'Xanh hóa' ngành dệt may từ khâu vải sợi

Giới thiệu sản phẩm áo dài được làm từ cây đay. Ảnh: NAM ANH

Vốn là một kỹ sư về môi trường, Vũ Thị Liễu từng rất trăn trở về những tác hại môi trường khi hàng triệu tấn lá dứa bị người nông dân bỏ đi hằng năm sau mỗi kỳ thu hoạch. Trong khi đó, ở châu Âu, sợi lá dứa là một trong những loại sợi cao cấp được nhiều hãng thời trang lớn sử dụng.

Tuy sợi lá dứa đắt gấp 2,5 lần, thấm hút mồ hôi tương đương nhưng tính cơ lý bền hơn rất nhiều so với sợi bông. Muốn làm mềm sợi, có rất nhiều công đoạn và phương pháp mà bà con dân tộc thiểu số đã áp dụng, thí dụ như phơi sương, chà đá.

Vì thế, Liễu cùng với những người đồng chí hướng tập trung nghiên cứu tách sợi dứa, cung cấp nguyên liệu cho ngành dệt may.

Khởi nghiệp đúng thời điểm

Chia sẻ về hành trình khởi nghiệp của mình, Vũ Thị Liễu, Giám đốc điều hành, nhà sáng lập Công ty CP Nghiên cứu sản xuất và phát triển sợi ECO (ECOSOI) chia sẻ, nếu như cách đây 10 năm, chắc không ai dám nghĩ tới ý tưởng khởi nghiệp vải sợi thân thiện với môi trường. Thời điểm đó, người ta chưa thấy được mức độ cần thiết của việc “xanh hóa” ngành dệt may, mà nguyên liệu là một khâu quan trọng nhất.

Hiện nay, hơn 250 nhãn hàng may mặc thời trang trên thế giới đã đưa ra các tiêu chuẩn, quy tắc ứng xử có trách nhiệm với môi trường đối với các nhà cung cấp.

Theo kết quả điều tra người tiêu dùng ở quy mô toàn cầu của tập đoàn McKinsey tháng 4/2020, 60% người tiêu dùng cắt giảm chi tiêu cho thời trang là xu hướng trong ngắn và trung hạn. Về dài hạn, 65% người tiêu dùng chuyển từ thời trang nhanh sang thời trang cơ bản và lâu bền; 67% quan tâm nhiều về tính bền vững môi trường và xã hội của các nhãn hàng thời trang. Sức ép này từ người tiêu dùng sẽ là lực đẩy để các nhãn hàng cam kết và hành động cải thiện tính bền vững trong suốt chuỗi cung ứng của họ.

“Chúng tôi may mắn vì khởi nghiệp đúng thời điểm. Vì vậy, sau hành trình giới thiệu, tư vấn, khẳng định được những ưu việt của giải pháp, sản phẩm, nhiều khách hàng trong nước và quốc tế đã tự tìm đến chúng tôi. Đặc biệt, hiện 90% doanh thu của chúng tôi đến từ hoạt động xuất khẩu”, Vũ Thị Liễu cho biết.

Hướng tới "xanh hóa" sản xuất, ông Văng Viên Thông, Giám đốc điều hành - người sáng lập thương hiệu thời trang từ vật liệu tái chế REPEET cũng chia sẻ, bắt nhịp với xu hướng Net Zero mà Việt Nam đã cam kết tại COP26, REPEET đang nỗ lực hành động góp phần giảm phát thải carbon, giảm rác thải nhựa xả ra môi trường và tối ưu việc tiêu thụ nước trong sản xuất dệt may.

Thay vì sử dụng polyester có nguồn gốc từ dầu mỏ, REPEET sản xuất các sản phẩm thời trang bền vững từ sợi polyester tái chế có nguồn gốc tại Việt Nam. Thương hiệu đã xây dựng thành công chuỗi cung ứng từ khâu thu gom, phân loại, tái chế, sản xuất xơ, sợi, dệt vải đến các sản phẩm thời trang, góp phần giảm 57% phát thải carbon và tiết kiệm 70% lượng nước tiêu thụ. Bằng cách sử dụng 10 tấn vải REPEET, chúng ta đã góp phần tái chế gần 1,45 triệu chai nhựa PET, giảm lượng khí thải carbon ra môi trường tương đương một chiếc ô-tô chạy 57.000 km, đồng thời tiết kiệm 70.000 lít nước.

“Tiên phong trong việc tái chế rác thải nhựa tại Việt Nam thành các sản phẩm may mặc bền vững không chỉ mang lại lợi ích về môi trường mà còn mở ra một mô hình kinh doanh mới, đóng góp vào chiến lược phát triển bền vững của ngành dệt may toàn cầu”, ông Thông cho biết.

Vẫn khó ở thị trường trong nước

Đánh giá về tiềm năng khởi nghiệp trong lĩnh vực phát triển bền vững ở Việt Nam, ông Phạm Hồng Quất, Cục trưởng Phát triển thị trường và doanh nghiệp khoa học và công nghệ, Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết, đây là một lĩnh vực có rất nhiều cơ hội, đặc biệt khi Việt Nam đang rất tích cực thúc đẩy thực hiện cam kết giảm phát thải tại COP 26. Trong lĩnh vực sản xuất vải sợi, nhiều doanh nghiệp khởi nghiệp đã thành công ngay từ vòng ý tưởng, gọi vốn đầu tư rất hiệu quả vì đây là lĩnh vực được đánh giá là hợp “xu hướng”.

Tuy nhiên, các doanh nghiệp cho biết, vẫn có không ít rào cản từ thị trường trong nước. Trong đó nhận thức của người tiêu dùng và việc sẵn sàng “chi trả” cho các sản phẩm thân thiện với môi trường còn hạn chế.

“Người tiêu dùng trong nước vẫn chuộng sản phẩm thời trang nhanh, giá rẻ trong khi sản xuất các sản phẩm tái chế hoặc có nguồn gốc từ thiên nhiên thường phải trải qua nhiều công đoạn, nên có giá thành cao hơn. Vì vậy mà thị phần trong nước của chúng tôi chỉ chiếm chưa tới 10%, trong khi sản phẩm tới được châu Âu và nhiều quốc gia trên thế giới”, nhà sáng lập của ECOSOI chia sẻ.

Còn theo ông Thông, mặc dù thị trường trong nước rất rộng lớn nhưng doanh nghiệp vẫn đang chờ đợi những thay đổi từ hành vi của người tiêu dùng. Doanh nghiệp vẫn chủ yếu đặt mục tiêu tại các thị trường khó tính như Nhật Bản, Mỹ và châu Âu - những thị trường mà chất lượng sản phẩm và các tiêu chí bền vững được đặt lên hàng đầu.

Ngành dệt may nói chung và sản xuất sợi vải nói riêng có những rào cản cố hữu. Phần lớn trong các công đoạn sản xuất sợi, tẩy, nhuộm đều có khả năng gây ô nhiễm cao. Đó cũng là lý do không ít nước phát triển không mặn mà với ngành này. Để vừa giảm ô nhiễm, vừa giảm giá thành gần không tưởng. Thói quen của người tiêu dùng, chấp nhận chi trả số tiền lớn hơn đối với các sản phẩm xanh có ý nghĩa quyết định trong dài hạn.

ĐẠI KIM