Xe tăng lai điện có khả thi tạo đột phá?

Mẫu xe thử nghiệm Abrams X cơ bản được trang bị hệ dẫn động hybrid điện. Ảnh: General Dynamics Land Systems

Mẫu xe tăng Abrams của Mỹ từng được kỳ vọng là khí tài “bá đạo” trên chiến trường. Tuy nhiên, những ưu việt của Abrams không thể phát huy, trong khi những hạn chế gây ra nhiều thất vọng trên thực địa.

Abrams nổi danh là mẫu xe tăng chiến đấu chủ lực nặng nhất thế giới với trọng lượng lên tới 76,3 tấn, động cơ tua bin khí 1.500 mã lực “ngốn” nhiều nhiên liệu. Khi được trang bị các tiện ích, bao gồm các cơ chế bảo vệ như lớp giáp phản ứng nổ bổ sung, trọng lượng của Abrams tăng lên đáng kể. Trên thực địa, Abrams thường xuyên bị mắc kẹt trong bùn hoặc trên địa hình gồ ghề, nhiều hố, rãnh...

Một chiếc xe tăng siêu nặng đi kèm với khả năng hoạt động kém linh hoạt, nhiều hạn chế, đặc biệt là trong điều kiện di chuyển qua những cây cầu, đường chật hẹp. Đây là vấn đề chung của tất cả các dòng xe tăng cỡ lớn, mà Abrams là xe tăng đứng đầu về trọng lượng và kích thước. Nỗi thất vọng lớn còn đến từ việc thiết bị điện tử của Abrams thường xuyên bị hỏng trong điều kiện thời tiết ẩm ướt, khiến mẫu khí tài được kỳ vọng là “chúa tể” trên chiến trường trở nên vô dụng.

Được biết, mỗi chiếc Abrams cơ bản có trị giá lên tới 10 triệu USD và có thể tăng giá trị lên rất đáng kể, nếu trang bị các tiện ích bổ sung. Tuy nhiên, các nhược điểm của Abrams trên thực địa cho thấy, mẫu khí tài này dễ bị hạ gục bởi thiết bị bay không người lái (UAV), mìn, vũ khí chống tăng...

Để giải quyết những hạn chế, Mỹ đang mạnh tay cấp kinh phí phát triển hệ thống lai điện (hybrid) cho Abrams và đặt tên là Abrams X. Một trong những ưu việt của Abrams X là có một bộ nạp súng tự động. Các thiết kế mới cũng cho phép mẫu khí tài này giảm quy mô tổ lái, khắc phục những nhược điểm để những ưu điểm có “đất” phát huy.

Định hình những hạn chế này từ sớm, trong khoảng một phần tư thế kỷ qua, Mỹ đã nghiên cứu xe tăng lai điện để thay thế cho động cơ tua bin khí và động cơ diesel. Một chiếc xe tăng hybrid sẽ có ít nhất hai động cơ điện, pin lithium và động cơ diesel để tạo ra điện.

Nếu phát triển thành công, Abrams X sẽ tiết kiệm nhiên liệu tới hơn 50% so với phiên bản tiền thân. Cơ chế điện cũng giúp Abrams X có thể hoạt động gần như im lặng thay vì phát ra tiếng động cơ “gầm rú” vang vọng một vùng. Đồng thời, nhiệt lượng tỏa ra giảm đáng kể, giúp Abrams X có thể ẩn khuất khỏi các hệ thống nhận diện nhiệt lượng, giảm thiểu các mối đe dọa.

Đây chỉ là một trong số những lợi ích quan trọng để khẳng định cho nhu cầu cần thiết phải phát triển xe tăng lai điện. Tuy nhiên, để hiện thực hóa mong mỏi này, thách thức lớn nhất là việc tạo ra được một bộ pin lithium cỡ lớn đủ đáp ứng cho hoạt động của xe tăng. Bộ pin này sẽ rất nặng nề và đắt tiền, có thể làm gia tăng đáng kể trọng lượng của xe tăng, cũng như “đội” giá sản xuất lên rất cao. Ngoài ra, bên cạnh lợi ích về việc giảm thiểu mối đe dọa vốn có, pin lithium mang tới mối đe dọa mới là dễ phát nổ nếu trúng mảnh đạn hoặc nếu “dính” mìn nổ dưới gầm xe.

Một nhược điểm khác là việc bảo trì, bảo dưỡng, sửa chữa xe tăng có cơ chế điện phức tạp trên chiến trường đòi hỏi thêm nhiều yêu cầu đối với tổ chức hậu cần. Trong khi đó, mẫu xe tăng Abrams hiện tại được thiết kế để có thể thay thế toàn bộ tổ hợp chỉ trong vài giờ ngay trên chiến trường.

Điều này cho thấy, xe tăng lai điện mang tới rất nhiều ưu việt nhưng cũng có những nhược điểm rất nghiêm trọng. Giới chuyên gia chỉ ra rằng, với những “lỗ hổng” còn lớn hiện nay, việc áp dụng công nghệ mới kết hợp cho xe tăng lai điện chưa hẳn là một hướng đi khả thi. Dẫu vậy, việc Mỹ chi mạnh tay với quyết tâm cao phát triển xe tăng lai điện cũng phần nào củng cố niềm tin rằng, xu hướng này nhiều khả năng sẽ trở thành tất yếu trong tương lai, khi công nghệ có những bước tiến mới khắc phục những hạn chế ở thời điểm hiện tại.

Hà Thu