Xây dựng xã nông thôn mới nâng cao: Gian nan tiêu chí môi trường

Theo Văn phòng Điều phối NTM tỉnh, sau 14 năm thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM, toàn tỉnh có 94 xã được công nhận đạt chuẩn NTM. Một số xã sau khi được công nhận tiếp tục đăng ký đạt chuẩn NTM nâng cao. Năm 2023, toàn tỉnh có 3 xã đăng ký gồm: Nam Yang (huyện Đak Đoa), Ia Blang (huyện Chư Sê) và Biển Hồ (TP. Pleiku) và năm 2024 có thêm xã Cửu An (thị xã An Khê) phấn đấu đạt chuẩn xã NTM nâng cao. Song đến thời điểm hiện tại, các xã này đều không đạt do còn gặp khó trong thực hiện tiêu chí môi trường và chất lượng môi trường sống.

Bà Nguyễn Thị Hương (thôn 3, xã Nam Yang, huyện Đak Đoa) cho hay: Những năm trước, việc thu gom xử lý rác thải sinh hoạt dọc các tuyến đường trên địa bàn chưa kịp thời nên ảnh hưởng đến môi trường sống của người dân.

Từ đầu năm 2025 đến nay, UBND xã đã triển khai mô hình phân loại rác thải; đồng thời hợp đồng với đơn vị thu gom đúng ngày nên giảm tình trạng rác thải vứt bừa bãi. Hiện nay, các trục đường chính và đường nội thôn đều khang trang, sạch sẽ.

Đặc biệt, người dân sinh sống dọc các tuyến đường chính và đường nội thôn thường xuyên quan sát, theo dõi những trường hợp cố tình vứt rác sinh hoạt bừa bãi và báo với chính quyền địa phương để có biện pháp xử lý nhằm giáo dục, răn đe.

Bà Hương đang sử dụng nguồn nước sinh hoạt đảm bảo chất lượng. Ảnh: N.D

Qua rà soát, đánh giá các tiêu chí xã NTM nâng cao của cơ quan chuyên môn, đến nay, xã Biển Hồ mới chỉ đạt 16/19 tiêu chí, Cửu An đạt 17/19 tiêu chí, Ia Blang đạt 10/19 tiêu chí và Nam Yang 12/19 tiêu chí. Riêng tiêu chí môi trường và chất lượng môi trường sống hiện có nhiều chỉ tiêu không phù hợp với thực tế, khiến các địa phương gặp không ít khó khăn trong quá trình thực hiện.

Chẳng hạn như: tỷ lệ chất thải rắn nguy hại được thu gom, vận chuyển đáp ứng yêu cầu bảo vệ môi trường phải đạt tỷ lệ 100%; người dân sử dụng nước sạch từ công trình cấp nước tập trung đạt trên 35%…

Ông Nguyễn Văn Khôi-Chủ tịch UBND xã Ia Blang (huyện Chư Sê) thông tin: Qua 2 năm phấn đấu, đến nay, xã mới đạt 10/19 tiêu chí NTM nâng cao, còn lại 9 tiêu chí chưa đạt, trong đó có tiêu chí môi trường và an toàn thực phẩm; tiêu chí chất lượng môi trường sống. Trong bối cảnh hiện tại, việc hoàn thành 2 tiêu chí này là rất khó vì địa phương chưa thể thực hiện phân loại xử lý rác thải sinh hoạt, chưa đạt trên 5% sử dụng hình thức hỏa táng.

Ngoài ra, rác thải bao bì thuốc bảo vệ thực vật và tỷ lệ hộ chăn nuôi có chuồng trại đảm bảo vệ sinh môi trường cũng chưa đạt yêu cầu. Đặc biệt, chỉ tiêu về tỷ lệ hộ dân sử dụng nước sạch theo quy chuẩn từ hệ thống cấp nước tập trung phải đạt trên 35%, nhưng xã vẫn chưa thể hoàn thành do thói quen sử dụng nước giếng, mặc dù đã đầu tư xây dựng công trình cấp nước tập trung.

Người dân thôn 3 (xã Nam Yang, huyện Đak Đoa) phân loại rác thải để thuận lợi cho đơn vị thu gom. Ảnh: N.D

Trong khi đó, ông Nguyễn Kim Nam-Phó Chủ tịch UBND xã Nam Yang thì thông tin: Xã không có tổ chức quản lý công trình cấp nước tập trung dẫn đến nhiều bất cập trong thực hiện tiêu chí này. Hơn nữa, người dân có thói quen sử dụng nguồn nước giếng tự đào là chính, dẫn đến hàng năm xã phải tốn kém nguồn kinh phí lấy mẫu nước đi xét nghiệm.

Trao đổi với P.V, ông Trần Văn Văn-Phó Chánh Văn phòng Điều phối NTM tỉnh-chia sẻ: Qua rà soát chỉ có xã Biển Hồ và Cửu An có thể đạt tiêu chí trên 35% người dân sử dụng công trình cấp nước tập trung. Đây là tình trạng chung của nhiều địa phương ở địa bàn Tây Nguyên.

Ủy ban nhân dân tỉnh đã có công văn kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường sửa đổi một số chỉ tiêu trong bộ tiêu chí về xã NTM nâng cao để phù hợp với vùng đặc thù Tây Nguyên. Đồng thời, trong thời gian tới, Văn phòng Điều phối NTM tỉnh hướng dẫn các xã tiếp tục đăng ký phấn đấu về đích NTM năm 2025 cũng như xã NTM nâng cao.

NGUYỄN DIỆP