Xã hội hóa biên soạn SGK - Đưa Nghị quyết của Quốc hội vào thực tiễn giáo dục

Hiện có 3 NXB tham gia biên soạn SGK cho thấy Nghị quyết của Quốc hội về xã hội hóa biên soạn SGK đã đi vào thực tiễn giáo dục. Ảnh: Bá Hải

Biên soạn sách mới kịp tiến độ năm học mới

Đến thời điểm này, các địa phương trong cả nước đang tích cực công tác lựa chọn SGK dùng trong các trường phổ thông để năm học 2020- 2021 sẽ bắt đầu thực hiện giảng dạy SGK lớp 1 mới theo chương trình giáo dục phổ thông (CTGDPT) 2018.

Các đơn vị có SGK được Bộ GD&ĐT phê duyệt và cho phép sử dụng đã cung ứng hàng vạn bộ SGK mẫu (mỗi bộ từ 8-10 đầu sách) và SGK cũng đã được số hóa để giáo viên cả nước nghiên cứu, lựa chọn, đáp ứng kịp thời tiến độ thời gian năm học.

Thực hiện “XHH biên soạn SGK… Khuyến khích các tổ chức, cá nhân biên soạn sách giáo khoa trên cơ sở CTGDPT” theo tinh thần Nghị quyết 88 đã đề ra, ngoài NXB Giáo dục Việt Nam, năm nay đã có nhiều đơn vị, NXB tổ chức biên soạn và có SGK được phê duyệt, sử dụng trong năm học mới.

Được biết, ngay sau khi CTGDPT tổng thể được thông qua (năm 2017) các đơn vị này đã bắt tay nghiên cứu, xây dựng bản thảo SGK mẫu. Khi Bộ GD&ĐT công bố chính thức CTGDPT) 2018 (gồm chương trình tổng thể và 27 chương trình môn học, hoạt động giáo dục trong CTGDPT mới - tháng 12/2018, các đơn vị này đã tập trung hoàn thiện sách mẫu để trình các Hội đồng quốc gia thẩm định, phê duyệt.

Giáo viên nghiên cứu SGK lớp 1 mới. Ảnh: Bá Hải

Đến nay, qua hai lần thẩm định, chính thức có đã có 39 đầu SGK các môn học, hoạt động trải nghiệm đã được Bộ GD&ĐT phê duyệt và cho phép sử dụng trong năm học tới.

Mặc dù hiện đang có nhiều ý kiến xung quanh các bộ SGK mới này về công tác xã hội hóa (XHH) biên soạn SGK, về giá và quy cách SGK mới. Nhưng phải khẳng định rằng Bộ GD&ĐT đã nỗ lực thực hiện các hoạt động triển khai CTGDPT 2018;

Các NXB, đơn vị biên soạn SGK đã phải chạy đua thời gian với cường độ làm việc rất lớn, biên soạn, chỉnh sửa nhiều lần để có được những bộ SGK mới, có chất lượng đưa ra thị trường cho các nhà trường và phụ huynh có được nhiều lựa chọn. Đây là điều mà từ trước đến nay giáo dục Việt Nam chưa từng có.

Hiện thực chủ trương xã hội hóa biên soạn SGK của Quốc hội

XHH trong giáo dục nói chung và XHH công tác biên soạn SGK nói riêng là xu thế toàn cầu; Tại Việt Nam, bằng việc có sự tham gia của nhiều NXB cùng biên soạn SGK theo CTGDPT 2018, là một số ít trong số các nước hiện mới bắt đầu thực hiện XHH công tác này.

Cụ thể, tham gia biên soạn SGK lớp 1 mới theo CTGDPT 2018 có NXB Giáo dục Việt Nam (với 4 bộ sách); NXB ĐH Sư phạm, NXB ĐH Sư phạm Tp. Hồ Chí Minh, phối hợp với Công ty Đầu tư Xuất bản- Thiết bị giáo dục Việt Nam (với 1 bộ sách) và có SGK được Bộ GD&ĐT phê duyệt, sử dụng.

Bằng việc các đầu SGK lớp 1 mới được phê duyệt và cung ứng đến tay giáo viên đang lựa chọn, các đơn vị này đã hiện thực hóa chủ trương XHH công tác biên soạn SGK của Quốc hội, đã góp phần quan trọng vào công cuộc đổi mới GD&ĐT.

