Đứng đầu danh sách là khẩu M-16 của Mỹ, tiền thân của nó là khẩu AR-15, được thiết kế bởi Armalite, nhằm đáp ứng yêu cầu của Quân đội Mỹ về một mẫu súng trường tiến công mới, được trang bị loại đạn mới. AR-15 được Quân đội chấp nhận đưa vào biên chế với tên gọi M16 và trở thành vũ khí tiêu chuẩn của lục quân Mỹ.
M-16 ra đời vào cuối những năm 1950, tại thời điểm đó, đây là một thiết kế rất hiện đại; súng đã sử dụng nhiều vật liệu nhôm thay cho thép, sợi thủy tinh thay cho gỗ, nên có trọng lượng nhẹ; đồng thời áp dụng nhiều thiết kế mới, giúp súng bắn có độ giật nhẹ hơn, mức chính xác cao hơn.
Sự ra đời của khẩu M-16 cũng tiên phong trong sử dụng đạn 5,56x45 mm, loại đạn này sau này cũng trở thành đạn tiêu chuẩn của khối NATO; từ khi ra đời, súng M-16 cũng không ngừng được cải tiến và hiện có hàng trăm biến thể. Khoảng 8 triệu khẩu M-16 này đã được sản xuất và hơn 70 quốc gia trên thế giới sử dụng.
Một mẫu súng trường tiến công nổi tiếng đến từ gia đình AK đó là khẩu AK-103 của Nga; đây là phiên bản được phát triển từ AK-74M đang được Quân đội Nga và nhiều quốc gia khác trên thế giới sử dụng. Về mặt kỹ thuật, những khẩu súng trường tiến công này tương tự như khẩu AK-47 huyền thoại, nhưng được cải tiến công nghệ sản xuất và làm bằng vật liệu mới.
AK-103 vẫn sử dụng loại đạn 7,62x39 mm truyền thống của khẩu AK-47. Loại đạn này có khả năng xuyên phá và sức công phá vượt trội so với AK-74M, được trang bị đạn 5,45x39 mm. Ngoài ra còn có phiên bản AK-101, bắn đạn 5,56x45 mm tiêu chuẩn của NATO.
Về cơ chế hoạt động, AK-103 vẫn sử dụng phương pháp lên đạn bằng trích khí dài, khóa nòng xoay; cơ chế này đã góp phần làm lên tên tuổi của gia đình AK, do vậy súng hoạt động tin và đã được xuất khẩu tới hơn 10 quốc gia. Ngoài ra, mẫu AK-47 nguyên bản và các biến thể của nó đang được sử dụng tại hơn 100 quốc gia trên thế giới.
Mẫu súng trường tiến công được đánh giá tốt nhất là khẩu G36, được thiết kế bởi Heckler & Koch để thay thế súng trường tiến công G3 trong trang bị của Quân đội Đức. Kể từ năm 1995, G36 là súng trường bộ binh tiêu chuẩn của các lực lượng vũ trang Đức. Vũ khí này rất thành thành công trong xuất khẩu, hiện đã được hơn 40 quốc gia trên thế giới sử dụng.
G36 được trang bị đạn 5,56x45 mm theo tiêu chuẩn NATO, súng hoạt động dựa theo nguyên lý trích khí ngắn và được sản xuất bằng những công nghệ hiện đại nhất. Hộp tiếp đạn bằng nhựa trong mờ, có sức chưa 30 viên; 2 hoặc 3 hộp tiếp đạn có thể buộc cùng với nhau, để lắp vào súng cho nhanh; thậm chí súng còn có hộp tiếp đạn hình trống, có sức chứa đến 100 viên.
Khẩu G36 không có phụ kiện "lạ mắt", nhưng là vũ khí hiện đại, trọng lượng nhẹ, chính xác, chắc chắn và đáng tin cậy; mặc dù nó không tin cậy như súng dòng AK của Nga, nhưng bù đắp là độ chính xác. Ngoài ra, G36 rất đơn giản trong sử dụng và bảo quản. Súng có thể lắp thêm súng phóng lựu HK AG36 40 mm dưới nòng, hoặc phóng đạn lựu từ đầu nòng súng, bằng loại đạn đặc biệt (không đầu đạn).
Một mẫu súng trường tiến công nổi tiếng nữa của người Đức, chính là tiền thân của khẩu G36, mẫu súng trường tiến công G3; G3 được thiết kế bởi Heckler & Koch vào cuối những năm 1950 và được Quân đội CHLB Đức đưa vào biên chế năm 1959, sử dụng cho đến giữa những năm 1990, khi nó được thay thế bằng súng trường tiến công G36.
Khẩu G3 đã được xuất khẩu rộng rãi, vào một số thời điểm, nó đã được 75 quốc gia sử dụng làm súng trường tiến công tiêu chuẩn; hiện tại G3 vẫn được hơn 60 quốc gia sử dụng; G3 dùng đạn 7,62x51 mm tiêu chuẩn NATO, sử dụng trích khí ngắn. Ưu điểm củ G3 là có giá thành rẻ, vì một số bộ phận súng được sản xuất bằng phương pháp dập nguội.
Hộp tiếp đạn của G3 có sức chứa 20 viên, hộp tiếp đạn làm bằng nhôm hoặc thép; ngoài ra còn có hộp tiếp đạn hình trống có sức chứa 50 viên. Mặc dù là một thiết kế cũ, nhưng G3 đã được chứng minh là một vũ khí chính xác, chắc chắn, tin cậy, dễ sử dụng. Khẩu G3 cũng phổ biến như AK-47 của Nga hay M16 của Mỹ. Tuy nhiên số lượng của nó đang giảm dần, vì những loại vũ khí mới ra đời.
Mẫu súng trường tiến công hàng đầu là khẩu Steyr AUG của Áo; Steyr AUG được Quân đội Áo đưa vào biên chế năm 1977. Khi mới xuất hiện, nó được coi là khẩu súng trường tiến công mang tính cách mạng ở nhiều khía cạnh như thiết kế mô-đun, để có thể điều chỉnh cho các nhiệm vụ khác nhau, bằng cách thay đổi nòng súng. Có bốn loại nòng cơ bản bao gồm nòng tiêu chuẩn, ngắn, carbine và nòng súng máy hạng nhẹ.
Steyr AUG dùng đạn 5,56x45 mm tiêu chuẩn NATO, áp dụng nguyên lý trích khí ngắn, khóa nòng xoay. Steyr AUG được chế tạo bằng vật liệu tổng hợp và hợp kim tiên tiến, nên súng có trọng lượng nhẹ, mạnh mẽ và đáng tin cậy. Đồng thời áp dụng thiết kế kiểu bullpup (cái tẩu), nên chiều dài súng được rút ngắn tối đa.
Mẫu Steyr AUG đã khẳng định "tên tuổi", nhờ độ tin cậy, sử dụng tiện lợi, thoải mái và độ chính xác khá. Hiện tại AUG đang có mặt tại gần 40 quốc gia trên thế giới; súng được cấp phép sản xuất tại Australia với tên gọi Lithgow F88. Ngoài ra, nó là thiết kế bullpup thành công nhất về mặt thương mại cho đến nay.
Video Khẩu súng hội tụ ưu thế của cả M16 và AK-47? - NGuồn: QPVN
Tiến Minh