Xe máy cũ nát, mệnh đề hóc búa về môi trường

Tại khoản 6, Điều 93 của Dự thảo Luật Giao thông đường bộ (sửa đổi) có quy định mô-tô, xe máy tham gia giao thông phải được kiểm tra định kỳ về hệ thống xả khí thải.

Dự thảo đã được đăng tải trên cổng Thông tin điện tử Bộ Giao thông- Vận tải từ ngày 21-4 đến 21-6-2020 để lấy ý kiến rộng rãi trong nhân dân một số nội dung được sửa đổi và tập hợp trình tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội Khóa XIV trong thời gian tới.

Theo thống kê của Cục Đăng kiểm, Bộ Giao thông-Vận tải, cả nước hiện nay có hơn 50 triệu mô-tô, xe máy, chiếm trên 90% số lượng xe cơ giới và thải ra từ 80-90% khí CO, HC; 50% lượng NOx trong tổng số lượng phát thải của xe cơ giới. Trước đây một số địa phương đã cố gắng thí điểm thực hiện kiểm định khí thải mô tô, xe máy nhằm làm giảm ô nhiễm môi trường, chẳng hạn như tháng 7-2016, Cục Đăng kiểm đã xây dựng lộ trình áp dụng tiêu chuẩn khí thải mô tô, xe máy để triển khai, thực hiện tại 5 thành phố trực thuộc Trung ương từ ngày 1-7-2018, song cuối cùng vẫn không đạt kết quả như mong muốn vì nhiều nguyên nhân khách quan.

Trong số mô-tô, xe máy nói trên có quá nhiều xe cũ, nát gây ô nhiễm môi trường rất cao. Hầu hết xe cũ nát đều là phương tiện mưu sinh của những người lao động nghèo khó, thường được dùng để chở thuê hàng hóa cho các tiểu thương. Bây giờ từ nông thôn đến thị thành, chúng ta dễ dàng nhìn thấy không ít những chiếc xe máy chỉ còn toàn “xương xẩu” chứ không có “thịt da”, không có các thiết bị, phụ tùng an toàn, chở đủ thứ hàng hóa cồng kềnh, phun khói đen ngòm với lượng âm thanh vượt trội những xe máy bình thường, quả thật là mối hiểm họa không chỉ đối với an toàn giao thông mà còn nỗi lo về môi trường, sức khỏe, đời sống con người. Chính điều này mà từ tháng 5 đến tháng 9-2020, thành phố Hồ Chí Minh, địa phương có số lượng mô tô, xe máy nhiều nhất nước đã phối hợp với Viện Khoa học và Công nghệ giao thông vận tải, Bộ Giao thông-Vận tải cùng Hiệp hội các nhà sản xuất xe máy Việt Nam triển khai “Chương trình thí điểm kiểm tra khí thải xe máy đang lưu hành, tiến tới kiểm soát khí thải xe máy toàn thành phố” tại 8 điểm trên địa bàn đối với các loại xe máy đã lưu hành từ 5 năm trở lên.

Thực tế cho thấy, có những chiếc mô-tô, xe máy không còn giá trị vật chất hoặc chỉ còn rất thấp nhưng lại là phương tiện kiếm sống của nhiều người lao động chân chính. Loại xe có chất lượng quá kém này là nguồn thải khí chất ô nhiễm ra môi trường nhiều nhất, bằng chứng là trong gần một tháng cách ly xã hội phòng chống dịch Covid-19 vừa qua, không khí ở các thành phố lớn đều sáng sủa, trong lành do xe máy, nhất là xe cũ nát ít hoạt động.

Trước đây, Chính phủ cũng đã có chủ trương thu hồi mô tô, xe máy cũ nát để làm giảm khí thải độc hại và đảm bảo an toàn giao thông, song còn vướng pháp luật bởi mô-tô, xe máy không có quy định niên hạn sử dụng nên chưa thể thu hồi. Như vậy, mô tô, xe máy máy cũ nát vẫn tiếp tục hoạt động và gây ô nhiễm bầu không khí trong lành là nỗi lo cần phải được tính toán giải quyết. Thiết nghĩ việc kiểm tra định kỳ hệ thống xả khí thải để khắc phục đối với những xe không đạt yêu cầu là sự đòi hỏi cần thiết từ thực tiễn nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

THÁI MỸ