Xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại - bài học từ cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước

Chủ động xây dựng Quân đội vững mạnh, đánh thắng địch có vũ khí hiện đại

Để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, tháng 3-1957, Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ 12 (khóa II) ra nghị quyết về vấn đề xây dựng Quân đội, củng cố quốc phòng, trong đó khẳng định: “Phương châm xây dựng Quân đội của chúng ta là tích cực xây dựng một Quân đội nhân dân (QĐND) hùng mạnh tiến dần từng bước đến chính quy hóa và hiện đại hóa”. Khi Mỹ-Diệm thực hiện chính sách khủng bố tàn bạo, gây ra những tổn thất nặng nề cho cách mạng miền Nam, Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ 15 (tháng 1-1959) chỉ rõ, con đường của cách mạng miền Nam là sử dụng bạo lực cách mạng.

Chấp hành nghị quyết của Đảng, Tổng Quân ủy và Bộ Quốc phòng quyết định đẩy mạnh xây dựng Quân đội, bảo vệ vững chắc hậu phương miền Bắc, đồng thời chuẩn bị cho bộ đội ta vào miền Nam chiến đấu. Ngày 19-5-1959, Đoàn 559 được thành lập với nhiệm vụ mở đường vận chuyển vũ khí, lương thực từ miền Bắc vào miền Nam. Sau đó, Đoàn 759 được thành lập nhằm vận chuyển, tiếp tế cho miền Nam bằng đường biển. Đến năm 1960, Quân đội ta từ lực lượng chủ yếu là bộ binh với vũ khí, trang bị (VKTB) còn thiếu thốn đã phát triển thành Quân đội chính quy, ngày càng hiện đại, có đủ lực lượng lục quân, hải quân, phòng không-không quân. Đặc biệt, ngày 15-2-1961, Quân Giải phóng miền Nam Việt Nam được thành lập, là bộ phận của QĐND Việt Nam trực tiếp chiến đấu trên chiến trường miền Nam.

Công binh bắc phà qua sông cho xe tăng cơ động tiến công trong diễn tập của Quân đoàn 12, năm 2023. Ảnh: TUẤN DŨNG

Ngày 5-8-1964, sau khi dựng lên sự kiện “Vịnh Bắc Bộ”, đế quốc Mỹ sử dụng không quân bất ngờ mở cuộc tiến công mang tên “Mũi tên xuyên” đánh phá các căn cứ hải quân ta dọc ven biển miền Bắc. Nhưng chúng không ngờ, các đơn vị hải quân, phòng không, dân quân tự vệ của ta đã phát hiện, chiến đấu hiệu quả, đánh thắng không quân Mỹ ngay từ trận đầu. Ở miền Nam, từ tháng 10-1964, Quân giải phóng liên tục giành thắng lợi trong các chiến dịch: Bình Giã, Ba Gia, Đồng Xoài, làm cho chiến lược “Chiến tranh đặc biệt” của Mỹ bị phá sản.

Giữa năm 1965, với chiến lược “Chiến tranh cục bộ”, đế quốc Mỹ ồ ạt đưa quân vào miền Nam Việt Nam, đồng thời tăng cường quân ngụy. Trước tình hình đó, trong 3 tháng cuối năm 1965, ta đã thành lập tại chiến trường miền Nam 5 sư đoàn bộ binh (9, 3, 2, 5, 1) và Đoàn Pháo binh 69. Quân giải phóng vừa xây dựng, vừa chiến đấu, mở ra phong trào “tìm Mỹ mà đánh, tìm ngụy mà diệt”, đánh thắng nhiều chiến dịch và đánh bại các cuộc phản công chiến lược của Mỹ-ngụy. Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968 đã tiến công vào hàng loạt mục tiêu nằm sâu trong các đô thị trên toàn miền Nam, gây cho địch thiệt hại nặng nề, buộc Mỹ phải chấp nhận đàm phán với ta tại Hội nghị Paris.

