Xây dựng nông thôn mới sau sắp xếp đơn vị hành chính

Cơ hội mới, thách thức mới

Sau sáp nhập, quy mô dân số và diện tích của nhiều xã tăng gấp đôi, gấp ba lần trước đây. Điều này, mở rộng không gian phát triển, tăng khả năng quy hoạch đồng bộ, gắn kết phát triển kinh tế - xã hội với xây dựng nông thôn mới (NTM). Việc tinh gọn đầu mối hành chính, giảm chi phí quản lý, tăng nguồn lực tập trung cho cơ sở hạ tầng cũng tạo ra cơ hội lớn.

Ở một số xã khác, việc sáp nhập giúp khắc phục tình trạng manh mún, thiếu tính liên kết. Các tuyến đường liên bản, liên xã được nối dài, tạo thành mạng lưới giao thông đồng bộ hơn, giảm chi phí vận chuyển nông sản, thúc đẩy phát triển thương mại và dịch vụ. Nhiều địa phương tận dụng lợi thế diện tích rộng để hình thành vùng sản xuất hàng hóa tập trung, liên kết với doanh nghiệp tiêu thụ sản phẩm, phát triển các sản phẩm OCOP đặc trưng.

Đại biểu tham quan gian trưng bày nông sản xã Vân Hồ.

Xã Vân Hồ được sáp nhập từ 4 xã: Vân Hồ, Lóng Luông, Mường Men và Chiềng Yên. Sau khi sáp nhập, toàn xã có 400 ha chè, hơn 1.600 ha cây ăn quả các loại. Đây là điều kiện thuận lợi để xã xây dựng quy hoạch vùng sản xuất tập trung, đồng thời, là cơ hội huy động nguồn lực đầu tư các công trình hạ tầng đồng bộ, nâng cao chất lượng các tiêu chí NTM. Ông Đinh Công Thông, Chủ tịch Hội Nông dân xã Vân Hồ, cho biết: Đến nay, toàn xã có 6 sản phẩm OCOP, nhiều mô hình phát triển kinh tế chủ yếu trong lĩnh vực chăn nuôi, trồng trọt đang mang lại hiệu quả kinh tế ổn định.

Bên cạnh những thuận lợi, chương trình xây dựng nông thôn mới sau khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp cũng gặp không ít khó khăn. Trước hết, là sự chênh lệch giữa các đơn vị sau sáp nhập: có xã đạt từ 14-15 tiêu chí, trong khi xã khác mới đạt 8-9 tiêu chí, gây khó khăn việc cân đối, duy trì và nâng cao chất lượng tiêu chí. Nhiều địa phương có địa bàn rộng, dân cư phân tán, hạ tầng chưa đồng bộ, dẫn đến chi phí đầu tư lớn. Nguồn lực ngân sách hạn hẹp, trong khi nhu cầu đầu tư cho các công trình thiết yếu như giao thông, điện, trường học, trạm y tế vẫn còn nhiều. Bên cạnh đó, việc thay đổi địa giới hành chính làm phát sinh khó khăn trong công tác quy hoạch, bố trí nguồn lực, lồng ghép các chương trình, dự án. Ở các xã cũ, Ban Chỉ đạo Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới cơ bản không còn, nhiều cán bộ nghỉ hưu, chuyển công tác hoặc thay đổi lĩnh vực phụ trách...

Trước tháng 7/2025, xã Tà Xùa đã đạt 14/19 tiêu chí, địa phương này phấn đấu đạt chuẩn NTM vào cuối năm 2025. Tuy nhiên, sau khi sáp nhập với xã Háng Đồng, Làng Chếu, qua rà soát, số tiêu chí NTM của xã Tà Xùa giảm xuống còn bình quân 10,3 tiêu chí. Nguyên nhân là do địa bàn rộng, hạ tầng nhiều khu vực xuống cấp, đời sống nhân dân khó khăn.

Nhân dân xã Tà Xùa dọn dẹp vệ sinh môi trường.

Đồng chí Đỗ Văn Xiêm, Chủ tịch UBND xã Tà Xùa, cho biết: Việc sáp nhập, giúp xã mở rộng không gian phát triển, nhưng đồng thời làm tăng áp lực về quản lý, đầu tư. Chúng tôi vừa giữ ổn định, vừa tìm giải pháp đột phá để đạt mục tiêu nông thôn mới. Trong đó, xã xác định tiếp tục củng cố hệ thống chính trị cơ sở, phát huy tinh thần đoàn kết, đồng thuận của nhân dân; tập trung khai thác tiềm năng đất đai, lợi thế về cây trồng, vật nuôi, phát triển sản xuất hàng hóa. Bên cạnh đó, địa phương huy động mọi nguồn lực, lồng ghép các chương trình, dự án đầu tư hạ tầng thiết yếu, nhất là giao thông, trường học, nhà văn hóa; chú trọng nâng cao chất lượng đời sống văn hóa, bảo vệ môi trường, giữ gìn bản sắc truyền thống, xây dựng NTM thực chất, bền vững.

