Xem xét, thông qua 3 Nghị quyết hướng dẫn thi hành Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND

Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương điều hành phiên họp. Ảnh: Phạm Thắng

Không làm tăng tổ chức, biên chế khi thực hiện Nghị quyết

Trình bày dự thảo các Nghị quyết quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND về hoạt động giám sát của Quốc hội, hoạt động giám sát của HĐND và giám sát văn bản quy phạm pháp luật, Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Lê Thị Nga cho biết, các dự thảo Nghị quyết được xây dựng để quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật về trình tự, thủ tục, trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong tổ chức thực hiện hoạt động giám sát của Quốc hội, HĐND, giám sát văn bản quy phạm pháp luật cũng như đối tượng giám sát chuyên đề, giám sát việc giải quyết, trả lời kiến nghị của cử tri của Đoàn đại biểu Quốc hội; đối tượng chịu sự giám sát của HĐND...

Qua đó, tạo lập cơ sở pháp lý đầy đủ, cụ thể nhằm bảo đảm sự thống nhất, chất lượng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động giám sát của Quốc hội, HĐND cũng như kỷ luật, kỷ cương, nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước.

Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương điều hành phiên họp. Ảnh: Phạm Thắng

Về dự thảo Nghị quyết quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND về hoạt động giám sát của Quốc hội, Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Dân nguyện và Giám sát cho biết, dự thảo Nghị quyết gồm 5 chương, 79 điều, sửa đổi toàn bộ các điều của Nghị quyết số 334/NQ-UBTVQH14 và toàn bộ các điều của Nghị quyết số 969/NQ-UBTVQH15.

Dự thảo quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành về trình tự, thủ tục, trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong tổ chức thực hiện hoạt động giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội, Đoàn ĐBQH, ĐBQH quy định tại các điều 9, 12, 14, 17, 20, 22, 23, 25, 39, 40, 41 và 42 của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND.

Dự thảo Nghị quyết quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND về hoạt động giám sát của HĐND gồm 5 chương, 64 điều, sửa đổi toàn bộ các điều của Nghị quyết số 560/NQ-UBTVQH15.

Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Lê Thị Nga Trình bày dự thảo các Nghị quyết quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND về hoạt động giám sát của Quốc hội, hoạt động giám sát của HĐND và giám sát văn bản quy phạm pháp luật. Ảnh: Phạm Thắng

Dự thảo quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành về trình tự, thủ tục, trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong tổ chức thực hiện hoạt động giám sát của HĐND, Thường trực HĐND, Ban của HĐND, Tổ đại biểu HĐND, đại biểu HĐND quy định tại các điều 9, 12, 27, 28, 30, 31, 33, 34, 36, 37, 39, 40, 41 và 42 của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND.

Dự thảo Nghị quyết quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND về giám sát văn bản quy phạm pháp luật gồm 5 chương, 27 điều, sửa đổi toàn bộ các điều của Nghị quyết số 560/NQ-UBTVQH15.

Dự thảo Nghị quyết quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành về trình tự, thủ tục và trách nhiệm giám sát văn bản quy phạm pháp luật của Quốc hội và HĐND, trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong tổ chức thực hiện hoạt động giám sát văn bản quy phạm pháp luật quy định tại các điều 12, 14, 17, 20, 23, 25, 28, 31, 34, 36, 37, 39, 40, 41 và 42 của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND.

Quang cảnh phiên họp. Ảnh: Phạm Thắng

“Quy định của các dự thảo Nghị quyết không làm tăng tổ chức bộ máy và biên chế hưởng lương từ ngân sách nhà nước nên sau khi các Nghị quyết được thông qua, nguồn nhân lực, cơ sở vật chất bảo đảm thi hành là đội ngũ nhân lực, cơ sở vật chất hiện nay của các cơ quan, đơn vị đang thực hiện nhiệm vụ thi hành Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND cũng như các nghị quyết liên quan của Ủy ban Thường vụ Quốc hội”, Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Lê Thị Nga nêu rõ.

Đề nghị chủ thể giám sát được ủy quyền cho cấp phó tham gia phiên giải trình

Thẩm tra 2 dự án Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội HĐND về hoạt động giám sát của Quốc hội và giám sát văn bản quy phạm pháp luật, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng tán thành với sự cần thiết ban hành các Nghị quyết với lý do nêu tại các Tờ trình của Ủy ban Dân nguyện và Giám sát.

