Xét xử vụ Gang thép Thái Nguyên: Quan điểm bào chữa của các luật sư

Bị xác định là có vai trò lớn nhất trong vụ án, bị cáo Trần Trọng Mừng – nguyên Tổng giám đốc TISCO được tòa cho tranh luận đầu tiên. Tuy nhiên, bị cáo này đã nhờ luật sư Đinh Anh Tuấn bào chữa cho mình trước.

Bi cáo Mừng bị Viện KSND quy kết có trách nhiệm chính trong vụ án khi không chấm dứt hợp đồng với Tập đoàn Khoa học công nghệ và thương mại luyện kim Trung Quốc (MCC), dù doanh nghiệp này vi phạm.

Bị cáo Trần Trọng Mừng.

Cụ thể, năm 2007, TISCO và MCC ký hợp đồng EPC trọn gói, giá 160 triệu USD để xây dựng dây chuyền luyện kim. MCC sau đó vi phạm hợp đồng, không xây dựng và đòi tăng giá.

Theo cơ quan truy tố, bị cáo Mừng lẽ ra cần phải chấm dứt hợp đồng với MCC, thu hồi tiền tạm ứng; đề xuất người có thẩm quyền hủy đấu thầu, cho đấu thầu lại. Nhưng bị cáo lại chỉ đạo để đàm phán theo yêu cầu của MCC; ký văn bản đề nghị tăng giá phần C (xây lắp) trong hợp đồng EPC.

Ngoài ra, bị cáo Mừng còn giới thiệu và chấp thuận cho Tổng công ty Xây dựng công nghiệp Việt Nam (VINAINCON) làm nhà thầu phụ. Trong khi ấy, VINAINCON không đủ năng lực nên năm 2011 phải dừng thi công.

Bào chữa cho bị cáo Mừng, luật sư Đinh Anh Tuấn cho rằng cần xem xét trách nhiệm của Bộ Công Thương khi giới thiệu VINAINCON tới các bị cáo trong vụ để họ chọn làm nhà thầu phụ. Bởi hồ sơ vụ án cũng như lời khai của các bị cáo là cựu lãnh đạo tại TISCO và Tổng công ty Thép Việt Nam (VNS) khai, họ chấp nhận nhà thầu phụ vì có văn bản của Bộ Công Thương do một Thứ trưởng ký.

Bào chữa cho bị cáo Mừng, luật sư Đinh Anh Tuấn cho rằng, trách nhiệm chính trong việc giới thiệu VINAINCON phải thuộc về Bộ Công Thương, TISCO và VNS chỉ phải chịu trách nhiệm liên đới.

Về hành vi không dừng hợp đồng với MCC, luật sư Đinh Anh Tuấn viện dẫn và cho rằng bị cáo Trần Trọng Mừng từng ký nhiều văn bản hối thúc MCC thực hiện dự án. Ngoài ra, bị cáo này từng ký văn bản gửi Bộ Công Thương và VNS với nội dung: “Đề nghị Bộ Công thương báo cáo Chính phủ xin phép chấm dứt hợp đồng EPC với nhà thầu MCC. Yêu cầu MCC trả lại tiền đặc cọc và bồi hoàn thiệt hại” nhưng không được chấp nhận.

Theo hợp đồng EPC, nếu có tranh chấp, TISCO và MCC sẽ giải quyết tại tòa trọng tài tại Singapore. Vì vậy, bị cáo TISCO ký hợp đồng với hãng luật Kenvil Chia của quốc đảo này tư vấn và nhận trả lời: “Không thể xem nhẹ việc chấm dứt hợp đồng và chỉ nên xem xét việc chấm dứt nếu không còn các sự lựa chọn nào khác”.

Vì thế bị cáo Mừng đã chọn việc tiếp tục hợp đồng, thực hiện việc điều chỉnh giá phần xây lắp và thay đổi giá hợp đồng EPC, theo quy định tại Thông tư 09/2008 của Bộ Xây dựng. Cũng theo luật sư, việc hợp đồng phần C bị thay đổi hình thức từ trọn gói sang hợp đồng theo đơn giá không phải do bị cáo Trần Trọng Mừng đưa ra. Thậm chí, bị cáo này từng phản đối vì sợ dự án “đội giá” và nhà thầu không tích cực.

Chốt lại phần tranh luận, vị luật sư bào chữa cho cựu Tổng giám đốc TISCO đề nghị các cơ quan tố tụng chuyển tội danh cho bị cáo Trần Trọng Mừng từ “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí” sang “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”.

Tự bào chữa trước tòa, Lê Thị Tuyết Lan (cựu Phó trưởng phòng Phòng kế toán TISCO) trình bày, bị cáo rất ân hận và bất ngờ. “Hơn 2 năm làm việc với cơ quan điều tra chưa bao giờ nghĩ rằng mình bị truy tố vì trong quá trình thực hiện các văn bản pháp lý của nhà nước đều rất đầy đủ” - bị cáo Lan phân trần.

Bị cáo này cũng cho rằng, bản thân là người làm công ăn lương, thực hiện mệnh lệnh của cấp trên, làm đúng chức năng được phân công. Bị cáo Lan đề nghị tòa xem xét cho bị cáo được hưởng án treo để lo cho gia đình.

Bào chữa cho bị cáo Lan, luật sư Trương Thanh Đức cho rằng, thân chủ của mình không tư vấn, đàm phán, đề xuất, phê duyệt, thực hiện việc thay đổi hợp đồng. Bị cáo chỉ đọc, đối chiếu và ký nháy một số tài liệu. Luật sư khẳng định, bị cáo Lan không có bất kỳ vai trò gì trong vụ án này.

Bào chữa cho bị cáo Đồng Quang Dương (cựu Phó giám đốc TISCO) luật sư thì đề nghị trả hồ sơ điều tra làm rõ trách nhiệm của Bộ Công Thương, tiếp tục thu thập chứng cứ để làm rõ việc chỉ định nhà thầu phụ như nào và việc đánh giá nhà thầu phụ có đúng quy định không?

Lâm Vinh