Xét xử phần dân sự trong vụ án cựu Đại biểu Quốc hội Châu Thị Thu Nga lừa đảo

Đây là vụ án được dư luận đặc biệt quan tâm liên quan đến Dự án B5 Cầu Diễn (huyện Từ Liêm, nay là quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội). Bởi trước và trong khi thực hiện hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản, Châu Thị Thu Nga là Đại biểu Quốc hội.

Theo bản án sơ thẩm, năm 2008, Housing Group hợp tác liên danh với Công ty TNHH Một thành viên Xuất nhập khẩu và Đầu tư xây dựng phát triển Hà Nội (viết tắt là HAIC) để thực hiện dự án đầu tư xây dựng công trình khu dân cư và biệt thự nhà vườn tại khu đất B5 Cầu Diễn. Dự án có diện tích 22.325,5m2, dự kiến quy mô gồm 3 chung cư 21 tầng và 36 nhà vườn. Tổng mức đầu tư là 279,3 tỷ đồng.

Mặc dù dự án chưa được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt và cấp phép xây dựng, nhưng Châu Thị Thu Nga vẫn chỉ đạo nhân viên của Housing Group thực hiện các hành vi nhằm huy động vốn của các bị hại.

Từ năm 2009 đến 2013, Châu Thị Thu Nga và đồng phạm ký 752 hợp đồng góp vốn, thu hơn 377 tỷ đồng. Trong số tiền này, Châu Thị Thu Nga chỉ trả lại hơn 28 tỷ đồng cho khách hàng, còn chiếm đoạt hơn 348 tỷ đồng.

Châu Thị Thi Nga tại phiên tòa phúc thẩm năm 2018.

Với hành vi phạm tội như trên, năm 2018, Châu Thị Thu Nga đã bị Tòa án cấp sơ thẩm tuyên phạt tù chung thân về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”.

Liên quan đến vụ án này, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an đã kê biên tài sản của Housing Group, Liên danh HAIC và Housing Group… Trong đó có khu đất 15.400m2 ô đất CT5, thuộc Khu đô thị thành phố Giao Lưu của Liên danh HAIC và Housing Group cùng căn nhà 3 tầng mới hoàn thiện phần thô, diện tích xây dựng là 340m/sàn của Housing Group trên diện tích 3.401,7m2 đất, tại Khu du lịch bãi tắm Quất Lâm (tỉnh Nam Định).

Tại bản án sơ thẩm năm 2017, TAND TP Hà Nội cũng đã đưa ra quyết định về phần trách nhiệm dân sự trong vụ án. Theo đó, TAND TP Hà Nội buộc những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án phải nộp trả lại số tiền đã nhận để đảm bảo thi hành án về nghĩa vụ bồi thường của Housing Group.

Về xử lý vật chứng, TAND TP Hà Nội tuyên “Tiếp tục kê biên quyền sử dụng 15.400m2 ô đất CT5 thuộc Khu đô thị thành phố Giao lưu cùng căn nhà 3 tầng”.

Sau bản án sơ thẩm, 16 người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan đến vụ án kháng cáo không đồng ý hoàn trả lại tiền cho Housing Group. Tuy nhiên, có hai doanh nghiệp là Công ty cổ phần Đầu tư và xây lắp 5 và Công ty cổ phần Cơ khí và Xây lắp Hà Nội không kháng cáo.

Tại bản án phúc thẩm năm 2018, TAND cấp cao tại Hà Nội giữ nguyên các quyết định tại bản án sơ thẩm. Ngày 22/8/2018 và 22/2/2019, Công ty cổ phần Đầu tư và Xây lắp 5 và Công ty cổ phần Cơ khí và Xây lắp Hà Nội có đơn đề nghị xem xét theo thủ tục Giám đốc thẩm.

Công ty cổ phần Đầu tư và Xây lắp 5 đề nghị không hoàn trả cho Housing Group 4,9 tỷ đồng. Còn Công ty cổ phần Cơ khí và Xây lắp Hà Nội đề nghị không hoàn trả cho Housing Group 500 triệu đồng.