Về hoạt động giám sát của Quốc hội, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị xác định tiêu chí nào là bắt buộc, tiêu chí nào được lựa chọn nhóm vấn đề chất vấn, tiêu chí lựa chọn vấn đề giải trình, tiêu chí lựa chọn chuyên đề giám sát.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Đồng thời, làm rõ việc áp dụng các tiêu chí được thực hiện vào thời điểm nào trong quá trình xây dựng chương trình giám sát hàng năm của các chủ thể; thể hiện rõ hơn phạm vi, mức độ cấp thiết, tầm ảnh hưởng của tiêu chí gắn với từng chủ thể/hoạt động giám sát để phù hợp với thẩm quyền giám sát của chủ thể, tính chất riêng của từng hoạt động giám sát…

Về hoạt động giải trình tại phiên họp Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội, Ủy ban đề nghị chỉnh lý quy định “người giải trình có trách nhiệm trả lời trực tiếp, đầy đủ vấn đề được yêu cầu; không được ủy quyền cho người khác trả lời thay” để phù hợp với khoản 3 Điều 7 của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND năm 2025 (chủ thể giám sát có thể ủy quyền cho cấp phó của mình nếu được sự đồng ý của chủ thể giám sát).

Về dự thảo Nghị quyết quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND về giám sát văn bản quy phạm pháp luật, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị cần quy định cụ thể hơn quy trình, thủ tục thực hiện thẩm quyền giám sát nghị quyết của HĐND cấp tỉnh, bao gồm cả văn bản quy phạm pháp luật, để bảo đảm đồng bộ, chặt chẽ và thuận lợi cho việc tổ chức thực hiện.

Bên cạnh đó, cần bổ sung cơ chế giám sát đối với văn bản quy phạm pháp luật thuộc bí mật nhà nước; bổ sung yêu cầu và trách nhiệm về ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số để bảo đảm liên thông dữ liệu và nâng cao chất lượng, hiệu quả giám sát văn bản quy phạm pháp luật.

Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Hữu Đông trình bày Báo cáo Thẩm tra dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND về hoạt động giám sát của HĐND. Ảnh: Phạm Thắng

Thẩm tra dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND về hoạt động giám sát của HĐND, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Hữu Đông tán thành sự cần thiết ban hành Nghị quyết theo trình tự, thủ tục rút gọn để khi Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND có hiệu lực thi hành vào ngày 1/3/2026 đã có đầy đủ các văn bản hướng dẫn theo đúng quy định.

Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu cũng nêu rõ, dự thảo Nghị quyết hiện đang quy định chung về xây dựng, thực hiện chương trình giám sát; trình tự, thủ tục tiến hành hoạt động giám sát của HĐND mà không có sự khác biệt giữa HĐND cấp tỉnh và cấp xã, trong khi, HĐND cấp xã chủ yếu bố trí cán bộ kiêm nhiệm, bộ máy giúp việc hạn chế, phạm vi giám sát hẹp hơn.

Do vậy, để bảo đảm tính khả thi, đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc nghiên cứu có những điều chỉnh cho phù hợp với thực tế, tính đặc thù, nhân sự, năng lực tổ chức, điều kiện triển khai của mỗi cấp HĐND.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội biểu quyết thông qua 3 Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND. Ảnh: Phạm Thắng

So với quy định tại Điều 10 của Luật Hoạt động giám sát năm 2025 và Điều 28 của Nghị quyết số 594/NQ-UBTVQH15, dự thảo Nghị quyết không có các quy định về việc công khai, đăng tải các thông tin về hoạt động giám sát. Việc quy định công khai, minh bạch nhằm nâng cao chất lượng giám sát, tăng cường trách nhiệm giải trình và tạo điều kiện cho đại biểu, cử tri và xã hội kịp thời nắm bắt thông tin. Do vậy, Ủy ban Công tác đại biểu đề nghị nghiên cứu, cân nhắc bổ sung các quy định này.

Phát biểu kết luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương nêu rõ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhất trí với sự cần thiết ban hành, các nội dung của 3 dự thảo Nghị quyết; tán thành xem xét, thông qua theo trình tự rút gọn.

Nhấn mạnh yêu cầu đẩy mạnh chuyển đổi số trong hoạt động giám sát, Phó Chủ tịch Quốc hội lưu ý, Quốc hội là cơ quan đi tiên phong trong thực hiện chuyển đổi số nên cần rà soát, bổ sung quy định về công tác này trong các dự thảo Nghị quyết.

Trong đó, chú ý đến công tác xây dựng cơ sở dữ liệu và các phần mềm ứng dụng để tổng hợp, rà soát văn bản một cách nhanh chóng và hiệu quả. “Cơ sở dữ liệu là linh hồn của chuyển đổi số, giúp xử lý các vấn đề trùng lắp giữa các văn bản một cách tức thời”, Phó Chủ tịch Quốc hội lưu ý.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội biểu quyết thông qua 3 Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND. Ảnh: Phạm Thắng

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị, Thường trực Ủy ban Dân nguyện và Giám sát chủ trì phối hợp với Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp, Ủy ban Công tác đại biểu, Bộ Tư pháp, các cơ quan có liên quan tiếp thu tối đa ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, của Chính phủ, rà soát kỹ lưỡng bảo đảm sự thống nhất với chủ trương của Đảng, các luật mới ban hành, bảo đảm dễ đọc, dễ hiểu, dễ áp dụng.

Tại Phiên họp, 100% Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội có mặt tán thành biểu quyết thông qua 3 Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND.

Thanh Hải