NXB Giáo dục Việt Nam giới thiệu bộ SGK Toán lớp 1 mới. Ảnh: Bá Hải

Theo giới chuyên môn lĩnh vực xuất bản, từ cơ chế một chương trình một bộ SGK sang cơ chế một chương trình nhiều bộ SGK và có sự tham gia của các thành phần khác trong việc biên soạn SGK cần có một lộ trình.

Thứ Nhất là cần có thời gian, lộ trình để tạo thói quen, nhận thức trong xã hội. Thứ hai là các NXB, đơn vị, tổ chức, cá nhân có năng lực nhưng cũng cần cân nhắc, xem xét đến các yếu tố đầu tư ban đầu, hành lang pháp lý, tâm lý người dùng (phụ huynh học sinh)... vốn hàm chứa nhiều rủi ro để đi đến quyết định đầu tư vào công tác biên soạn SGK; Nói cách khác là tham gia vào quá trình XHH.

Đến nay không nhiều đơn vị tham gia vào chủ trương này; Chính thống có 3 NXB (NXB Giáo dục Việt Nam, NXB ĐH Sư phạm, NXB ĐH Sư phạm Tp. Hồ Chí Minh) tham gia biên soạn SGK và có sách đang trong quá trình chuẩn bị phục vụ năm học mới 2020-2021.

Chính vì vậy, nhiều NXB, nhiều đơn vị có nhiều nguồn lực tài chính, nhiều nhà đầu tư tiềm năng nhưng họ chưa sẵn sàng hoặc chưa đầu tư ngay vào lĩnh vực biên soạn SGK. Do bước đầu thường có nhiều vấn đề rủi ro phát sinh trong bảo toàn vốn khi chưa có nhiều kinh nghiệm về các vấn đề như đã nói trên đây.

Điều này lý giải vì sao chưa có đông đảo các doanh nghiệp, thành phần xã hội tham gia và lĩnh vực xuất bản SGK. Đây là một thực tế do khách quan mang lại trong công tác này mà không chỉ ở Việt Nam, nhìn ra các nước trong khu vực, thế giới cũng thấy rõ điều đó.

Trung Quốc là nước có nền giáo dục khá tương đồng với Việt Nam và cùng xuất phát từ cơ chế một chương trình một bộ SGK sang cơ chế một chương trình nhiều bộ SGK và khuyến khích XHH, có sự tham gia của nhiều tổ chức, cá nhân biên soạn SGK. Tuy nhiên tại quốc gia này cũng chưa nhiều tổ chức tham gia vào mặc dù chủ trương XHH biên soạn có từ hơn 10 năm nay. Cũng phải trải qua lộ trình hơn 10 năm, trên lãnh thổ rộng lớn như Trung Quốc nhưng mới có dưới 10 đơn vị biên soạn SGK.

Ngay năm đầu tiên, ở Việt Nam có đến 3 NXB tham gia ngay vào cơ chế một chương trình nhiều bộ SGK theo Nghị quyết 88 là điều đáng mừng và phấn khởi về mặt thành công ban đầu của chủ trương XHH công tác biên soạn SGK của Quốc hội và ngành Giáo dục.

Từ một bộ SGK hiện hành, trong năm học đầu tiên (2020-2021) đưa SGK lớp 1 mới theo CTGDPT 2018 vào giảng dạy đã có 5 bộ sách của 3 NXB biên soạn đã khẳng định: Việt Nam đang đi đúng hướng XHH biên soạn SGK và lộ trình đổi mới chương trình, SGK GDPT theo Nghị quyết 88 của Quốc hội sớm được cụ thể hóa vào đời sống giáo dục.

Như vậy, có thể khẳng định quan điểm chỉ đạo XHH biên soạn SGK được thống nhất từ Trung ương, được Quốc hội phê chuẩn bằng Nghị quyết và lộ trình thực hiện, được Chính phủ, Bộ GD&ĐT cụ thể hóa lộ trình theo từng năm và nay đã thành hiện thực, đi vào đời sống giáo dục.

(còn nữa)

Bài tiếp: Giải bài toán quản lý chất lượng SGK khi được xã hội hóa