WTO nhận định chỉ từ bỏ quyền sở hữu trí tuệ đối với vaccine là không đủ

Tiêm chủng vaccine ngừa COVID-19 tại Sydney, Australia. Ảnh: AFP/TTXVN

Phát biểu trước Nghị viện châu Âu (EP), bà Okonjo-Iweala nhấn mạnh rõ ràng việc từ bỏ quyền sở hữu trí tuệ đối với vaccine ngừa COVID-19 là không đủ và cần phải có cách tiếp cận toàn diện mới có thể giải quyết vấn đề mất cân bằng "không thể chấp nhận được" trong việc tiếp cận các vaccine ngừa COVID-19. Bà lưu ý vấn đề này sẽ không thể kéo dài trong nhiều năm.

Cũng theo bà Okonjo-Iweala, các nước đang phát triển đã phàn nàn quy trình cấp phép quá rườm rà và cần được cải thiện. Người đứng đầu WTO cho rằng các nhà sản xuất nên nỗ lực mở rộng sản xuất, viện dẫn tình trạng công suất nhàn rỗi ở Pakistan, Bangladesh, Indonesia, Thái Lan, Senegal và Nam Phi. Bà cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải tạo điều kiện cho việc chuyển giao công nghệ và bí quyết bào chế vaccine bởi những chế phẩm này thường khó sản xuất hơn thuốc men. Bà kêu gọi: "Tôi tin rằng chúng ta có thể thống nhất một văn bản cho phép các nước đang phát triển tiếp cận và linh hoạt, đồng thời bảo vệ các nghiên cứu và đổi mới".

Trước đó, phát biểu tại Diễn đàn Hòa bình Paris được tổ chức trực tuyến ngày 17/5, Tổng Giám đốc Tổ chức Y tế thế giới (WHO) Tedros Adhanom Ghebreyesus đã lên tiếng cảnh báo thế giới đã đi đến tình trạng "phân biệt chủng tộc về vaccine", chứ không chỉ đối mặt với nguy cơ này nữa. Người đứng đầu WHO kêu gọi các nhà sản xuất vaccine ngừa COVID-19 cung cấp vaccine cho cơ chế phân phối vaccine toàn cầu COVAX sớm hơn so với kế hoạch, do nguồn cung vaccine thiếu hụt trong bối cảnh xuất khẩu của Ấn Độ gián đoạn.

Ngày 5/5, chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden tuyên bố ủng hộ việc từ bỏ quyền sở hữu trí tuệ đối với vaccine ngừa COVID-19 và sẽ đàm phán các điều khoản tại WTO. Thông báo về vấn đề này, Đại diện Thương mại Katherine Tai nhấn mạnh mặc dù quyền sở hữu trí tuệ là quan trọng đối với doanh nghiệp, tuy nhiên Washington ủng hộ dỡ bỏ biện pháp bảo vệ đó đối với vaccine ngừa COVID-19.

Nhiều nước khác, trong đó có Pháp, Ấn Độ, New Zealand và các tổ chức quốc tế như WHO và Liên minh vaccine toàn cầu GAVI đã hoan nghênh ý tưởng này. Tuy nhiên, các hãng dược phẩm lớn phản đối, cho rằng việc này sẽ tạo tiền lệ có thể gây tổn hại sự đổi mới, cải tiến trong tương lai đồng thời nhấn mạnh động thái này sẽ không giúp thúc đẩy sản xuất vaccine.

Trong khi đó, Ủy ban châu Âu (EC) ngày 19/5 đã vạch ra một kế hoạch mà cơ quan này cho là giải pháp hiệu quả hơn để tăng sản lượng vaccine so với việc từ bỏ quyền sở hữu trí tuệ, song vẫn dựa vào các quy tắc hiện hành của WTO. Theo EC, các nước có thể cấp giấy phép cho các nhà sản xuất vaccine bất kể có hay không có sự đồng ý của chủ sở hữu bằng sáng chế.

Phương Oanh (TTXVN)