Tuy nhiên, với bản chất ngoan cố và hiếu chiến, đế quốc Mỹ tiếp tục chuyển sang chiến lược “Việt Nam hóa chiến tranh”. Năm 1972, Mỹ huy động lực lượng lớn không quân và hải quân mở hai chiến dịch quy mô lớn đánh phá miền Bắc (Linebacker I và Linebacker II). Quân đội ta, nhất là lực lượng Phòng không-Không quân, Hải quân được chủ động xây dựng, phát triển cả về tổ chức, biên chế, con người và vũ khí, khí tài, nghệ thuật tác chiến, đã phát huy tốt vai trò nòng cốt, cùng toàn dân đánh bại cả hai chiến dịch lớn này của địch. Chiến thắng “Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không” cuối năm 1972 cùng với những thắng lợi to lớn của ta trên chiến trường miền Nam đã buộc Mỹ phải ký Hiệp định Paris (27-1-1973), rút quân về nước.

Song, được sự hậu thuẫn của Mỹ, ngụy quyền Sài Gòn ngang nhiên vi phạm Hiệp định Paris. Để chuẩn bị cho trận quyết chiến chiến lược giải phóng miền Nam, ta đã khẩn trương bổ sung lực lượng, đưa vào miền Nam hàng chục vạn cán bộ, chiến sĩ. Đến cuối năm 1973, trên chiến trường miền Nam, riêng khối chủ lực của Quân giải phóng có 31 vạn quân, biên chế thành 10 sư đoàn, 24 trung đoàn và 102 tiểu đoàn bộ binh, binh chủng. Đặc biệt, để tạo sức mạnh đánh đòn quyết định thắng lợi, ta đã thành lập các quân đoàn chủ lực: 1, 2, 3, 4 và Đoàn 232 (tương đương quân đoàn). Đây là những “quả đấm thép”, có sức cơ động cao và khả năng tác chiến hiệp đồng binh chủng để thực hiện những trận quyết chiến chiến lược; là lực lượng nòng cốt trong Chiến dịch Hồ Chí Minh, làm nên Đại thắng mùa Xuân 1975.

Như vậy, trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương (QUTƯ), Bộ Quốc phòng luôn tích cực, chủ động tổ chức xây dựng và bảo đảm nâng cao sức mạnh chiến đấu của Quân đội, làm nòng cốt cho toàn dân đánh giặc. Quân đội luôn được quan tâm xây dựng cả về tổ chức, con người và VKTB theo hướng ngày càng chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, bảo đảm đánh thắng địch trong các giai đoạn chiến tranh, trên các môi trường và loại hình tác chiến.

Xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại trong giai đoạn mới

Những năm tới, tình hình thế giới tiếp tục diễn biến nhanh chóng, phức tạp, khó dự báo; cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn, xung đột vũ trang và các thách thức an ninh phi truyền thống ngày càng gay gắt, đặt ra nhiều thách thức.

Để bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN trong giai đoạn mới, Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng xác định: “Xây dựng Quân đội nhân dân, Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, một số quân chủng, binh chủng, lực lượng tiến thẳng lên hiện đại. Đến năm 2025, cơ bản xây dựng Quân đội, Công an tinh, gọn, mạnh, tạo tiền đề vững chắc, phấn đấu năm 2030 xây dựng Quân đội nhân dân, Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại”.

Phi đội tiêm kích của Không quân nhân dân Việt Nam bay trình diễn phục vụ Lễ kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Ảnh: qdnd.vn

Thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và Nghị quyết số 05-NQ/TW ngày 17-1-2022 của Bộ Chính trị, QUTƯ đã ban hành Nghị quyết số 230-NQ/QUTW ngày 2-4-2022, Bộ Quốc phòng ban hành Kế hoạch số 1228/KH-BQP ngày 25-4-2022 về tổ chức QĐND Việt Nam giai đoạn 2021-2030 và những năm tiếp theo. Sau 3 năm tổ chức triển khai thực hiện với tinh thần quyết liệt, khẩn trương, theo lộ trình hợp lý, phù hợp với tình hình thực tiễn, đến nay, theo đánh giá của thủ trưởng Bộ Quốc phòng, Quân đội ta đã cơ bản hoàn thành mục tiêu xây dựng tinh, gọn, mạnh. Công nghiệp quốc phòng có bước phát triển đột phá theo phương châm chủ động, tự lực, tự cường, lưỡng dụng, hiện đại; đã nghiên cứu, sản xuất được một số loại vũ khí trang bị ở tầm chiến lược.

