Xác định trọng điểm để kiểm soát hành vi vi phạm sở hữu trí tuệ

Nâng cao năng lực phân tích

Trong vài năm trở lại đây, hoạt động thương mại quốc tế bị ảnh hưởng do xung đột Nga - Ukraine, tình hình Trung Đông, vận chuyển hàng hóa quốc tế qua đường biển có nhiều phức tạp dẫn đến chi phí vận chuyển tăng cao. Đó là điều kiện thuận lợi để buôn lậu hàng giả, hàng hóa giả mạo về sở hữu trí tuệ và hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, giả mạo nguồn gốc xuất xứ tiếp tục diễn biến khó lường.

Các mặt hàng có nguy cơ cao vi phạm về hàng giả, hàng hóa giả mạo về sở hữu trí tuệ là hàng tiêu dùng; hàng điện máy, linh kiện điện tử, điện và điện tử gia dụng; thực phẩm chức năng, đường cát, tân dược; thuốc lá điếu, thuốc lá thế hệ mới, rượu, sắt thép, phế liệu... Đáng chú ý, tình trạng kinh doanh, buôn bán hàng cấm, hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ, hàng kém chất lượng hiện được công khai trên các website thương mại điện tử.

Riêng năm qua, toàn ngành Hải quan đã phát hiện 60 vụ việc vi phạm về hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, hàng gian lận xuất xứ, ghi nhãn hàng hóa, tổng trị giá tang vật vi phạm ước tính 32,868 tỷ đồng.

Điều này đã tác động tiêu cực đến môi trường kinh doanh, ảnh hưởng đến các ngành sản xuất trong nước, gây tác hại cho nền kinh tế, làm thất thu ngân sách nhà nước và ảnh hưởng xấu đến trật tự an toàn xã hội.

Một lô hàng vi phạm sở hữu trí tuệ do Hải quan TP. Hồ Chí Minh phát hiện, xử lý. Ảnh: Thu Hòa

Từ tình hình trên, để chủ động kiểm soát tình hình, kịp thời phát hiện, đấu tranh, ngăn chặn các hành vi buôn lậu hàng giả, hàng hóa giả mạo sở hữu trí tuệ, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ; giả mạo xuất xứ, chuyển tải bất hợp pháp…, Cục Điều tra chống buôn lậu (Tổng cục Hải quan) đã tham mưu cho lãnh đạo Tổng cục Hải quan ban hành Kế hoạch kiểm soát chống buôn lậu hàng giả, hàng hóa giả mạo sở hữu trí tuệ và hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ năm 2024.

Theo ông Nguyễn Văn Hoàn – Phó Cục trưởng Cục Điều tra chống buôn lậu, với bản kế hoạch này, lãnh đạo Tổng cục Hải quan yêu cầu các đơn vị liên quan chủ động nắm tình hình, nâng cao năng lực phân tích, đánh giá trên hệ thống nghiệp vụ hải quan; các nguồn thông tin trong và ngoài ngành để xác định trọng điểm.

Trong đó, các đơn vị tập trung nguồn lực phát hiện, xử lý có hiệu quả, đúng quy định của pháp luật các vi phạm liên quan đến lĩnh vực hàng giả, hàng hóa giả mạo về sở hữu trí tuệ; giả mạo xuất xứ... trong hoạt động xuất nhập khẩu, quá cảnh hàng hóa; xác minh làm rõ các hành vi vi phạm về các lĩnh vực trên để xử lý theo quy định của pháp luật về hành chính, hình sự đảm bảo khách quan, đúng người, đúng tính chất, mức độ vi phạm trên cơ sở quy định của pháp luật nhằm bảo vệ các tổ chức, cá nhân hoạt động kinh doanh thương mại chân chính, chống thất thu thuế nhà nước, góp phần giữ vững ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội.

