Xe tăng siêu dị có thể 'nhún nhảy' khi bắn từng làm Liên Xô lo lắng

Stridsvagn 103, còn được biết đến dưới tên gọi "S-tank", là xe tăng chủ lực của quân đội Thụy Điển trong chiến tranh lạnh. Nó có thiết kế phi truyền thống: Xe không có tháp pháp, pháo chính của xe tăng được điều hướng bằng cách xoay xe hoặc điều chỉnh hệ thống treo tháp pháo nhờ đó xe tăng có thể bắn chính xác.

Lịch sử phát triển xe tăng kỳ lạ này ra đời vào những năm 1960, lúc này quân đội Thụy Điển lên kế hoạch phát triển dòng xe tăng chiến đấu chủ lực mới nhằm đối phó với Liên Xô. Các kỹ sư Thụy Điển đề xuất ý tưởng độc đáo khi không sử dụng tháp pháo như xe tăng thông thường. Pháo chính được gắn cố định vào thân xe chứ không có tháp pháo quay như các xe tăng bình thường.

Các kỹ sư lập luận rằng, pháo gắn cố định vào thân xe giúp bắn chính xác hơn so với tháp pháo quay. Ngoài ra, việc không sử dụng tháp pháo giúp chiều cao tổng thể của xe tăng giảm đáng kể, khó bị phát hiện hơn trên chiến trường, chiều cao thấp cũng làm cho xe tăng khó trúng hỏa lực của đối phương hơn. Cuối cùng một thiết kế được ra đời với tên gọi Stridsvagn 103.

Thụy Điển muốn phát triển Stridsvagn 103 thành phương tiện bọc giáp mai phục và đột kích tốc độ cao, tận dụng ưu thế bắn chính xác để tiêu diệt, làm rối loạn đội hình tăng thiết giáp của đối phương. Stridsvagn 103 được lắp pháo chính 105 mm, cùng hệ thống nạp đạn tự động.

Do không có tháp pháo nên góc nâng, hạ nòng súng được điều chỉnh thông qua hệ thống treo đặc biệt có thể nâng hạ khi cần thiết. Tuy vậy, góc nâng, hạ của pháo khá hạn chế, Stridsvagn 103 không thể bắn từ trên cao xuống. Ê kíp lái phải quay toàn bộ thân xe để điều chỉnh đường ngắm.

Xe tăng Stridsvagn 103 được sản xuất với quy mô đầy đủ từ năm 1967 và kéo dài đến năm 1971. Tổng cộng khoảng 290 xe được sản xuất và bàn giao cho quân đội Thụy Điển. Thập niên 60-70, Stridsvagn 103 là nòng cốt trong lực lượng tăng thiết giáp của Thụy Điển. Xích của xe có các móc nhỏ nhằm tăng độ bám mặt đường. Gầm xe có một lưỡi đào có thể được sử dụng để đào hầm ngụy trang cho xe. Xe tăng Stridsvagn 103 có thể lội nước sau thời gian chuẩn bị khoảng 20 phút, tốc độ lội nước khoảng 6 km/h.

Năm 1967, Na Uy đã tiến hành so sánh mẫu xe tăng này với Leopard-1. Khi đóng kín nắp, Stridsvagn 103 phát hiện mục tiêu nhanh hơn so với Leopard-1, kết quả ngược lại khi mở cửa. Năm 1975, 2 chiếc Stridsvagn 103 được chuyển đến Mỹ để thử nghiệm hiệu suất với phiên bản M60A1E3. Kết quả cho thấy, Stridsvagn 103 bắn chính xác hơn nhưng thời gian trung bình cho mỗi lần khai hỏa chậm hơn 0,5 giây. Ưu thế về khả năng bắn chính xác của Stridsvagn 103 không đủ để bù lại những khuyết điểm về thiết kế. Mẫu xe tăng kỳ lạ này nhanh chóng được thay thế bằng Stridsvagn 122 (phiên bản Leopard-2) của Đức sản xuất tại Thụy Điển vào năm 1997.

Việt Hùng