Những bài học được đúc rút từ các cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc, bảo vệ Tổ quốc, đặc biệt là bài học về tổ chức xây dựng Quân đội để giành thắng lợi trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đã khẳng định: Để bảo vệ vững chắc Tổ quốc trong giai đoạn mới, việc xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại là tất yếu khách quan. Quán triệt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật сủa Nhà nước về quân sự, quốc phòng và các nghị quyết, chỉ thị, kết luận của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư về tiếp tục sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, hoạt động hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, trong xây dựng Quân đội, cần tiếp tục tập trung làm tốt một số nội dung sau:

Trước hết, thường xuyên coi trọng xây dựng QĐND Việt Nam vững mạnh về chính trị.

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Quân sự mà không có chính trị như cây không có gốc, vô dụng lại có hại”. Xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị là nền tảng để xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại; làm cơ sở nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu của toàn quân. Bài học từ cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước cho thấy, sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng là nhân tố quyết định mọi thắng lợi; đồng thời, Quân đội ta với ý chí quyết chiến, quyết thắng, tinh thần “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước” đã vượt qua mọi khó khăn, gian khổ, hiểm nguy để giành chiến thắng, mặc dù kẻ thù có tiềm lực kinh tế và quân sự vượt trội với nhiều loại vũ khí trang bị hiện đại.

Hiện nay, các thế lực thù địch, phản động, cơ hội chính trị đang dùng mọi âm mưu, thủ đoạn chống phá hòng “phi chính trị hóa” Quân đội; chúng đẩy mạnh “diễn biến hòa bình”, thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ ta, với những thủ đoạn hết sức tinh vi, thâm độc. Do đó, càng phải giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng; sự quản lý, điều hành tập trung, thống nhất của Nhà nước đối với Quân đội và sự nghiệp quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc.

Bảo đảm trong bất cứ hoàn cảnh nào, Quân đội cũng tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng, Nhà nước và nhân dân. Xây dựng Đảng bộ Quân đội thực sự trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ; nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức đảng các cấp. Cán bộ, chiến sĩ toàn quân kiên định mục tiêu, lý tưởng của Đảng; có ý chí quyết tâm cao, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.

Các khối của Quân đội nhân dân Việt Nam diễu hành trong sự đón chào nồng nhiệt của nhân dân tại TP Hồ Chí Minh sau Lễ kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Ảnh: qdnd.vn

Hai là, tiếp tục rà soát, điều chỉnh tổ chức Quân đội theo chỉ đạo của Trung ương, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới.

Đảng, Nhà nước triển khai sắp xếp tinh gọn bộ máy trong hệ thống chính trị bảo đảm hoạt động hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả là xuất phát từ đòi hỏi của thực tiễn đất nước và xu thế thời đại, tạo động lực đưa đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Vận dụng những bài học trong tổ chức xây dựng Quân đội, lực lượng vũ trang ba thứ quân (bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương và dân quân du kích) trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước và phát huy kết quả, vận dụng kinh nghiệm trong việc tổ chức, sáp nhập, điều chỉnh lực lượng trong những năm qua, Quân đội cần tiếp tục nghiên cứu, tham mưu, tổ chức sắp xếp lực lượng hợp lý, với mục tiêu nâng cao sức mạnh tổng hợp, khả năng sẵn sàng chiến đấu, bảo đảm chiến đấu thắng lợi trong mọi tình huống. Trong đó, tập trung nghiên cứu, tham mưu, đề xuất sắp xếp, kiện toàn tổ chức cơ quan quân sự địa phương theo Kết luận số 127-KL/TW của Bộ Chính trị, Ban Bí thư; tiếp tục triển khai thực hiện hiệu quả nghị quyết của Bộ Chính trị khóa XIII, nghị quyết của QUTƯ về lãnh đạo thực hiện tổ chức Quân đội giai đoạn 2021-2030 và những năm tiếp theo, với mục tiêu điều chỉnh tổ chức, biên chế theo hướng tinh, gọn, mạnh, có cơ cấu đồng bộ, hợp lý giữa các thành phần, lực lượng, không chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ; giảm đầu mối trung gian và đơn vị phục vụ, bảo đảm; tăng cường quân số cho các đơn vị thành lập mới, đơn vị làm nhiệm vụ trên các địa bàn chiến lược, biên giới, biển, đảo; ưu tiên nguồn lực cho các lực lượng tiến thẳng lên hiện đại. Triển khai các giải pháp đột phá thu hút nhân lực chất lượng cao vào phục vụ Quân đội.