Bên cạnh đó, cơ quan hải quan các cấp kịp thời phát hiện phương thức, thủ đoạn mới mà các đối tượng sử dụng, lợi dụng khoa học, công nghệ, kẽ hở pháp luật… để buôn lậu hàng giả, hàng hóa giả mạo sở hữu trí tuệ và hàng xâm phạm về sở hữu trí tuệ, giả mạo xuất xứ, từ đó đưa ra các giải pháp xử lý hiệu quả.

Đặc biệt, lãnh đạo Tổng cục Hải quan yêu cầu lực lượng chống buôn lậu của toàn ngành; các cục hải quan địa phương phát huy tốt vai trò, trách nhiệm người đứng đầu trong chỉ đạo xây dựng kế hoạch cụ thể để thực hiện… Qua công tác đấu tranh, các cục phát hiện những sơ hở của cơ chế, chính sách để tham mưu lãnh đạo các cấp kịp thời bổ sung, sửa đổi để bảo vệ sản xuất trong nước, bảo vệ thương hiệu Việt Nam.

Trong quá trình triển khai kế hoạch, các đơn vị phải tuyệt đối tuân thủ các quy định của pháp luật, đồng thời đảm bảo tạo thuận lợi thương mại, không gây cản trở hoạt động xuất nhập khẩu, xuất nhập cảnh của các tổ chức, cá nhân.

Chú trọng thu thập thông tin

Cũng theo ông Nguyễn Văn Hoàn, để thực hiện hiệu quả các mục tiêu, yêu cầu đặt ra, Tổng cục Hải quan yêu cầu các đơn vị liên quan tập trung thực hiện tốt các nhiệm vụ trọng tâm. Trước hết là chủ động áp dụng các biện pháp nghiệp vụ kiểm soát hải quan để xác định địa bàn, đối tượng, hành vi, loại hình trọng điểm để kiểm soát, phát hiện, ngăn chặn, xử lý có hiệu quả các hành vi buôn lậu hàng giả, hàng hóa giả mạo về sở hữu trí tuệ, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ đối với các loại hình xuất khẩu, nhập khẩu hàng hóa. Trong đó, các đơn vị tập trung chú trọng và các mặt hàng, địa bàn trọng điểm; các lĩnh vực trọng điểm; loại hình trọng điểm; đối tượng trọng điểm…

Các cục hải quan địa phương thường xuyên cập nhật, thu thập thông tin, tài liệu thông qua các nguồn tin trong và ngoài ngành (qua hệ thống thông tin nghiệp vụ hải quan; công an, bộ đội biên phòng, quản lý thị trường, các đơn vị quản lý và cấp giấy chứng nhận nguồn gốc, xuất xứ… các nguồn tin từ nước ngoài) để xây dựng kế hoạch kiểm soát chống buôn lậu hàng giả, hàng hóa giả mạo về sở hữu trí tuệ và hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ có trọng tâm, trọng điểm phù hợp với tình hình thực tế của từng địa phương bảo đảm sát đúng, trong đó phát huy vai trò, trách nhiệm người đứng đầu; tập trung nguồn lực đấu tranh có hiệu quả, đúng quy định của pháp luật.

Cuối cùng, các cục tổ chức điều tra, xác minh, xử lý nhanh chóng, khách quan, đúng quy định của pháp luật; kịp thời phát hiện các phương thức thủ đoạn mới để đề ra các biện pháp ngăn chặn, xử lý hiệu quả.

"Trong nhiều nội dung đấu tranh chống buôn lậu, cơ quan hải quan luôn ý thức chú trọng thực hiện nhiệm vụ bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Bởi vì, đối với nhóm hàng giả, ngoài nguồn sản xuất trong nước còn có từ nguồn sản xuất tại nước ngoài đưa về Việt Nam. Với ý thức trên, lực lượng hải quan tập trung kiểm soát nhóm thực phẩm, nhóm hàng y tế liên quan đến sức khỏe con người; nhóm thực phẩm chức năng không đạt chất lượng và bắt giữ nhiều vụ" - ông Nguyễn Văn Ổn - Phó Cục trưởng Cục Hải quan TP. Hồ Chí Minh.

Hồng Vân