Quyết tâm từ tỉnh đến xã

Bảo đảm tiến độ xây dựng nông thôn mới không bị gián đoạn, cuối tháng 7/2025, UBND tỉnh ban hành quyết định kiện toàn Ban Chỉ đạo các Chương trình MTQG giai đoạn 2021-2025. Theo đó, Ban Chỉ đạo tỉnh có nhiệm vụ giúp UBND tỉnh nghiên cứu, chỉ đạo, phối hợp giải quyết công việc liên quan đến quản lý, điều hành và tổ chức thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2021- 2025. Đồng thời, nghiên cứu, đề xuất các cơ chế, chính sách liên quan, để thực hiện hiệu quả các Chương trình trên địa bàn tỉnh; đề ra phương hướng, giải pháp thực hiện và giúp UBND tỉnh chỉ đạo, đôn đốc, kiểm tra việc tổ chức thực hiện các chương trình; chỉ đạo, điều phối hoạt động giữa các cơ quan, ban, ngành và địa phương trong việc xây dựng, hoàn thiện và hướng dẫn thực hiện cơ chế, chính sách liên quan đến quản lý, điều hành và tổ chức thực hiện các chương trình.

Song song với đó, nhiều địa phương trong tỉnh chủ động triển khai các giải pháp riêng. Tại xã vùng cao Tà Xùa, đảm bảo tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới, ngay sau khi kiện toàn bộ máy, xã triển khai mô hình "Ngày chủ nhật xanh", hằng tháng huy động 80-120 đoàn viên, thanh niên, hội viên tham gia thu gom, xử lý rác; vận động nhân dân tham gia dọn vệ sinh đường bản, thu gom rác các điểm tham quan. Trẻ em được hướng dẫn phân loại rác từ trường học; tổ chức thi vẽ tranh, làm đồ chơi từ vật liệu tái chế, lan tỏa ý thức bảo vệ môi trường. Xã còn xây dựng điểm tập kết rác tạm tại trung tâm xã, cử đoàn viên thanh niên thay phiên nhau xử lý. Đồng thời, ký kết quy ước bảo vệ môi trường du lịch với 100% hộ kinh doanh dịch vụ lưu trú, ăn uống, đưa các tiêu chí bảo vệ môi trường thành điều kiện bắt buộc để được tiếp tục kinh doanh.

Công an xã Chiềng Khoong tuyên truyền nhân dân giữ gìn an ninh trật tự.

Còn tại xã biên giới Chiềng Khoong, đảm bảo chương trình xây dựng NTM không bị gián đoạn, xã kiện toàn Ban Chỉ đạo xây dựng NTM, phân công nhiệm vụ từng thành viên. Thực hiện rà soát, đánh giá thực trạng các tiêu chí NTM cấp xã, bản; đặt mục tiêu năm 2025 và giai đoạn 2026-2030 trên địa bàn. Các cuộc họp giao ban, họp định kỳ được duy trì, kịp thời giải quyết khó khăn, vướng mắc. Xã đã hoàn thiện quy chế làm việc, cải cách thủ tục hành chính theo hướng công khai, minh bạch; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, điều hành. Cùng với đó, lực lượng công an xã thường xuyên tổ chức tuần tra giữ gìn an ninh trật tự; nhiều tuyến đường bản được sửa sang, tạo tiền đề hoàn thiện tiêu chí giao thông. Trường lớp học được sửa chữa, chuẩn bị tốt cho năm học mới 2025-2026.

Đồng chí Lò Văn Thân, Bí thư Đảng ủy xã Chiềng Khoong, chia sẻ: Ngay khi đi vào vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, xã tập trung vào việc duy trì và nâng cao các tiêu chí đã đạt được. Đồng thời, nghiên cứu tiếp tục thực hiện các mục tiêu của Chương trình xây dựng NTM trong bối cảnh đơn vị hành chính mới, đáp ứng yêu cầu phát triển mới.

Với phương châm xây dựng NTM là nhiệm vụ thường xuyên, liên tục, “không có điểm dừng”, giai đoạn mới đặt ra không ít khó khăn, thách thức, nhưng với quyết tâm chính trị cao, sự đồng lòng của cấp ủy, chính quyền và nhân dân, Sơn La đang nỗ lực triển khai chương trình xây dựng NTM trở thành phong trào sâu rộng. Từ bộ máy tinh gọn, hiệu quả, các địa phương đang nỗ lực vượt qua trở ngại, khai thác tối đa tiềm năng, giữ vững và nâng cao chất lượng các tiêu chí, hướng tới mục tiêu xây dựng nông thôn Sơn La giàu đẹp, văn minh.

Nguyễn Yến