WIPO cam kết đồng hành cùng Việt Nam xây dựng nền kinh tế tri thức

“Ba ưu tiên để Việt Nam bứt phá trong giai đoạn mới”

PV: Việt Nam tiếp tục được ghi nhận là quốc gia “đổi mới vượt kỳ vọng” trong Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII) 2025. Ông đánh giá thế nào về kết quả này? Theo ông, đâu là những giải pháp mà Việt Nam cần ưu tiên để cải thiện các trụ cột còn hạn chế, nâng cao chất lượng đổi mới sáng tạo trong thời gian tới?

Ông Daren Tang: Trước hết, với tư cách là Tổng Giám đốc WIPO, Cơ quan Đổi mới sáng tạo toàn cầu, tôi xin gửi lời chúc mừng Việt Nam nhân kỷ niệm 80 năm Quốc khánh. Trong 80 năm qua, đất nước các bạn đã trải qua nhiều biến đổi to lớn về xã hội, kinh tế và văn hóa. Giờ đây, Việt Nam đang bước sang một chương mới trong sự phát triển. Tôi tin tưởng rằng khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo sẽ là động lực then chốt, cùng với quyết tâm chính trị mạnh mẽ, đưa Việt Nam tiến xa hơn trên con đường hội nhập và phát triển bền vững.

Nếu nhìn lại hành trình 10 -15 năm vừa qua, Việt Nam đã chứng minh được sự nỗ lực thực chất. Năm 2013, Việt Nam đứng thứ 76 trong bảng xếp hạng GII, đến năm 2024 đã vươn lên hạng 44 - một bước tiến hiếm có trên thế giới. Đây chính là nền tảng vững chắc để Việt Nam bước sang giai đoạn phát triển tiếp theo.

Để tạo ra đột phá, tôi cho rằng Việt Nam cần tập trung vào ba ưu tiên: Thứ nhất, tiếp tục tăng cường đầu tư cho nghiên cứu và phát triển (R&D).Thứ hai, nâng cao năng lực con người, để từ ý tưởng có thể hiện thực hóa thành sản phẩm, dịch vụ và việc làm cụ thể. Thứ ba, đẩy mạnh chuyển dịch mô hình kinh tế từ dựa trên sản xuất, lắp ráp và nông nghiệp truyền thống sang mô hình kinh tế tri thức.

Ba định hướng này cần được triển khai đồng bộ, quyết liệt. Tôi tin rằng đây sẽ là nền móng cho những bứt phá mới của Việt Nam trong thập kỷ tới.

Từ bảo hộ quyền sang thương mại hóa tài sản trí tuệ

PV: Việt Nam đang nghiên cứu sửa đổi, hoàn thiện Luật Sở hữu trí tuệ. Theo ông, những điểm nào cần được chú trọng? WIPO sẽ có hỗ trợ cụ thể gì để thúc đẩy thương mại hóa sáng chế và nâng cao năng lực bảo hộ sở hữu trí tuệ trong các lĩnh vực công nghệ mới?

Ông Daren Tang: Trước đây, bảo hộ sở hữu trí tuệ chủ yếu tập trung vào việc đăng ký và xác lập quyền. Tuy nhiên, chỉ dừng lại ở đó là chưa đủ. Xu hướng hiện nay, cũng là hướng đi mà WIPO và Việt Nam đang theo đuổi, chính là thương mại hóa tài sản trí tuệ.

Khi một cá nhân hay tổ chức có ý tưởng và đăng ký sáng chế, câu hỏi quan trọng không chỉ là “đã có bằng bảo hộ hay chưa”, mà phải là “làm thế nào để sáng chế này trở thành giá trị kinh tế thực sự?”. Đây là một bước tiến về tư duy và chính sách.

WIPO đang phối hợp với Việt Nam xây dựng lộ trình nhằm đưa các ý tưởng từ phòng thí nghiệm ra thị trường, tạo ra thành quả kinh tế cụ thể. Cách tiếp cận mới này sẽ biến quyền sở hữu trí tuệ thành một hệ sinh thái năng động, nơi các trường đại học, học viện có thể hợp tác với doanh nghiệp từ lớn đến nhỏ, kể cả các startup.

Bên cạnh đó, WIPO cũng sẽ hỗ trợ nâng cao nhận thức và kỹ năng cho mọi đối tượng - từ sinh viên, nhà nghiên cứu đến doanh nghiệp để sở hữu trí tuệ thực sự trở thành công cụ đưa ý tưởng ra thị trường. Biên bản ghi nhớ hợp tác vừa ký giữa WIPO và Bộ Khoa học và Công nghệ Việt Nam chính là chất xúc tác quan trọng, mở đường cho một giai đoạn phát triển mới trong thương mại hóa tài sản trí tuệ.

Đổi mới sáng tạo-dòng chảy thúc đẩy tăng trưởng GDP hai con số

PV: Chính phủ Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng GDP ở mức hai con số trong những năm tới. Theo ông, đổi mới sáng tạo và sở hữu trí tuệ sẽ đóng vai trò gì trong việc hiện thực hóa mục tiêu này?

Ông Daren Tang: Tôi thường ví đổi mới sáng tạo như một dòng sông. Đầu nguồn của dòng sông chính là các hoạt động R&D, nơi ươm mầm cho những ý tưởng sáng tạo. Nếu Việt Nam tiếp tục đầu tư mạnh vào R&D, dòng chảy này sẽ càng dồi dào, cuốn theo nhiều cơ hội phát triển.

Tuy nhiên, để dòng chảy ấy đi xa và bền vững, cần có những cơ chế hỗ trợ, giúp ý tưởng từ người dân, nhà nghiên cứu, sinh viên có thể trở thành sản phẩm cụ thể, tạo tác động thực sự cho nền kinh tế. WIPO cam kết sẽ đồng hành cùng Việt Nam trong việc kết nối các ý tưởng này với doanh nghiệp trong và ngoài nước.

Một ví dụ điển hình là sáng kiến “Lab to Market” mà chúng tôi đang triển khai tại Việt Nam. Sáng kiến này hỗ trợ sinh viên công nghệ trong trường đại học, viện nghiên cứu, đưa sản phẩm từ ghế nhà trường ra thị trường, đồng thời kết nối với doanh nghiệp để hình thành các mô hình viện nghiên cứu, trường đại học. Đây chính là con đường biến sở hữu trí tuệ thành chiếc cầu nối, góp phần kiến tạo hệ sinh thái đổi mới sáng tạo bền vững.

Đồng hành cùng Việt Nam hiện thực hóa Nghị quyết 57

Ông Daren Tang: Tôi cũng đánh giá cao Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Đây là văn kiện mang tính chiến lược, và WIPO sẽ đồng hành cùng Việt Nam trong việc hiện thực hóa các mục tiêu của Nghị quyết, góp phần xây dựng nền kinh tế tri thức hướng tới tương lai.

PV: Xin trân trọng cảm ơn ông!

Ông Daren Tang - Tổng Giám đốc Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO):

“Đổi mới sáng tạo giống như một dòng sông. Đầu nguồn chính là R&D, và càng đầu tư mạnh, dòng chảy tri thức của Việt Nam càng dồi dào, mang theo nhiều cơ hội phát triển”.
“Quyền sở hữu trí tuệ không chỉ là bảo hộ trên giấy tờ, mà phải trở thành công cụ đưa ý tưởng ra thị trường, tạo giá trị kinh tế thực sự”.
“Ba ưu tiên để Việt Nam bứt phá là: tăng cường đầu tư R&D, nâng cao năng lực con người và chuyển dịch sang mô hình kinh tế tri thức”.

Nguyệt Thương