Xây dựng Nông thôn mới - Việc nhỏ từ gom vỏ thuốc bảo vệ thực vật

Việc thu gom đúng cách vỏ thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) đang giúp nhiều vùng nông thôn Lâm Đồng sạch hơn. Từ đồng ruộng đến khu dân cư, ý thức bảo vệ môi trường từng bước được nâng lên.

Người dân Cư Jút đã có thói quen tập kết vỏ thuốc bảo vệ thực vật tại các hố thu gom

Buôn Choáh là một cánh đồng lớn của xã Nam Đà, tỉnh Lâm Đồng. Với diện tích khoảng 700ha, cánh đồng Buôn Choáh có 600ha đã được quy hoạch thành vùng sản xuất lúa ứng dụng công nghệ cao. Đây là một trong những cánh đồng lúa lớn nhất của vùng Tây Nguyên.

Cánh đồng Buôn Choáh nằm ở phía Tây Bắc của Lâm Đồng. Đồng lúa Buôn Choáh tựa mình bên dòng sông Krông Nô, dưới chân núi lửa Nâm Blang. Cánh đồng này thuộc quần thể Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Đắk Nông.

Cánh đồng Đắk Rền, xã Nâm Nung là nơi người dân sử dụng nhiều thuốc BVTV phục vụ sản xuất nông nghiệp

Nhiều năm qua, Buôn Choáh nổi tiếng với chất lượng lúa gạo. Sản phẩm lúa ST25, ST24… tại cánh đồng này nổi tiếng chất lượng thơm ngon. Cứ mỗi độ thu hoạch, thương lái về tận cánh đồng để thu mua lúa của bà con với giá cao.

Từ trên cao nhìn xuống, cánh đồng Buôn Choáh rộng lớn, thẳng cánh cò bay với những ô ruộng mẫu lớn. Ở phía dưới, những trục đường bê tông ngang dọc rộng rãi, sạch đẹp kết nối cánh đồng.

Điểm chung của nhiều tuyến đường lớn tại cánh đồng Buôn Choáh là có hệ thống thu gom rác thải thuốc BVTV.

Hố thu gom vỏ thuốc BVTV đặt dọc hệ thống giao thông chính của cánh đồng Buôn Choáh, xã Nam Đà

Theo UBND xã Nam Đà, tại cánh đồng Buôn Choáh, hệ thống thùng bê tông tròn với đường kính hơn 1m, cao hơn 1,5m để tập kết vỏ thuốc BVTV được lắp đặt từ nhiều năm trước.

Người dân khu vực nông thôn Lâm Đồng đã hình thành thói quen tập kết vỏ thuốc bảo vệ thực vật đúng nơi

Nhờ vậy, thói quen của nông dân đã thay đổi rõ rệt. Phần lớn bao bì sau sử dụng đều được bỏ vào thùng, các hố thu gom.

Cách đó không xa, Cánh đồng Đắk Rền là một trong những cánh đồng lớn của xã Nâm Nung. Cánh đồng này có hàng trăm ha cây trồng, chủ yếu trồng cây ngắn ngày luân phiên 2 - 3 vụ/năm.

Đây cũng là cánh đồng sử dụng nhiều thuốc BVTV và phát sinh lượng lớn vỏ chai, bao bì.

Phế phẩm nông nghiệp, trong đó có vỏ rác bảo vệ thực vật được tập kết trên cánh đồng Đắk Rền, xã Nâm Nung

Từ năm 2024, thanh niên xã Nâm Nung đã lắp đặt nhiều thùng bê tông tròn ngay dọc trục đường chính.

Có địa điểm và thùng tập kết, hiện người dân đã quen với việc bỏ vỏ bao thuốc BVTV vào thùng, thay vì ném xuống ruộng hay mương nước.

Bể chứa bao bì thuốc bảo vệ thực vật được lắp đặt trên cánh đồng xã Cư Jút, tỉnh Lâm Đồng

Việc lắp đặt các thùng, hố thu gom rác thải từ thuốc BVTV tại một số xã của Lâm Đồng đã được quan tâm từ cách đây nhiều năm.

Tại các xã như Cư Jút, Nam Dong, Đắk Wil… chính quyền đã dành hàng trăm triệu đồng từ chương trình xây dựng nông thôn mới để lắp đặt thí điểm các thùng, hố thu gom từ năm 2020.

Hiện nay, mạng lưới thùng, hố thu gom vỏ thuốc BVTV được mở rộng. Hàng trăm bể chứa đã được lắp đặt tại các cánh đồng phía Tây Lâm Đồng. Các địa phương còn hợp đồng với đơn vị chuyên xử lý chất thải nguy hại nhằm thu gom an toàn.