Ba là, quyết liệt đổi mới, nâng cao chất lượng huấn luyện, giáo dục-đào tạo, bảo đảm mỗi quân nhân và đơn vị thực sự tinh nhuệ, đáp ứng tốt yêu cầu, nhiệm vụ.

Huấn luyện, giáo dục-đào tạo là một trong những nhiệm vụ, nội dung, giải pháp quan trọng quyết định sức mạnh chiến đấu của Quân đội. Thực tiễn cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đã chứng minh rất rõ điều này. Đây cũng là một trong ba khâu đột phá mà toàn quân đang triển khai thực hiện hiệu quả.

Toàn quân cần tiếp tục quán triệt sâu sắc nghị quyết của QUTƯ về nâng cao chất lượng huấn luyện, giáo dục-đào tạo giai đoạn 2023-2030 và những năm tiếp theo; tập trung huấn luyện toàn diện, sát với yêu cầu nhiệm vụ của từng cơ quan, đơn vị, có trọng tâm, trọng điểm, lấy nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ chế độ, bảo vệ tính mạng, tài sản của nhân dân làm mục tiêu cao nhất để giáo dục, huấn luyện bộ đội.

Cấp ủy, chỉ huy các cấp cần rà soát, xây dựng nghị quyết, kế hoạch về công tác huấn luyện, giáo dục-đào tạo, cụ thể hóa bằng những mục tiêu, giải pháp theo tư duy mới về công tác quân sự, quốc phòng của Đảng và yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng Quân đội trong tình hình mới. Chú trọng lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ việc đổi mới nội dung, phương pháp huấn luyện; lấy huấn luyện chiến đấu trong bối cảnh chiến tranh hiện đại làm điều kiện và môi trường để rèn luyện bộ đội toàn diện, cả về bản lĩnh, trình độ, kỹ năng chiến đấu, thể lực, sức cơ động và kỷ luật. Tăng cường huấn luyện đêm, huấn luyện cơ động đường dài, trong môi trường khắc nghiệt, thời gian ngắn, ngụy trang, nghi trang trên mọi địa hình... Quyết liệt nâng cao chất lượng diễn tập, khả năng hiệp đồng tác chiến giữa các lực lượng, đáp ứng yêu cầu tác chiến mới, bảo đảm giành thắng lợi.

Cần đẩy mạnh xây dựng hệ thống học viện, nhà trường Quân đội thông minh, ngày càng hiện đại; đổi mới chương trình, nội dung đào tạo theo hướng “chuẩn hóa”, “hiện đại hóa”, phù hợp với thực tế và yêu cầu xây dựng Quân đội trong tình hình mới, theo phương châm “Chất lượng đào tạo của nhà trường là khả năng sẵn sàng chiến đấu của đơn vị”.

Bốn là, duy trì nghiêm nền nếp chính quy, rèn luyện kỷ luật, xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện “mẫu mực, tiêu biểu”.

Chính quy và kỷ luật là sức mạnh của Quân đội ta, là yếu tố vô cùng quan trọng tạo nên sự “tinh, gọn, mạnh” của Quân đội, đồng thời là đặc trưng không thể thiếu, thể hiện bản chất, truyền thống tốt đẹp của Bộ đội Cụ Hồ. Do đó, cấp ủy, chỉ huy các cơ quan, đơn vị cần đặc biệt quan tâm, thường xuyên lãnh đạo, chỉ đạo, có giải pháp hiệu quả kết hợp chặt chẽ giữa xây dựng chính quy với quản lý tư tưởng, rèn luyện kỷ luật, chấp hành pháp luật, bảo đảm an toàn. Thường xuyên chăm lo bảo đảm tốt đời sống vật chất, tinh thần cho bộ đội; chú trọng xây dựng môi trường văn hóa quân sự lành mạnh, phong phú; chủ động phòng, chống những tiêu cực.

