Xây dựng cơ quan báo chí – truyền thông chủ lực đa phương tiện ở một số địa phương: Từ góc nhìn đổi mới tư duy quản trị báo chí hiện đại

Đây không chỉ là một điểm mới trong tư duy quản lý báo chí mà còn thể hiện bước chuyển từ “quản lý hành chính” sang “quản trị sáng tạo”, phù hợp với xu thế hội tụ truyền thông, chuyển đổi số và yêu cầu phát triển đất nước trong giai đoạn mới.

Một quốc gia muốn mạnh phải có nền truyền thông mạnh. Báo chí – truyền thông không chỉ là công cụ truyền đạt chủ trương, chính sách, mà đã trở thành hạ tầng mềm của quốc gia, là sức mạnh định hình nhận thức, củng cố niềm tin và khơi dậy khát vọng phát triển. Trong bối cảnh toàn cầu hóa và cạnh tranh thông tin ngày càng gay gắt, việc hình thành các cơ quan báo chí – truyền thông chủ lực đa phương tiện ở những địa phương có tiềm năng như Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh là hướng đi đúng, cần được ủng hộ và thể chế hóa bằng các quy định cụ thể trong Luật.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội phát biểu tại phiên thảo luận tổ, sáng 23/10. Ảnh: Phạm Thắng

Thực tế cho thấy Hà Nội đang sở hữu nhiều cơ quan báo chí có uy tín, thương hiệu và tầm ảnh hưởng vượt khỏi phạm vi Thủ đô như Báo Hànôịmới, Báo Kinh tế & Đô thị, hay Đài Phát thanh – Truyền hình Hà Nội. Mỗi cơ quan đều mang bản sắc riêng và đang chuyển mình mạnh mẽ theo hướng hội tụ đa nền tảng. Báo Hànôịmới với truyền thống hơn 60 năm luôn là ngọn cờ đầu của báo chí chính luận, phản ánh trung thực hơi thở của Thủ đô. Báo Kinh tế & Đô thị – cơ quan báo chí gắn với tiến trình đô thị hóa và phát triển kinh tế của Hà Nội – ngày càng thể hiện vai trò tiên phong trong phân tích chính sách, truyền cảm hứng về đô thị thông minh, kinh tế xanh, văn hóa sáng tạo. Đài Phát thanh – Truyền hình Hà Nội thì đang trở thành “trung tâm kết nối” của nhiều nền tảng nội dung hiện đại, kết hợp phát thanh, truyền hình, báo điện tử và mạng xã hội, tạo nên mô hình “tòa soạn hội tụ” tiêu biểu cho báo chí địa phương.

Tại Thành phố Hồ Chí Minh, nhiều cơ quan báo chí đã trở thành “thương hiệu quốc gia” với sức lan tỏa lớn và tinh thần sáng tạo đặc trưng của vùng đất năng động. Báo Sài Gòn Giải Phóng giữ vai trò định hướng chính trị – xã hội rõ nét, góp phần củng cố lòng tin của nhân dân; Báo Người Lao Động gây tiếng vang với nhiều chiến dịch xã hội nhân văn như “Một triệu lá cờ Tổ quốc cùng ngư dân bám biển”, “Tết nghĩa tình”, lan tỏa tinh thần yêu nước, đoàn kết, trách nhiệm cộng đồng; trong khi Đài Truyền hình Thành phố Hồ Chí Minh (HTV) tiếp tục khẳng định vị thế tiên phong trong đổi mới công nghệ, phát triển nội dung đa phương tiện, thu hút khán giả bằng những chương trình hiện đại, hấp dẫn, phản ánh trung thực nhịp sống sôi động của đô thị lớn nhất cả nước.

Những cơ quan này đều đã hội tụ đủ điều kiện – từ uy tín, nhân lực, công nghệ đến tầm ảnh hưởng xã hội – để trở thành những “trụ cột” của mô hình báo chí chủ lực đa phương tiện. Nếu được trao cơ chế phù hợp, họ hoàn toàn có thể đóng vai trò đầu tàu thông tin vùng, kết nối các cơ quan báo chí khác trong khu vực, bảo đảm dòng chảy thông tin chính thống được lan tỏa nhanh, sâu và hiệu quả hơn. Mô hình này cũng giúp phân bổ lại sức mạnh truyền thông quốc gia, chuyển từ tập trung đơn tuyến về trung ương sang đa cực, đa trung tâm – phù hợp với xu thế phát triển xã hội số, nơi thông tin cần phản ánh kịp thời, gần gũi và chân thực từ cơ sở.