Việc thu gom, tập kết vỏ thuốc bảo vệ thực vật đúng nơi quy định sẽ góp phần bảo vệ môi trường tại khu vực nông thôn

Lâm Đồng là địa phương có thế mạnh về sản xuất nông nghiệp với hơn 1 triệu ha đất canh tác. Tuy nhiên, cùng với quá trình mở rộng sản xuất, vấn đề ô nhiễm môi trường nông thôn, đặc biệt là rác thải nông nghiệp đang đặt ra nhiều thách thức.

Rác thải từ vỏ thuốc bảo vệ thực vật tại Lâm Đồng được sử dụng nhiều nhưng tỷ lệ thu gom, xử lý còn hạn chế

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Lâm Đồng, rác thải nông nghiệp hiện được chia thành ba nhóm. Trong đó, bao gói thuốc BVTV được xếp vào nhóm rác thải nguy hại, bắt buộc phải thu gom, lưu chứa và xử lý theo quy định.

Thực tế cho thấy, mỗi năm toàn tỉnh phát sinh khoảng 276 tấn bao gói thuốc BVTV sau sử dụng. Tuy nhiên, tỷ lệ thu gom và xử lý đúng quy định tính đến giữa năm 2025 chưa đến 20%.

Người dân xã Cư Jút ra quân dọn dẹp vỏ thuốc bảo vệ thực vật trên cánh đồng Trúc Sơn

Phần lớn vỏ thuốc BVTV vẫn bị vứt bỏ ngoài đồng ruộng, kênh mương hoặc bị chôn, đốt tự phát. Tình trạng này gây ô nhiễm đất, nước và không khí.

Việc đốt bao gói thuốc còn phát sinh các chất độc hại như Dioxins, tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe người dân và hệ sinh thái nông thôn.

Các bể chứa vỏ thuốc bảo vệ thực vật được thu gom nhờ các chương trình của hội, đoàn thể địa phương

Trước thực trạng trên, tỉnh Lâm Đồng đã từng bước triển khai nhiều giải pháp nhằm làm sạch môi trường nông thôn. Một trong những giải pháp trọng tâm là giao UBND cấp xã trực tiếp tổ chức thu gom bao gói thuốc BVTV trên địa bàn. Các vùng sản xuất nông nghiệp được yêu cầu xây dựng bể chứa theo quy định, bảo đảm mật độ phù hợp với diện tích canh tác.

Bao gói thuốc sau khi thu gom được tập kết và chuyển giao cho các đơn vị đủ điều kiện xử lý chất thải nguy hại. Người dân không được tự ý chôn lấp hoặc tiêu hủy. Song song với đó, công tác tuyên truyền được đẩy mạnh nhằm thay đổi thói quen sử dụng và thải bỏ thuốc BVTV của nông dân.

Thời gian gần đây, nhiều xã, phường trên địa bàn tỉnh đã tổ chức các đợt ra quân thu gom vỏ thuốc BVTV. Các hoạt động này không chỉ tập trung làm sạch đồng ruộng, kênh mương mà còn góp phần nâng cao nhận thức của người dân về bảo vệ môi trường.

Một số địa phương triển khai mô hình đổi vỏ thuốc lấy quà, thu hút đông đảo người dân tham gia.

Nhiều địa phương đã phát động hoạt động thu gom thuốc bảo vệ thực vật và chất thải nguy hại

Bên cạnh thu gom rác thải nguy hại, Lâm Đồng cũng chú trọng thúc đẩy các mô hình sản xuất nông nghiệp thân thiện với môi trường.

Việc phát triển nông nghiệp tuần hoàn, nông nghiệp hữu cơ được xem là hướng đi lâu dài nhằm giảm dần sự phụ thuộc vào hóa chất trong sản xuất.

Các ngành chức năng khuyến khích lồng ghép nội dung bảo vệ môi trường nông thôn vào các buổi họp dân, chương trình tập huấn và hội thảo kỹ thuật. Những hình thức tuyên truyền trực quan như băng rôn, pano, tờ rơi tại khu dân cư cũng được tăng cường để người dân dễ tiếp cận thông tin.

Hoạt động đổi rác lấy quà tặng đã được đông đảo người dân, đặc biệt là học sinh Lâm Đồng tham gia

Theo mục tiêu đề ra, đến năm 2030, Lâm Đồng phấn đấu nâng tỷ lệ thu gom bao gói thuốc BVTV đúng quy định lên 80%. Đây được xem là bước đi quan trọng trong lộ trình làm sạch môi trường nông thôn, góp phần xây dựng nền nông nghiệp bền vững và nâng cao chất lượng sống cho người dân.

Cánh đồng mẫu lớn Buôn Choáh ở xã Nam Đà, tỉnh Lâm Đồng

Nội dung, ảnh: Lê Phước
Trình bày: Phạm Lương

Lê Phước