Toàn quân cần chú trọng bồi dưỡng, rèn luyện đội ngũ cán bộ các cấp để có đủ phẩm chất, năng lực, uy tín trong chỉ huy, quản lý, giáo dục bộ đội. Phấn đấu xây dựng đơn vị Quân đội thực sự mẫu mực về tinh thần kỷ luật tự giác, nghiêm minh, sự thống nhất chính quy; thực hiện tốt chức năng “đội quân chiến đấu, đội quân công tác, đội quân lao động sản xuất”. Cán bộ, chiến sĩ tích cực, chủ động thực hiện tốt nhiệm vụ “chiến đấu” trong thời bình; nêu cao tinh thần cống hiến hy sinh vì hạnh phúc của nhân dân, phát huy vai trò nòng cốt, xung kích trong phòng, chống và khắc phục hậu quả thiên tai, sự cố, dịch bệnh, cứu hộ, cứu nạn; tích cực tham gia phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, giúp nhân dân xóa đói giảm nghèo, xây dựng đời sống văn hóa... Qua đó, làm sáng đẹp thêm phẩm chất, hình ảnh Bộ đội Cụ Hồ thời kỳ mới.

Năm là, đẩy mạnh hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng; phát triển công nghiệp quốc phòng theo phương châm chủ động, tự lực, tự cường, lưỡng dụng, hiện đại; bảo đảm tốt hậu cần, kỹ thuật cho nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc.

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, bên cạnh huy động được sự viện trợ, giúp đỡ hết sức quan trọng của các nước bạn bè trên thế giới, chúng ta đã chủ động, tích cực nghiên cứu, cải tiến, hiện đại hóa được nhiều loại vũ khí trang bị khiến đối phương bất ngờ. Đặc biệt, công tác bảo đảm hậu cần, kỹ thuật cho chiến đấu được tiến hành rất sáng tạo, hiệu quả, điển hình là tổ chức tuyến Đường Hồ Chí Minh trên bộ, trên biển, tuyến đường ống xăng dầu từ miền Bắc vào chiến trường miền Nam đã trực tiếp góp phần quan trọng làm nên chiến thắng.

Phát huy những bài học đó và trên cơ sở những thành tựu đã đạt được thời gian qua, cần tiếp tục triển khai thực hiện tốt công tác hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng, góp phần thực hiện thắng lợi đường lối đối ngoại của Đảng, nhằm bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa bằng biện pháp hòa bình. Mở rộng quan hệ đối ngoại quốc phòng trên nguyên tắc bảo đảm cao nhất lợi ích quốc gia-dân tộc, thúc đẩy quan hệ ổn định, lâu dài, hợp tác vì sự phát triển; xây dựng lòng tin chiến lược, góp phần nâng cao vị thế, uy tín của Quân đội ta và đất nước Việt Nam trên trường quốc tế; đồng thời, góp phần củng cố, tăng cường tiềm lực quốc phòng, huy động các nguồn lực quốc tế để hiện đại hóa Quân đội. Tiếp tục thúc đẩy phát triển công nghiệp quốc phòng theo phương châm chủ động, tự lực, tự cường, lưỡng dụng, hiện đại và trở thành mũi nhọn của công nghiệp quốc gia. Tập trung đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác bảo đảm hậu cần, kỹ thuật từ cấp cơ sở đến cấp chiến lược; đẩy mạnh cải cách hành chính quân sự và chuyển đổi số, phát triển chính phủ điện tử trong Bộ Quốc phòng...

Xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại là chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước ta, nhằm thực hiện chiến lược bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa, giữ nước từ khi nước chưa nguy. Những bài học từ thực tiễn xây dựng và phát huy vai trò nòng cốt của Quân đội trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, làm nên chiến thắng vĩ đại trong lịch sử chống ngoại xâm của dân tộc có giá trị to lớn, cần tiếp tục nghiên cứu, kế thừa và vận dụng vào xây dựng QĐND Việt Nam cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong thời kỳ mới.

Đại tá CÁT HUY QUANG