Vướng thủ tục, dự án tại TP.HCM lỡ cơ hội hút vốn

Khu công nghiệp Vĩnh Lộc đang chờ mở rộng (Ảnh: Lê Toàn)

Dự án vướng mắc hàng chục năm

Mới đây, Ban Quản lý các khu chế xuất và công nghiệp TP.HCM (Hepza) báo cáo UBND Thành phố về tình hình chậm triển khai các dự án khu công nghiệp được thành lập cách đây 10 năm. Trong đó, đáng chú ý, riêng tại địa bàn huyện Bình Chánh (cũ) có tới 4 khu công nghiệp với tổng diện tích hàng trăm héc-ta vẫn chưa thể khởi động do vướng mắc tồn tại suốt nhiều năm.

Điển hình là Khu công nghiệp Phong Phú với diện tích 67 ha, được thành lập từ năm 2002. Nhưng đến nay việc giải phóng mặt bằng vẫn chưa hoàn tất, hạ tầng chưa được đầu tư nên dự án chưa thể ký hợp đồng thuê đất. Đáng lo ngại, do đình trệ suốt 20 năm, thời hạn hoạt động còn lại của khu công nghiệp này chỉ còn 30 năm, bởi theo quy định, thời gian hoạt động của một khu công nghiệp là 50 năm tính từ thời điểm có quyết định đầu tư. Với quỹ thời gian còn lại quá ngắn, ngay cả khi Thành phố hoàn tất đầu tư hạ tầng thì việc thu hút nhà đầu tư vào thuê đất sản xuất tại đây cũng là bài toán nan giải.

Tương tự, Khu công nghiệp Vĩnh Lộc mở rộng (56 ha), đến nay vẫn chưa thể triển khai công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng do giá đất tại khu vực tăng cao, kéo theo chi phí đền bù đội lên. Điều này khiến quá trình bồi thường gặp nhiều khó khăn, ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ và hiệu quả đầu tư của dự án.

Hiện nay, mặc dù dự án đã có thông báo thu hồi đất và triển khai các bước điều tra, khảo sát, đo đạc, kiểm đếm, nhưng vẫn phải tạm dừng. Nguyên nhân là do chủ đầu tư chưa thể ký hợp đồng thực hiện công tác bồi thường với Ban Bồi thường giải phóng mặt bằng huyện Bình Chánh (cũ), vì phải chờ hoàn tất thủ tục chuyển đổi mô hình hoạt động từ doanh nghiệp nhà nước sang công ty cổ phần. Theo tìm hiểu của phóng viên, Công ty cổ phần Xuất nhập khẩu và Đầu tư Chợ Lớn (chủ đầu tư Khu công nghiệp Vĩnh Lộc mở rộng) đang chờ cơ quan nhà nước có thẩm quyền đánh giá lại chi phí đã đầu tư để thực hiện quyết toán, phục vụ việc chuyển đổi mô hình doanh nghiệp.

Một dự án quy mô lớn khác nằm tại khu vực huyện Bình Chánh (cũ) là Khu công nghiệp Vĩnh Lộc 3 (diện tích 200 ha) cũng đang gặp hàng loạt trở ngại, chưa thể triển khai. Theo báo cáo cập nhật từ Hepza, hiện trạng khu vực quy hoạch dự án đã có mật độ dân cư tăng cao, nếu như năm 2016 chỉ có 1.678 căn nhà, thì nay đã tăng lên khoảng 2.000 căn. Cùng với đó, chi phí bồi thường tăng theo, khiến việc giải phóng mặt bằng ngày càng khó khăn, kéo theo hiệu quả đầu tư giảm sút rõ rệt.

Không chỉ vậy, hạ tầng kỹ thuật, giao thông bên ngoài kết nối với Dự án Khu công nghiệp Vĩnh Lộc 3 chưa được đầu tư đồng bộ theo quy hoạch nên thường xuyên ùn tắc, càng làm giảm sức hút của dự án.

Chính vì những lý do trên, đến nay, chủ đầu tư vẫn chưa thể hoàn tất thủ tục phê duyệt đồ án quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/2.000. Đặc biệt, Dự án Khu tái định cư Vĩnh Lộc A (44,6 ha), dùng để bố trí tái định cư cho người dân bị ảnh hưởng bởi Khu công nghiệp Vĩnh Lộc 3, đã bị UBND TP.HCM chấm dứt quyết định thu hồi đất do chậm triển khai suốt nhiều năm.

Ngoài ra, Khu công nghiệp Lê Minh Xuân 2, diện tích gần 320 ha, được thành lập từ năm 2016 nhằm ưu tiên phát triển các ngành công nghiệp công nghệ cao, thân thiện môi trường. Thế nhưng, sau gần 10 năm, chủ đầu tư vẫn chưa được Nhà nước cho thuê đất để triển khai thực hiện. Do dự án đình trệ kéo dài, các cơ quan liên quan đang thực hiện thủ tục chấm dứt hợp đồng hợp tác giữa Tổng công ty Nông nghiệp Sài Gòn và các đối tác, đồng thời lựa chọn lại nhà đầu tư mới.

Lỡ cơ hội thu hút đầu tư

TP.HCM luôn nhận được sự quan tâm của các nhà đầu tư trong nước và nước ngoài. Thế nhưng, dù muốn đầu tư tại Thành phố, song nhà đầu tư không thể nào tìm được quỹ đất sạch đủ lớn. Đơn cử, Công ty Smart Tech Group (Mỹ) từng tìm kiếm quỹ đất lên đến 50 ha để xây dựng nhà máy sản xuất pin lưu trữ điện với tổng vốn đầu tư 340 - 850 triệu USD. Tuy nhiên, sau khi khảo sát khắp các khu công nghiệp tại TP.HCM (trước sáp nhập), chỉ có Khu công nghiệp Hiệp Phước là có được 15 ha. Ngay cả tại Khu công nghệ cao TP.HCM, nơi doanh nghiệp ưu tiên đặt nhà máy, thì diện tích cho thuê lớn nhất hiện nay cũng chỉ dừng lại ở mức 3 ha mỗi dự án, hoàn toàn không đáp ứng được nhu cầu của nhà đầu tư.

Theo số liệu từ Hepza, TP.HCM (trước sáp nhập) đã quy hoạch gần 6.000 ha đất công nghiệp, nhưng hiện có tới 1.500 ha đang bị vướng mắc về pháp lý hoặc giải phóng mặt bằng.

Ông Trần Việt Hà, Phó trưởng ban Hepza chia sẻ, Nghị quyết 98/2023/QH15 của Quốc hội cho phép TP.HCM thu hút các dự án trọng điểm quy mô lớn, song chưa phát huy được, bởi rào cản lớn là quỹ đất. Hầu hết dự án đều yêu cầu diện tích đất lớn, mà hiện các khu công nghiệp tại Thành phố không thể đáp ứng.

Ở góc độ nhà đầu tư, ông Thomas Rooney, Phó giám đốc bộ phận dịch vụ công nghiệp của Savills cũng nhận định, dòng vốn FDI đang dịch chuyển mạnh vào Việt Nam. Tuy nhiên, tại những địa bàn trọng điểm như TP.HCM, điểm nghẽn lớn nhất là khan hiếm quỹ đất sạch. Điều này khiến các doanh nghiệp có kế hoạch triển khai dự án quy mô lớn buộc phải chuyển hướng sang địa phương khác.

Dù vậy, tình hình sẽ thay đổi, bởi TP.HCM sáp nhập Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, có quỹ đất để thành lập các khu công nghiệp lớn và hiện đại. “Khi đó, doanh nghiệp sẽ dễ dàng tìm được vị trí phù hợp để mở nhà máy. Đây chính là điều các tập đoàn đa quốc gia đang tìm kiếm để đặt chuỗi sản xuất của mình”, ông Thomas Rooney nói.

Lê Quân