàng cho các tàu đánh cá của EU tiếp cận đến vùng biển của Anh, cũng như các quy tắc viện trợ của nhà nước nhằm ngăn chặn cạnh tranh không lành mạnh. Và vai trò của Tòa án Công lý Châu Âu trong việc thực thi một thỏa thuận vẫn là một điểm gây tranh cãi. Nhóm chuyên gia tư vấn Eurasia Group vẫn đặt tỷ lệ cược hơi nghiêng về một thỏa thuận nhưng không mong đợi một thỏa thuận sẽ hình thành cho đến mùa thu. Chính phủ Anh cần một chiến thắng sau những lúng túng trong kiểm soát Covid-19, nhưng tất cả bắt nguồn từ việc chính phủ của ông Johnson có sẵn sàng thỏa hiệp hay không và điều này có nguy cơ tạo làn sóng phản đối trong cộng đồng những người ủng hộ Brexit.

Vương quốc Anh và Mỹ cũng đã đạt được rất ít tiến bộ về một thỏa thuận được cho là sẽ giúp bù đắp cho các rào cản thương mại được dựng lên với Liên minh châu Âu. Các số liệu cao cấp của chính phủ Anh đã kết luận rằng một thỏa thuận toàn diện là không có khả năng trước cuộc bầu cử Mỹ vào tháng 11, vì cả hai bên tiếp tục tranh cãi về các vấn đề lâu đời như tiêu chuẩn thực phẩm. Một vấn đề là nếu Anh đưa ra một vấn đề như các quy định về thực phẩm hoặc môi trường trong các cuộc thảo luận với Mỹ, thì có nguy cơ xảy ra với những gì đã được thỏa thuận với Liên minh châu Âu. Trong thực tế, “ván cờ” đa chiều gây ra rất nhiều đau đầu. Sam Lowe, một nghiên cứu viên cao cấp tại Trung tâm Cải cách Châu Âu, cho rằng Thủ tướng Anh Johnson và Tổng thống Mỹ Donald Trump có thể đồng ý với một thỏa thuận giảm nhẹ " được coi là một chiến thắng chính trị ở cả hai bên Đại Tây Dương". Nhưng một thỏa thuận như vậy sẽ không có nhiều ý nghĩa từ quan điểm kinh tế. Thậm chí, một thỏa thuận thương mại tự do toàn diện hơn với Mỹ sẽ chỉ làm tăng thêm 4,3 tỷ USD cho nền kinh tế Anh trong 15 năm tới, theo ước tính từ chính phủ Anh.

Trong khi đó, mối quan hệ thương mại và đầu tư trị giá nhiều tỷ đô la của Vương quốc Anh với Trung Quốc, đối tác thương mại lớn thứ ba của nước này, đã bị đe dọa bởi quyết định gần đây của Anh về việc cấm Huawei tham gia mạng viễn thông 5G. Động thái này đã gây ra phản ứng từ Bắc Kinh với cảnh báo rằng họ sẽ làm mọi thứ cần thiết để bảo vệ lợi ích của mình. Trung Quốc cũng cho biết quyết định này sẽ ngăn cản đầu tư trong tương lai của các công ty vào Anh. Việc cấm Huawei xóa một rào cản để đạt được thỏa thuận với Mỹ, nơi đã vận động hành lang để các đồng minh loại trừ Huawei khỏi các hệ thống 5G của Mỹ, với lý do lo ngại về an ninh quốc gia. Tuy nhiên, quyết định này không phải là không có chi phí. Tầm quan trọng của việc đạt được các thỏa thuận thương mại lớn đã được khuếch đại bởi cuộc khủng hoảng Covid-19. Anh tụt lại phía sau châu Âu trong quá trình phục hồi và triển vọng có vẻ ảm đạm. Hàng trăm nghìn người lao động bị sa thải đã được công bố và hàng triệu việc làm khác có nguy cơ. Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) đã dự đoán rằng sản lượng kinh tế sẽ thu hẹp ở Anh trong năm nay hơn bất kỳ quốc gia phát triển nào khác. Nếu có một đợt Covid-19 thứ hai thì thất nghiệp ở Anh có thể đạt gần 15%. Đại dịch và phản ứng của Anh mang nhiều trách nhiệm, nhưng sự bất ổn xung quanh các cuộc đàm phán thương mại của Anh cũng là một yếu tố.

Cuộc chiến cuối cùng của Brexit có thể sẽ quyết định sự phục hồi kinh tế sẽ mạnh đến mức nào. Các cuộc đàm phán với Liên minh châu Âu vẫn là nguồn cơn gây bất ổn chính cho thương mại. Andrew Wishart, chuyên gia kinh tế của Vương quốc Anh tại Capital Economics, cho rằng Vương quốc Anh sẽ có thể đạt được thỏa thuận thương mại hàng hóa vào cuối năm nay trong khi vẫn giữ nguyên trạng tạm thời về thương mại dịch vụ. Tuy nhiên, ngay cả kịch bản "tương đối lành tính" này cũng sẽ ảnh hưởng đến đầu tư kinh doanh. Sự không chắc chắn cực kỳ cao có thể có nghĩa là các công ty không muốn đầu tư và Brexit là yếu tố không chắc chắn mà các nền kinh tế khác không có.

Việt Dũng