Dự án B5 Cầu Diễn thời điểm xảy ra vụ án.

Ngày 12/9/2019, Cục Thi hành án dân sự TP Hà Nội có công văn kiến nghị xem xét theo thủ tục Giám đốc thẩm với bản án hình sự sơ thẩm năm 2017 và bản án hình sự phúc thẩm năm 2018 trong vụ án Châu Thị Thu Nga và đồng phạm.

Ngày 17/3/2020, Chánh án TAND tối cao quyết định kháng nghị, đề nghị Giám đốc thẩm theo hướng, hủy bản án sơ thẩm về phần trách nhiệm dân sự của hai công ty trên và hủy bản án phúc thẩm về phần xử lý vật chứng đối với việc kê biên hai nhà đất liên quan. Đồng thời tạm đình chỉ thi hành phần quyết định về trách nhiệm dân sự của hai công ty trên và phần xử lý vật chứng đối với việc kê biên hai quyền sử dụng đất trên.

Năm 2020, Hội đồng thẩm phán TAND tối cao đã xem xét theo trình tự Giám đốc thẩm. Quyết định Giám đốc thẩm thể hiện, tổng số tiền Housing Group đã thanh toán cho Công ty cổ phần Đầu tư và Xây lắp 5 là hơn 4,9 tỷ đồng (năm 2008 là 4,5 tỷ đồng và năm 2009 là 434 triệu đồng). Tuy nhiên, lời khai của Châu Thị Thu Nga thể hiện, thực chất Housing Group là 100% vốn của Châu Thị Thu Nga. Việc Châu Thị Thu Nga gian dối thông tin huy động vốn diễn ra từ năm 2009 và năm 2013.

Do đó, Tòa án cấp sơ thẩm buộc Công ty cổ phần Đầu tư và Xây lắp 5 phải hoàn trả cho Housing Group hơn 4,9 tỷ đồng là không đúng. Công ty này chỉ phải trả số tiền đã nhận thanh toán năm 2009 là hơn 434 triệu đồng. Các chứng từ của Công ty cổ phần Cơ khí và Xây lắp Hà Nội cung cấp thể hiện, doanh nghiệp này được Housing Group thanh toán năm 2007 và năm 2008 là hơn 500 triệu đồng. Quyết định của Tòa án cấp sơ thẩm buộc doanh nghiệp phải hoàn trả hơn 500 triệu đồng là không đúng.

Tại khu đất 15.400m2, công văn của Sở Kế hoạch đầu tư ngày 15/5/2019 xác định, diện tích đất trên chưa được giao cho Housing Group, và Housing Group chưa được ký hợp đồng thu đất, chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, chưa được thực hiện các quyền của người sử dụng đất theo Điều 168 Luật Đất đai.

Còn căn nhà trên diện tích 3.401,7m2 ở Quất Lâm (tỉnh Nam Định) là xây dựng trái phép, chưa hoàn thiện thủ tục về đất đai, chưa được UBND tỉnh Nam Định ra quyết định cho thuê đất.

Cả hai khu đất trên không thuộc quyền sử dụng của người phải thi hành án, không thuộc đối tượng được kê biên. Việc kê biên 2 tài sản trên là không đúng pháp luật.

Với quan điểm trên, Hội đồng thẩm phán TAND tối cao quyết định hủy bản án sơ thẩm về trách nhiệm dân sự và hủy bản ản phúc thẩm về phần xử lý vật chứng, đồng thời chuyển hồ sơ cho TAND TP Hà Nội xét xử sơ thẩm lại về phần dân sự.

Quá trình xét xử phần dân sự trong vụ án này, bị án Châu Thị Thu Nga có đơn xin xét xử vắng mặt. Ngoài ra, đại diện Viện kiểm sát và một số người có quyền và nghĩa vụ liên quan cũng vắng mặt. Do đó, HĐXX quyết định hoãn phiên tòa.

Nguyễn Hưng