Các nhà báo tác nghiệp tại Đại hội đại biểu Đảng bộ TP Hà Nội lần thứ XVIII. Ảnh: Thanh Hải

Trên bình diện quốc tế, sự phát triển của báo chí hiện đại đang hướng đến mô hình “tòa soạn hội tụ”, nơi các phương tiện – báo in, điện tử, phát thanh, truyền hình và nền tảng mạng xã hội – được tích hợp trong cùng một quy trình sản xuất nội dung. Việc hình thành cơ quan báo chí – truyền thông chủ lực đa phương tiện không chỉ giúp tối ưu hóa nguồn lực, mà còn tạo điều kiện để báo chí Việt Nam chuyển từ “làm báo” sang “quản trị nội dung”, từ “đưa tin” sang “kiến tạo niềm tin”. Khi các cơ quan này được đầu tư hạ tầng số, phát triển nhân lực chất lượng cao, áp dụng cơ chế tài chính linh hoạt, họ sẽ trở thành “nút trung tâm” trong hệ sinh thái truyền thông quốc gia – vừa làm nhiệm vụ chính trị, vừa đóng góp vào phát triển kinh tế sáng tạo.

Dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) đang được Quốc hội thảo luận, vì thế cần thể chế hóa rõ hơn vai trò, cơ chế hoạt động và tiêu chí của các cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện. Đây không chỉ là bước hoàn thiện khung pháp lý, mà còn là một tầm nhìn chính sách – khẳng định Nhà nước chuyển từ vai trò “quản lý báo chí” sang “kiến tạo hệ sinh thái truyền thông”. Trong đó, Nhà nước định hướng, tạo điều kiện và đồng hành, còn các cơ quan báo chí phát huy tính tự chủ, sáng tạo, chuyên nghiệp, gắn trách nhiệm xã hội với hiệu quả truyền thông. Mô hình này nếu được vận hành đúng sẽ tạo nên mạng lưới truyền thông mạnh, thống nhất, đa chiều, góp phần nâng cao năng lực quản trị xã hội, củng cố niềm tin của người dân và hình ảnh Việt Nam trong kỷ nguyên hội nhập toàn cầu.

Trong thẩm tra Dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi), Ủy ban Văn hóa - xã hội của Quốc hội đề nghị, ngoài 6 cơ quan báo chí được xác định theo Quyết định 362/QĐ-TTg ngày 03/4/2019 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt quy hoạch phát triển và quản lý báo chí toàn quốc đến năm 2025, cần cân nhắc bổ sung cơ quan báo chí truyền thông chủ lực đa phương tiện ở một số địa phương hoặc một số đơn vị đã xây dựng được uy tín, có vị trí nhất định trong hoạt động báo chí. Ảnh: Quochoi.vn

Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh - hai cực phát triển lớn nhất của đất nước - có đầy đủ điều kiện để tiên phong trong mô hình này. Từ các cơ quan như Hànôịmới, Kinh tế & Đô thị, Đài Phát thanh – Truyền hình Hà Nội, đến Sài Gòn Giải Phóng, Người Lao Động, HTV – tất cả đều đã chứng minh năng lực tổ chức, tinh thần đổi mới và trách nhiệm xã hội của mình. Khi được trao cơ chế rõ ràng, hỗ trợ hạ tầng và khuyến khích sáng tạo, họ có thể trở thành biểu tượng của nền báo chí đô thị hiện đại, không chỉ phản ánh nhịp sống của địa phương, mà còn góp phần định hình tầm vóc truyền thông quốc gia.

Điều quan trọng là từ thực tiễn đó, chúng ta nhìn thấy một chuyển động lớn trong tư duy xây dựng nền báo chí Việt Nam thời kỳ mới – từ quản lý theo hành chính sang kiến tạo bằng thể chế; từ báo chí thuần túy tuyên truyền sang báo chí gắn kết cộng đồng và thúc đẩy sáng tạo xã hội. Đó chính là tinh thần mà Dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) đang hướng tới – một đạo luật không chỉ điều chỉnh hoạt động nghề nghiệp, mà còn mở đường cho sự phát triển của nền truyền thông Việt Nam hiện đại, nhân văn và chuyên nghiệp, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong thời kỳ mới.

Khi báo chí được trao quyền, được khuyến khích sáng tạo, được bảo đảm môi trường tự chủ và trách nhiệm, thì truyền thông sẽ không còn chỉ là “phương tiện đưa tin”, mà trở thành sức mạnh mềm quốc gia, là lực lượng lan tỏa tri thức, cảm xúc và niềm tin. Và khi đó, những cơ quan báo chí – truyền thông chủ lực đa phương tiện ở Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh và các trung tâm khác sẽ không chỉ là tiếng nói của địa phương, mà là nhịp đập của đất nước, là tấm gương phản chiếu một Việt Nam đang tự tin bước vào kỷ nguyên hội nhập toàn cầu bằng trí tuệ, bản sắc và khát vọng vươn lên.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội