Xét giáo sư, phó giáo sư: Tại sao phải thẩm định công trình khoa học có sử dụng AI?

Theo công văn 25 vừa ban hành, Hội đồng Giáo sư Nhà nước đề nghị các hội đồng giáo sư cơ sở, hội đồng giáo sư ngành, liên ngành, các đại học, trường đại học, học viện, viện nghiên cứu khoa học được phép đào tạo trình độ tiến sĩ bảo đảm mục tiêu nâng cao chất lượng, tăng cường tính khách quan, công bằng, minh bạch và đánh giá đúng chất lượng hồ sơ ứng viên.

Trong đó, chú ý xem xét về chuyên môn - học thuật, tính liêm chính khoa học. Hội đồng cũng đề nghị thẩm định kỹ chất lượng tạp chí và chất lượng các công trình khoa học. Lưu ý phát hiện, xem xét và đánh giá các công trình khoa học sử dụng hoặc có sự trợ giúp của các công cụ sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI). Tổ chức thảo luận và có kết luận đánh giá những công trình khoa học này.

Hội đồng Giáo sư Nhà nước đề nghị các đơn vị, cá nhân liên quan cần thực hiện nghiêm các quy định về quyền hạn, nghĩa vụ và trách nhiệm, tạo điều kiện để hội đồng giáo sư các cấp hoạt động hiệu quả, đúng tiến độ theo kế hoạch.

Trao đổi với VietNamNet sáng 13/3, ông Trần Anh Tuấn, Chánh văn phòng Hội đồng Giáo sư Nhà nước, lý giải việc Hội đồng giáo sư nhà nước có văn bản lưu ý đối với các công trình khoa học sử dụng hoặc có sự trợ giúp của các công cụ sử dụng trí tuệ nhân tạo nhằm phù hợp với xu hướng hiện nay và tương lai.

“Trên cơ sở nghiên cứu và thực tế trong thời gian vừa qua về việc sử dụng trí tuệ nhân tạo trong quá trình soạn thảo công trình khoa học... chúng tôi cho rằng cần đưa ra thông điệp khuyến cáo sớm về vấn đề này tới các đối tượng liên quan từ hội đồng các cấp đến ứng viên.

Thực ra, những điều này còn quá mới mẻ và chúng ta cũng chưa khẳng định được những khả năng, tác động của công cụ sử dụng trí tuệ nhân tạo đã thay thế được con người hay chưa.

Khuyến cáo của Hội đồng Giáo sư Nhà nước đưa ra nhằm cảnh báo rằng hiện nay đang có xu hướng như vậy và khuyến cáo các hội đồng và các ứng viên cần lưu ý, cẩn trọng hơn trong việc xử lý thông tin”, ông Tuấn nói.

Theo ông Tuấn, việc lưu ý này cũng không hàm ý việc sử dụng các công cụ trí tuệ nhân tạo là tiêu cực.

“Nếu dùng trí tuệ nhân tạo dựa vào dữ liệu lớn để cung cấp thêm thông tin cho quá trình tổng quan vấn đề nghiên cứu, chắt lọc thông tin hữu ích làm tăng hiệu quả trong quá trình soạn thảo các công trình khoa học và các nước khác cũng có sử dụng nhưng nếu sử dụng sai mục đích mới thành vấn đề”.

Ảnh minh họa: Thanh Hùng

Ông Tuấn cũng lưu ý, trong quá trình đánh giá, hội đồng giáo sư các cấp cũng không phải quá cứng nhắc rằng, cứ phát hiện công trình khoa học nào có sử dụng công cụ trí tuệ nhân tạo là tiêu cực, gạt bỏ hay có cái nhìn định kiến - điều này cũng được nhấn mạnh trong Công văn số 25.

“Nói chung, việc sử dụng, mục đích sử dụng kết quả từ các công cụ có sự hỗ trợ của trí tuệ nhân tạo như thế nào mới là điều cần khuyến cáo”, Chánh văn phòng Hội đồng Giáo sư Nhà nước cho biết thêm.

Chính vì vậy, theo ông Tuấn, thông báo cũng nêu rõ, khi phát hiện những công trình khoa học sử dụng hoặc có sự trợ giúp của các công cụ sử dụng trí tuệ nhân tạo cần tổ chức thảo luận, đánh giá kỹ đúng sai đến đâu; không kết luận vội vàng.

Năm 2023, thời gian xét công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh giáo sư, phó giáo sư sẽ kéo dài từ tháng 4 đến tháng 10.

Trong đó, ngày 30/6 sẽ là hạn cuối cùng ứng viên nộp hồ sơ đăng ký xét công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh giáo sư, phó giáo sư năm 2023 tại hội đồng giáo sư cơ sở và là hạn cuối cùng ứng viên gửi bản đăng ký xét đạt tiêu chuẩn chức danh lên trang thông tin điện tử của Hội đồng Giáo sư Nhà nước.

Lịch xét công nhận chức danh giáo sư, phó giáo sư năm 2023:

Thanh Hùng